Các cuộc chiến tranh ở Ukraine và Gaza trong thời đại này đang có tác động mạnh mẽ hơn cả sự liên kết toàn cầu và chính trị Hoa Kỳ so với các cuộc chiến tranh ở Việt Nam và Iraq trong thời đại tương ứng của chúng.


Cùng là sự can dự của Mỹ vào bốn cuộc chiến tranh nhưng sự khác biệt rơ nét nhất là hai cuộc chiến ở Ukraine và Gaza không có lấy một bóng dáng người lính Mỹ nào hiện diện trên hai khu vực địa chính trị này so với 2.709.918 lính Mỹ tham chiến tại Việt Nam và 130.000 lính Mỹ tại Iraq.


Cuộc chiến ở Việt Nam, diễn ra ở đỉnh điểm của Chiến tranh Lạnh, trong thời gian đó các liên minh toàn cầu phần lớn đă ổn định khi “phương Tây” và các đồng minh của họ đang đối đầu với khối Xô Viết và các phong trào giải phóng dân tộc mà họ ủng hộ. Phong trào không liên kết của các quốc gia tuyên bố độc lập khỏi cả hai khối phần lớn bị Mỹ bác bỏ v́ chịu ảnh hưởng của Liên Xô và Trung Quốc. Mặc dù, rơ ràng đây là một thất bại nhục nhă của Mỹ, khi chiến tranh Việt Nam kết thúc mà không có bất kỳ thay đổi đáng kể nào trong các liên minh toàn cầu.


Tác động thực sự của Việt Nam được cảm nhận ở Mỹ khi sự chia rẽ v́ chiến tranh và việc nhập ngũ của hàng triệu thanh niên đă thúc đẩy các cuộc biểu t́nh rầm rộ. Kết quả là sự bất măn xă hội lan rộng hơn cuối cùng đă góp phần phá vỡ nền văn hóa thống trị đă tồn tại kể từ Thế chiến thứ hai. Điều nổi lên sau đó là một nền văn hóa phản kháng thể hiện qua một loạt các phong trào phản kháng—văn hóa, xă hội và chính trị—dẫn đến “thách thức đối với quyền lực” ở mọi cấp độ.


Sự phản đối mạnh mẽ đối với chiến tranh Việt Nam đă chia rẽ Đảng Dân chủ, dẫn đến Đại hội Đảng Dân chủ năm 1968 đầy hỗn loạn, và cuối cùng đă lật đổ chức tổng thống của Lyndon Johnson.


Cuộc chiến ở Iraq, xảy ra vào thời kỳ sau ngày 11/9, không có tác động nhiều trong nước và bất chấp các cuộc biểu t́nh rầm rộ. Tuy nhiên, đối với một số người, cuộc chiến này cũng gây chia rẽ, phải mất nhiều năm Mỹ mới buộc phải rút khỏi Iraq – điều mà họ làm mà không tuyên bố chiến thắng hay thừa nhận thất bại. Bất chấp cái giá phải trả, về sinh mạng và tài sản, chiến tranh không làm biến đổi văn hóa chính trị và không có tác động đáng kể đến cuộc tranh luận quốc gia. Mặc dù đa số người Mỹ từ cả hai đảng đă trở nên mệt mỏi và cảnh giác với các cuộc chiến tranh mới do những nỗ lực thất bại và tốn kém ở Afghanistan và Iraq, nhưng vẫn chưa có lời kêu gọi giải thích cho những lời dối trá đă dẫn người Mỹ vào những cuộc chiến tranh này.


Dù sao đi nữa, thiệt hại của cuộc chiến tranh Iraq đă được cảm nhận trên phạm vi quốc tế. Chủ nghĩa đơn phương kiêu ngạo của chính quyền Bush đă khiến một số đồng minh châu Âu xa lánh và khiến các quốc gia khác đặt câu hỏi về hành vi cưỡng ép của Mỹ. Người Mỹ đă phung phí cả vốn liếng chính trị mà họ đă có được vào cuối Chiến tranh Lạnh lẫn sự đồng cảm mà người Mỹ có được sau nỗi kinh hoàng ngày 11/9. Thay v́ một quốc gia đáng được thế giới ngưỡng mộ, người Mỹ lại bị coi là kẻ bắt nạt đáng sợ.


Qua hai cuộc chiến Việt Nam và Iraq, sự lănh đạo của Mỹ trên thế giới đang bị suy yếu và sự kết nối chính trị trong nước của Mỹ đang bị rạn nứt và phân cực trầm trọng nhứt tính từ thời lập quốc đến nay.


Các cuộc chiến ở Ukraine và Gaza đều tác động tiêu cực đến vị thế toàn cầu của Mỹ theo những cách khác nhau. Công bằng mà nói, mầm mống làm mất vị thế của Hoa Kỳ trên thế giới đă có từ trước những cuộc chiến này, ít nhất là từ đầu thế kỷ này. Bất chấp những sức mạnh rơ ràng của Mỹ, những thiệt hại Mỹ gây ra bởi những cuộc phiêu lưu thất bại ở Afghanistan và Iraq, những khúc mắc hỗn loạn trong cách tiếp cận của Mỹ với phần c̣n lại của thế giới từ Bush đến Obama, đến Trump và bây giờ là Biden, và sự tôn trọng dai dẳng của Mỹ đối với lợi ích của Israel thay v́ việc theo đuổi một nền ḥa b́nh công bằng giữa Israel và Palestine—tất cả đều gây tổn hại đến sự tôn trọng mà các quốc gia khác dành cho Mỹ. Những lư do này cũng góp phần củng cố vai tṛ của Trung Quốc, Liên minh Châu Âu cùng với các quốc gia khác ngày càng thể hiện sự độc lập hơn với Mỹ trong các vấn đề thế giới.


Các đồng minh châu Âu của Mỹ đă bị chấn động trước cuộc tấn công của Nga vào Ukraine và phần lớn ủng hộ nỗ lực do Mỹ dẫn đầu nhằm trừng phạt Nga và ủng hộ chủ quyền của Ukraine. Họ đồng ư mở rộng NATO, chấp nhận các lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Nga và tẩy chay hàng nhập khẩu của Nga. Hai năm sau cuộc chiến này, sự hỗ trợ đó đang mất dần.


Vài tháng trước, Tổng thống Pháp Macron đă hỏi liệu có nên tiếp tục đi theo sự dẫn dắt của Mỹ trong các vấn đề đối ngoại hay không. Có những dấu hiệu cho thấy câu hỏi này đang diễn ra trên khắp lục địa. Với việc Quốc hội Hoa Kỳ không thể thông qua gói viện trợ mới cho Ukraine, có những dấu hiệu bất ổn ở một số nước châu Âu về mức độ hỗ trợ liên tục của họ.


Về phần ḿnh, Nga đă t́m ra cách giải quyết các lệnh trừng phạt do Mỹ dẫn đầu mà chính quyền Biden tin rằng sẽ khiến nước này phải quỳ gối. Thay vào đó, Nga đă tăng cường quan hệ kinh tế với Trung Quốc và Iran, cả hai nước này cũng đang phải đối mặt với các lệnh trừng phạt do Mỹ áp đặt, cũng như với các quốc gia ở Nam bán cầu không sẵn ḷng cho phép các mệnh lệnh của Mỹ lấn át lợi ích riêng của họ.


Cách chính quyền Biden giải quyết cuộc chiến của Israel ở Gaza đă gây thiệt hại lớn hơn cho giới lănh đạo Hoa Kỳ. Không giống như phản ứng của chính quyền Bush đối với vụ 11/9, Israel đă phung phí sự ủng hộ rộng răi sau vụ tấn công của Hamas vào ngày 7 tháng 10 bằng cách phát động một cuộc tấn công diệt chủng nhằm vào người dân Palestine. Trong nhiều tháng, Mỹ đă nhiều lần ngăn chặn các lời kêu gọi ngừng bắn của quốc tế và bất chấp những lời kêu gọi của nhiều thành phần cử tri khác nhau trong nước yêu cầu Israel bảo vệ dân thường, chính quyền Biden vẫn chống lại việc thực hiện các biện pháp hiệu quả để kiềm chế hành động của Israel, chính sách này đă ngày càng cô lập Mỹ không chỉ ở miền Nam bán cầu mà c̣n cả từ nhiều đồng minh châu Âu thân cận nhất của Mỹ.


Có sự khác biệt trong phản ứng trong nước đối với vai tṛ của Mỹ trong hai cuộc chiến này. Trong khi một thiểu số đáng kể các đảng viên Đảng Cộng ḥa và Đảng Dân chủ đang phản đối việc chi ngân sách để tiếp tục trang bị vũ khí cho Ukraine, th́ sự ủng hộ của chính quyền dành cho Israel nhận được sự ủng hộ của các đảng viên Cộng ḥa nhưng đang góp phần làm rạn nứt đảng Dân chủ. Giống như chiến tranh Việt Nam, sự bất đồng chính kiến ​​trong nước đă dẫn đến các cuộc biểu t́nh rầm rộ và nhiều biểu hiện phản đối khác nhau trong các cộng đồng địa phương trên khắp đất nước.


Bởi v́ sự phản đối các chính sách của chính quyền đă vượt ra ngoài cộng đồng Ả Rập và Hồi giáo, với nhiều người Do Thái trẻ, da đen và tiến bộ tham gia vào cuộc xung đột, nên có khả năng thực sự là điều này sẽ dẫn đến các cuộc biểu t́nh rầm rộ tại hội nghị Đảng Dân chủ ở Chicago vào mùa hè này, giống như cuộc biểu t́nh chống chính quyền Mỹ bởi cuộc chiến tại Việt Nam đă làm rung chuyển Đại hội đảng Dân chủ năm 1968.


Lời kết:


Sự lănh đạo của Mỹ trên thế giới đang bị suy yếu và sự nối kết chính trị trong nước của Mỹ đang bị rạn nứt do sự tham gia của Mỹ vào các cuộc chiến ở Ukraine và Gaza. Mặc dù những biến đổi này bắt nguồn từ những thất bại trong quá khứ của Mỹ, nhưng những cuộc chiến này chỉ góp phần đẩy nhanh quỹ đạo tiêu cực về vị thế của Mỹ trên thế giới và nền chính trị phân cực của Mỹ.


Nếu các chính trị gia Mỹ không chịu nh́n xa hơn qua ảnh hưởng tiêu cực đến uy tín của nước Mỹ bởi sự thay đổi bất nhất, không ổn định các chính sách cứ sau mỗi 4 năm, sau mỗi nhiệm kỳ tổng thống th́ chẳng có quốc gia nào muốn hợp tác lâu dài với nước Mỹ cả.


Nhưng nh́n chung th́ nguyên nhân chính khiến nước Mỹ trở nên như ngày nay là bởi sự xuất hiện của một quái thai chính trị Donald Trump, ông ta đă thay đổi cả một đảng chính trị lớn, thâu tóm và nắm giữ linh hồn các đảng viên của đảng Cộng ḥa, tẩy năo hàng triệu người Mỹ và các Cơ đốc nhân khiến họ trở nên sống ích kỷ và phân cực hơn giữa những người Mỹ với nhau.


Người Mỹ đă và đang buông bỏ cơ hội làm cường quốc số một thế giới v́ họ đă giải một bài toán không thành công tại quê nhà. Bài toán khó đó có tên “Donald Trump”.


Việt Linh


https://apnews.com/article/israel-russia-ukraine-american-war-94404b3269a1effc8d94482a36387657




https://www.aaiusa.org/library/ukraine-and-gaza-threaten-us-leadership-and-politics




https://www.chathamhouse.org/2024/03/how-foreign-policy-might-impact-outcome-us-election




https://www.pewresearch.org/2024/03/21/views-of-the-u-s-role-in-the-israel-hamas-war/




https://www.aljazeera.com/news/2024/3/21/us-congressional-leaders-propose-spending-bill-that-would-cut-unrwa-funding