Sáng hôm đó, Trưởng pḥng Giáo dục huyện cử thầy Lô Hoàn, phụ trách chuyên môn cấp 2 đưa tôi xuống các trường hiện có sinh viên đang thực tập. Công việc đề ra là kiểm tra chuyên môn, nơi ăn chốn ở, các mối quan hệ giữa sinh viên với giáo viên phụ trách, sinh viên với học sinh sở tại. Thầy Lô Hoàn bảo tôi, từ đây đi Trường Tiểu học C̣ Phát khá xa, nhanh cũng phải một ngày. Nghĩa là phải khởi hành sớm nhưng h́nh như mọi người lo cho tôi, bắt anh Lô Hoàn mang thuốc cảm, mang đồ nghề chữa xe nên măi đến chín giờ mới đi được.


Đường vào bản C̣ Phát quả là gian nan, toàn dắt bộ và lội suối. Chúng tôi hai ngày ở Trường Tiểu học C̣ Phát, hai ngày ở Trường Tiểu học C̣ Va, hai ngày ở Trường Tiểu học Mít Ưa, dự được mười bốn giờ của bảy giáo sinh, giáo viên, đánh giá mọi mặt đều tốt. Qua gần mười ngày trèo đèo lội suối, ăn cơm ống mét, ngủ trên sàn nứa, đắp chung chăn, tôi với thầy Lô Hoàn đă trở thành đôi bạn tâm giao thân thiết, nói với nhau những chuyện riêng tư.


Lô Hoàn người Thái, tốt nghiệp Đại học Sư phạm Thái Nguyên, về quê công tác. Vợ cũng người Thái, cưới đă năm, sáu năm, vẫn chưa có con. Anh bảo, vợ anh cũng nái nẩm, nuột nà, khoẻ mạnh lắm. Sao không đẻ con đi, tôi hỏi. Làm măi mà không được, anh cười, đành chịu. Nh́n nét mặt anh đang vui lại chợt buồn, tôi ôm chặt anh, nói rồi có mà, lo ǵ. Những lúc chỉ có hai người, anh muốn nói với tôi điều ǵ đó nhưng cứ ngập ngừng, tôi cũng không gạn hỏi.


Hôm chuẩn bị về xuôi, Pḥng Giáo dục huyện tổ chức liên hoan chia tay, v́ tôi không biết khi nào mới trở lại vùng đất xa xôi này nữa. Bữa tiệc kết thúc, tôi từ giă mọi người, bỗng ngoài trời đổ cơn mưa giông xối xả. Tôi lâm vào t́nh huống khó xử, chia tay nói lời tạm biệt rồi mà mưa không cho rời đi. Thầy Lô Hoàn tỏ ra vui mừng, rủ tôi về bản anh cho biết nhà, dù sao th́ cũng không đi ngay được. Tôi nghĩ mấy ngày qua, chúng tôi đă trở thành đôi bạn thân, anh là người lo cho tôi rất chu đáo, tôi không thể về xuôi mà không đáp lại tấm thịnh t́nh của anh. Vả lại, tôi đang c̣n năm ngày nữa mới phải có mặt ở trường.


Thế là thầy Lô Hoàn và tôi đội mưa về chơi bản Thái xa xôi. Dọc đường may trời hửng nắng, bên bờ suối có cảnh đẹp, anh Lô Hoàn dừng xe, hỏi tôi, thầy nh́n phong cảnh có đẹp không? Cả hai ngồi trên tảng đá phẳng ĺ cạnh ḍng suối nước chảy róc rách, nói đủ thứ chuyện. Lúc lâu, Lô Hoàn bảo, Quân này, ḿnh muốn nói với cậu một chuyện… Hoàn ngập ngừng măi, nét mặt rất đau khổ. Chuyện ǵ vậy anh, quan trọng không? Tôi lo lắng hỏi. Lô Hoàn lại lảng đi, thôi, à không, không nói nữa, không có chuyện ǵ…


Tôi đoán là anh có khúc mắc ǵ đó, có thể trong chuyến đi vừa rồi, với tôi hoặc với giao sinh thực tập. Nếu anh không nói ra th́ anh đâu coi tôi là bạn. Tôi hỏi có ư ép anh, hay là tôi có lỗi ǵ với anh? Lô Hoàn vội xua tay, không, không, ḿnh là bạn mà. Nhưng có chuyện này… Quân phải thật thông cảm cho ḿnh nhé, đây là ḿnh mở cả ruột gan với cậu. Ḿnh cưới vợ năm năm rồi, thuốc thang, cúng bái khắp nơi mà không có con được. Có lẽ do ngày bé ḿnh mắc quai bị, bị biến chứng. Ḿnh lại là con một. Mà nội ngoại th́ giục. Hoàn nói đến đó th́ sắp khóc, tôi sợ anh khóc nên vỗ vào vai anh bảo, anh cứ thuốc thang đi, nay có nhiều phương pháp mà. Nhưng anh cứ ôm mặt lắc đầu. Măi lâu, Lô Hoàn mới lại nói, ḿnh muốn xin Quân đứa con. Tôi chưa có vợ mà, tôi choáng và hốt hoảng bảo anh. Ḿnh nghĩ rồi, Quân thay ḿnh cho vợ ḿnh một đứa con. Cậu ở xa không ai biết, vợ chồng ḿnh muốn cậu giúp. Có đứa con th́ gia đ́nh ḿnh hạnh phúc, ông bà nội ngoại không phàn nàn ǵ Tuyết vợ ḿnh, vợ chồng ḿnh khỏi phải ra ṭa ly hôn. Mà ḿnh th́ yêu Tuyết hết ḷng. Yêu Tuyết, ḿnh muốn giải phóng cho Tuyết để Tuyết có được hạnh phúc làm mẹ. Một người khổ thôi, buộc Tuyết vào ḿnh, cả hai cùng khổ. Ḿnh cũng đă từng rát ruột mà bàn với cô ấy như vậy nhưng cô ấy không chịu, dứt khoát không chịu. Bắt cô ấy hy sinh v́ ḿnh như vậy th́ tội nghiệp cô ấy lắm…


Quả là một bi kịch nhưng làm sao là tôi được? Tôi kêu lên, không được đâu anh, ai làm thế được?


Nghe tôi nói thế th́ Hoàn khóc thực sự, hai tay ôm lấy mặt, không có tiếng nức nở nhưng cả người anh cứ rung lên. Đó là tiếng khóc tan nát cơi ḷng của người đàn ông tốt bụng nhưng tôi không biết từ chối ra sao nữa. Ai làm được cái chuyện ấy kia chứ? Cả hai như rơi vào trạng thái không trọng lượng, không ai nói ǵ mà trong ḷng như có giông. Nhưng để an ủi, xoa dịu anh, để anh khỏi thất vọng, tôi lại bảo, thôi được, ta cứ về bản đă, anh phải vui lên. Tôi chỉ c̣n kế hoăn binh mà thôi. Nhưng Quân hứa phải giúp nhé, vợ chồng ḿnh cầu xin Quân đó. Lô Hoàn đứng lên, nài nỉ vớt vát.


Nhưng nghĩ sao anh lại không chịu đi. Bất ngờ Lô Hoàn quỳ thụp xuống, chắp tay vái tôi. Tôi thực sự sợ hăi không biết thế nào, đành kéo anh đứng dậy nói, được rồi, được rồi, anh làm thế này th́ khó cho tôi quá.


Đành vậy, đến nước này tôi không thể lui được, nhắm mắt theo anh. Anh đèo tôi bằng xe đạp, vừa đi vừa nói chuyện, giọng nói trở lại vui vẻ. Bản anh chỉ cách trung tâm huyện lỵ dăm cây số nhưng đường đồi núi, gần bản Bồng có con suối nhỏ lội qua được, nước chỉ đến đâu gối. Lên lên xuống xuống, rồi cũng đến trước cổng một nhà sàn lớn, anh bảo, nhà ḿnh đây. Tôi thấy một cô gái mặc váy Thái buông kín chân, nhanh nhẹn chạy xuống mở cửa. Dáng mảnh mai, có khuôn mặt bầu bĩnh, phúc hậu, da trắng nơn nà, mắt đen láy. Đây là Tuyết vợ ḿnh, Hoàn lại đập nhẹ vào vai tôi, c̣n đây là thầy Quân, người mà anh đă nói chuyện với em. Cô gái vui vẻ đỡ lời chồng, dạ, em cũng đoán là thầy. Mời thầy vô nhà…


Ngôi nhà sàn dài của đôi vợ chồng trẻ rất rộng răi và ngăn nắp. Ở giữa, có một bếp lửa to, rực than hồng, xung quanh la liệt những đồ nướng thơm phức, hai gian bên có trải hai tấm nệm lau với những cái gối màu, thêu hoa văn Thái sặc sỡ. Ba người ngồi quanh cái bếp trên những chiếc ghế mây tṛn, uống nước trà.


Nước trà màu vàng chanh trong tách sứ trắng, thơm nhưng hơi đăng đắng. Sợ tôi không quen, cô chủ nhà nói, đây là chè vằng, thầy ạ, thầy uống bao giờ chưa?


Tôi vừa uống nước trà vằng, vừa nh́n ngắm đôi vợ chồng hạnh phúc trong ngôi nhà sàn rất đẹp. Nói chuyện một lúc, Hoàn bảo tôi có muốn tắm rửa không? Tôi tất nhiên là đồng ư v́ đi cả ngày, quần áo cũng bẩn mà người th́ xót xát, phần bụi bặm, phần mồ hôi.


Lô Hoàn dẫn tôi ra rừng, nơi có một “pḥng tắm” được ghép bằng tre nứa không mái lợp. Nền lát một lớp gỗ tạp, bắc qua một cái khe nước nhỏ, pḥng tắm không có cửa, trông rất hoang dă, bên trong có hai ống mét to được thông các mắt, dẫn nước từ trên cao về. Hoàn nói, nước này được lấy từ nguồn cách đây trăm mét, ở một con suối rất sạch, mùa đông th́ ấm mùa hè th́ mát. Ḍng suối này nước chảy quanh năm suốt tháng, không sợ lăng phí như nước máy dưới xuôi đâu. Bảo thầy cứ tắm thoải mái, rồi Hoàn vô nhà để tôi tắm một ḿnh. Tôi ngửa mặt cho ḍng nước trong lành xối vào. Nh́n bốn phía xung quanh cây cối bạt ngàn. Xa xa nghe tiếng suối ŕ rào. Thỉnh thoảng có tiếng cối nước giă gạo điểm đều đều.


Đúng là nước ấm thật, hai cây mét to là hai nguồn nước chảy mạnh xối toé lên đầu lên cổ, cảm giác dă chiến, hoang sơ không muốn về.


Vợ chồng Lô Hoàn tiếp tôi với một mâm cơm khá thịnh soạn toàn đồ nướng: cá lóc nướng, chim nướng, thịt trâu nướng. Th́ ra chuyện tôi về đây đă được Hoàn báo với vợ từ trước, nên Tuyết chuẩn bị rất chu đáo, thấy tôi cứ ngồi nh́n mâm cơm có phần ngạc nhiên ṭ ṃ, Tuyết nh́n tôi nói, anh Hoàn em mời cho bằng được thầy về thăm nhà, nên đă chuẩn bị sẵn những món đặc trưng dân dă nhất quê em. Dân tộc Thái chúng em ưa cái hương vị đậm đà, giàu chất dinh dưỡng của các món nướng này lắm, thầy dùng thử xem có hợp miệng không. Lô Hoàn trịnh trọng rót đầy ba bát rượu đưa cho từng người và nói, từ nay chúng ta coi nhau là người một nhà, ai đồng ư th́ cạn trăm phần trăm, người Thái ta gọi là “hỏi phần hỏi”, nào!


Tôi không ngờ Tuyết giơ bát chạm vào bát tôi “cheng” một cái rất hăng hái rồi uống một hơi cạn bát. Lô Hoàn và tôi cùng chạm và ngửa cổ tu một hơi, c̣n tôi cố hai, ba lần rồi cũng hết. Ba người bắt tay nhau rất chặt, tôi cảm thấy bàn tay của Tuyết nóng ấm trong tay tôi, Hoàn nắm chặt cả hai bàn tay tôi, lắc lắc. Anh luôn nhắc tôi vừa uống, vừa ăn kẻo say, anh giục vợ giới thiệu các món ăn cho thầy Quân thấy “của một đồng công một nén” đó.


Dạ, đây là thịt trâu nướng, Tuyết thủ thỉ, thịt thái miếng, ướp gia vị, dùng kẹp tre tươi đặt lên than hồng, c̣n đĩa này là thịt băm nhỏ, bóp nhuyễn với trứng, gói lá chuối, kẹp lại với lá mắc mật, cũng nướng trên than hồng, nhưng phải là than củi rừng mới thơm, ăn không ngán. Món cá nướng, thơm bởi hương thơm của cá tươi, vị cay của ớt, thầy nếm thử đi. C̣n đây là món “pỉnh tộp” cũng là cá nướng, nhưng thường dùng cá to, con chép này em đă mổ ḷng, để ráo nước, xoa một lớp muối rang nổ, tẩm tỏi, ớt tươi, ngũ vị rồi mới nướng. Cá chín có vị thơm đậm, dùng để uống rượu rất tuyệt. C̣n đây là cá hấp trong chơ gỗ. Người Thái gọi là cá mọ, món “pa giảng” là cá hun khói đó. Em học được qua cách nấu của mẹ em đấy, thầy ạ, thầy thử coi nhé, có thấy khác với cá hấp dưới xuôi không?


Lúc này mặt Tuyết đă hồng lên. Khuôn mặt đă xinh, cổ cao ba ngấn, có chén rượu vào lại xinh hơn. Em nghiêng hũ rượu rót đầy hai bát, đưa tôi một bát rồi nói, thầy Hoàn nhà em tuần nay được uống rượu với thầy suốt, hôm nay em mới được ngồi cùng mâm với thầy, xin thầy uống với em một bát để nhớ buổi đầu gặp mặt và thầy đến thăm nhà.


Đưa bát ra chạm cách một cái nữa, che tay uống một mạch hết bát. Rượu uống bát một hơi mà giọng nói, ánh mắt vẫn như không. Vợ bạn nói khéo thế tôi không thể không uống, đành cố uống một hơi cho hết, mặt nhăn như uống thuốc bắc. Cuối cùng cũng hết bát. Hai vợ chồng nh́n tôi cười rất măn nguyện. Em cảm ơn thầy, thầy uống rất thật ḷng. Có nhiều khách miền xuôi lên mời cứ uống rượu lấy lệ làm mất vui.


Rồi hai vợ chồng tranh nhau gắp cho tôi đầy bát thức ăn. Chuyện nổ như pháo ran. Rượu vào người nào cũng không dấu được t́nh cảm và suy nghĩ thật của ḿnh, nên chúng tôi càng chân t́nh và hiểu nhau hơn. Lô Hoàn bỗng bảo tôi:


– Thầy c̣n năm ngày nữa mới phải có mặt ở trường đúng không? Ḿnh bàn thế này thầy xem có được không nhé, ở lại chơi với hai vợ chồng ḿnh năm ngày cho vui, ḿnh sẽ đưa thầy đi thưởng ngoạn danh lam thắng cảnh vùng sơn cước này, tối về vợ ḿnh sẽ kể cho thầy nghe các phong tục, tập quán người Thái như ma chay, cưới xin… để thầy có tư liệu mà viết sách. Cậu cứ coi như một đợt đi điền dă sưu tầm tư liệu vậy.


Tuyết nói chen vào:


– Đúng đó thầy ạ, thầy ở lại đi, em sẽ truyền lại cho thầy toàn bộ kiến thức về phong tục người Thái. Nghe anh Hoàn nói thầy đang nghiên cứu đề tài miền núi mà.


Rồi Tuyết nói như năn nỉ tôi trước mặt chồng:


– Ở lại đi thầy, à mà đêm nay trời đang động, nếu mưa mai thầy muốn về cũng không qua suối được đâu, nước thượng nguồn đổ về cuốn phăng cả cây cổ thụ, nước chảy đứt đuôi rắn chứ chả chơi đâu.


***

Tối hôm đó, Tuyết mắc màn trải đệm, đưa cho tôi chiếc gối và cái chăn thổ cẩm rất đẹp nghe thơm mùi vải hồ. Tuyết vừa trải vừa giới thiệu, chăn và gối này là tự tay em làm đó, thầy là người đầu tiên sử dụng, chúc đêm nay thầy sẽ ngủ ngon.


Rồi Tuyết đi nhanh về phía gian giữa, dụi hết củi đang cháy chỉ để than hồng rồi ngồi trầm ngâm bên bếp lửa. Hai vợ chồng đẹp đôi thật, ai bảo họ không hạnh phúc. Nếu tôi làm theo sự nhờ vả của vợ chồng Hoàn th́ kết quả ra sao? Họ có một đứa con, họ không phải ra ṭa ly hôn, tổ ấm của họ vẹn nguyên, không tan nát? Nhưng liệu có như thế không? Liệu khi nh́n đứa con, Lô Hoàn có ghen không, có đau khổ không? Và khi ấy, tôi là người giúp bạn, hay cũng là kẻ phản bội bạn, tôi là người tốt hay là kẻ xấu? Và họ có hạnh phúc không hay lại dằn vặt nhau suốt đời?


Và nếu tôi không làm được th́ sao? Nhớ lại nét mặt tuyệt vọng của Lô Hoàn, cái lúc anh phải quỳ xuống th́ tôi đau ḷng quá? Tôi thực sự thương anh, nếu như anh bị vướng trong đám cháy tôi sẵn sàng lao vào lửa cứu anh, nhưng đây lại là chuyện t́nh cảm.


Tôi nằm nghĩ ngợi miên man một lúc rồi thiếp đi lúc nào không hay. Ngoài trời tiếng mưa xối xả lên mái cọ. Tôi tỉnh giấc nh́n đồng hồ: mới ba giờ sáng, chợt nghĩ lo lo, mưa to nước suối lên cao ḿnh về sẽ thế nào đây. Khi tỉnh dậy lần nữa th́ trời đă sáng bạch, mưa đă tạnh từ lâu. Tôi gấp chăn màn ngồi thừ ra bỗng nghe tiếng Tuyết bên trong vui vẻ:


– Trời định rồi thầy ơi! Nước thượng nguồn đổ về suối to lắm, bây giờ thầy không sang suối được đâu, đến chiều nước càng chảy xiết. Anh Hoàn nhớ ra hôm nay chấm thi giáo viên dạy giỏi nên đă phải bơi sang lúc lũ vừa ập về, lúc gần sáng ấy. Anh ấy dặn, thầy cứ ở đây, đừng ngại ǵ, khi nào nước rút anh về đón thầy sang.


Tôi đành nghe theo cơn mưa. Hôm nay theo lịch đúng là ngày thi thực hành giáo viên dạy giỏi của huyện, Lô Hoàn phải đi từ tờ mờ sáng là đúng rồi, anh không thể ở nhà. C̣n tôi, rồi sẽ ra sao trong mấy ngày tới, khi trong căn nhà vắng giữa rừng, chỉ có cô vợ xinh đẹp của Lô Hoàn và tôi. Đang miên man suy nghĩ th́ tiếng Tuyết nói tiếp:


– Thầy xuống rửa mặt đi, nước và khăn mặt em để sẵn trên đầu cầu thang rồi, xong mời thầy vào ăn cơm với em, hôm qua thầy có ăn được tư nào đâu, vợ chồng em cũng vô duyên, cứ chúc rượu thầy măi.


Tôi cảm ơn, uể oải đứng dậy bước ra khỏi pḥng, đă thấy chiếc thùng gỗ đựng đầy nước trong vắt và chiếc khăn mặt trắng mới tinh vắt trên thành cái thùng, đặt ngay cửa ra vào. Tôi dấp khăn xoa lên mặt, nước suối mát làm sao. Lúc này tôi mới tỉnh hẳn, nghĩ đến hoàn cảnh trớ trêu của ḿnh. Giờ đây không biết rồi sẽ ra sao? Nếu đúng như Tuyết nói th́ “trời định” phải ở lại đây rồi, không khác được. Mây đen vần vũ kín cả bầu trời, ḿnh tự nhủ ḷng, thôi, vui vẻ lên, biết đâu sẽ có nhiều điều thú vị khác đang ở phía trước. Khi tôi đi vào th́ Tuyết đang ngồi chờ bên bếp than hồng, cạnh đó là cái mâm gỗ bày đầy thức ăn.


Con gái Thái thật hiếu khách. Trên mâm là một chơ xôi nóng hổi, hương thơm bốc ngào ngạt. Và nguyên con gà nướng vàng ươm cũng đang nghi ngút mùi thơm. Con gà đặt trên tàu lá chuối tươi cùng chai rượu nhỏ và hai cái chén quả hồng loại cổ. Tôi ngồi xuống bên cạnh Tuyết, em chỉ vào chơ xôi và giới thiệu:


– Xôi nếp là món ăn truyền thống của người Thái. Chúng em có phương pháp đồ xôi cách thuỷ bằng chơ gỗ rất cầu kỳ khác với dưới xuôi. Xôi chín bằng hơi, mềm, dẻo nhưng không dính tay, ăn xôi bốc mới ngon, cầm đũa mất ngon. Xôi được đựng vào ép khẩu hoặc giỏ cơm đậy kín, ủ ấm, giữ cho cơm dẻo được lâu.


Tuyết tự tay cầm con gà kéo tách cái đùi ra, đặt vào bát tôi, rồi rót rượu ra hai chén, đưa hai tay mời tôi và nói, em mời anh “ki lau”.


Mặc dầu không hiểu nhưng tôi nh́n vào đôi mắt long lanh nồng ấm, biết đó là rượu ngon, rượu t́nh, tôi uống hết chén rượu em đưa. Sau đó, mời lại em mấy chén nữa, em vẫn uống hết, tôi nói:


– Sáng nay em dạy tôi tiếng Thái nhé. Nhiều khi đi công tác miền núi không biết tiếng bản địa rất khó khăn, vả lại mấy khi trời cho cơ hội thế này.


– Em cũng đang định thế, Tuyết cười rung ngực, thật vinh hạnh là được làm cô giáo cho thầy. Em sẽ dạy nhiều chuyện nữa đó. Học phí đắt thầy chịu không?


Tôi cười bảo đắt không quan trọng. Không hiểu sao, tôi lại ngước nh́n lên các túi thổ cẩm treo trên cao và hỏi nhỏ:


– Đây phải nơi thờ ma xó phải không? Trước khi học bài cô giáo giải thích cho anh về nguồn gốc và ư nghĩa của ma xó đi.


Em nh́n tôi cười cười, nghĩ một lúc rồi nói, vẻ rất nghiêm túc:


– Khi em lớn lên không c̣n phổ biến tục này nữa, chỉ nghe ông bà kể lại là có ma xó thật đấy, khi nhà có người chết th́ thầy mo sẽ bó thi thể cho cứng lại rồi mới đưa vào quan tài. Quan tài được làm bằng một khúc gỗ đục rỗng. Nó cũng được dựng đứng tại góc tối ngôi nhà sàn, như nhà này là góc kia. Thầy mo sẽ cúng cơm cho ma ăn mỗi ngày, và ngày nào cũng gọi tên của nó cho đến khi con ma xó trả lời thầy mo bằng vật bí ẩn nào đó. Sau một thời gian, thầy mo sẽ dạy cho con ma xó h́nh thức giữ nhà. Theo ông bà kể lại th́ con ma xó nó giỏi lắm, nó biết tất cả người nào làm viêc ǵ ở trong nhà và khắc bẻ găy cổ người xấu trong chớp mắt, như ai đó tự ư lấy đồ vật hay làm những điều không tốt là bị con ma xó phạt.


– Thế tôi cũng không được đụng vào cái ǵ trong nhà này à?


Tuyết cười, đưa hai ngón tay lên môi ra hiệu bí mật và với ánh mắt ḱ lạ.


– Vừa rồi em bảo “kí lau”, “kí lau” là uống rượu à?


– Dạ, hay em dạy tiếng Thái cho thầy nhé, “kí” là ăn uống, “kí khẩu” là ăn cơm, “kí lau” là uống rượu, “kí nậm” là uống nước , “kí giá” là hút thuốc “kí pú” là ăn trầu… Con trai là “phí ai” con gái là “phu ninh hoặc phú sao”, em khỏe không là “ Noọng khăn báu?”, con rể là “ lúc khượi”, con dâu là “ lúc pớ”. Nhiều lắm, dễ thôi, nói tiếng một ghép lại thành câu, ví dụ em tên ǵ nói là “Noọng tện sắng?”.


Tôi nghe một lượt rồi nhắc lại đúng phắp. Tuyết khen tôi trí nhớ rất tốt, đà này hai ngày nữa cô sẽ hết vốn. Tôi nắm tay Tuyết, bàn tay ấm và mềm nhè nhẹ run lên, nh́n sâu vào mắt em, âu yếm kéo lại gần, th́ thào vào mái tóc em:


– Ải yểu xưởng noọng hếnh! (Anh yêu thương em lắm).


Tuyết không trả lời, tôi kéo đầu em áp đầu vào ngực tôi. Em đỏ mặt, run run nhưng không đẩy ra, tôi ṿng tay ôm hôn em, em cúi xuống tránh cái hôn của tôi. Tuyết như sắp khóc, tôi thấy người em rung lên.


Không gian tĩnh lặng, gió cũng lặng ngắt, chỉ nghe tiếng suối đổ ầm ầm mà không réo rắt như hôm qua. Người em nóng hầm hập trong ṿng ôm nồng nàn của tôi, tay tôi lóng ngóng thoa lên lưng em rồi lách dần vào bầu ngực của em. Tôi cảm nhận được hai bầu vú căng tṛn, nhỏ nhắn. Tuyết rùng ḿnh một cái, hơi thở nóng rực phả vào ngực tôi. Tôi biết em đang khát khao như tôi. Chợt em gỡ tay tôi ra và nói, em phải đi rẫy, tối mới về, sẽ làm cơm lam cho anh ăn. Tuyết vội vàng thoát ra khỏi t́nh cảnh mà cả hai đều không biết nó sẽ dẫn đến đâu.


Tôi hỏi, anh muốn đi tham quan bản được không em? Anh ở đây với em, nếu ai biết họ sẽ nghĩ linh tinh đấy. Nói rồi em đeo gùi đi luôn, không giải thích ǵ, kéo nhành tre lấp ngơ lại, chỉ dấu cho người ngoài biết chủ nhà đi vắng.


***

Chiều ấy, khi tôi đang ngủ th́ Tuyết đă về từ lúc nào, chuẩn bị cơm tối


xong bảo tôi, tối nay mời thầy ăn cơm lam. Đặc sản à? Tôi hỏi. Tuyết nói, là đặc sản của dân tộc Thái chúng em, thường được sử dụng vào dịp lễ, tết hay đăi khách quư, ăn cùng cá lăng nướng, chạch khe kho tiêu, thơm ngon tuyệt. Ngoài ra c̣n ăn kèm một ít loại rau rừng này nữa càng ngon miệng. Mùa này trên bản em nhiều loại rau lắm, và đầy măng đắng, măng ngọt, rau cải ngồng, rau dớn… chấm với gia vị chẻo tự chế biến, đậm đà vị cay của ớt, riềng, mặn của muối rang, hương vị mắc mật, thầy nếm thử đi.


Quả thật, khi mâm cơm dọn ra với những thứ thức ăn đó, tôi ăn không biết no. Tôi may mắn được gặp người biết chế biến những món ăn ngon tuyệt thế. Ngoài cá thịt ra c̣n rất nhiều món rau, canh chua rất ngon, ăn không ngán.


Tuyết không c̣n e lệ, đăm đắm nh́n tôi, tinh nghịch nói:


– Đồng bào chúng em có câu rất hay là: “Ki khâu bọ mi canh cắp. Non nắc bọ mi xao cọt” nghĩa là ăn cơm không có canh như ngủ không có đàn bà, anh thấy có hay không?


Nói rồi cô đỏ mặt quay sang cho thêm củi vào bếp. Buổi tối thời tiết trên này rất lạnh, Tuyết bảo, thầy chưa quen nên ngồi vào bếp lửa ngay đi kẻo bị cảm lạnh.


Tôi nghe lời đến bên bếp hơ tay trên ngọn lửa. Tuyết xong việc dọn dẹp cũng ra ngồi nép cạnh tôi, người rét run, đưa hai bàn tay ướt ra hơ lửa, h́nh như cái rét của Tuyết lan sang tôi, người tôi cũng run lên. Để phá tan không khí im lặng nhạy cảm, tôi hỏi, ở trên này có tục “ngủ thăm” là sao hở em, anh nghe nhiều người nói vậy? Tuyết không trả lời, chỉ có ánh mắt đằm thắm nh́n tôi, tôi nắm lấy tay em, chà tay em lạnh quá… Em ngập ngừng nhưng không nỡ rút tay ra. Má em hồng lên thật đẹp.


– Tục “ngủ thăm” là những đôi trai gái đồng ư t́m hiểu nhau, yêu nhau, sau khi “cưới nhỏ” (đám hỏi) có thể đến ngủ thăm nhà nhau trước khi làm lễ cưới chính thức. Trong thời gian ngủ thăm, chàng trai và cô gái chỉ được tṛ chuyện chứ không được ngủ chung với nhau. Chàng trai sẽ đến ngủ thăm tại nhà cô gái. Tương tự, cô gái sẽ sang nhà chàng trai ngủ thăm vài đêm để t́m hiểu nếp sống của gia đ́nh nhà chồng tương lai. Sau những đêm “ngủ thăm”, nếu cảm thấy hài ḷng th́ người con gái sẽ quyết định cho chàng trai “ngủ thật” và thưa với hai bên gia đ́nh định ngày làm lễ “cưới lớn”. Những gia đ́nh có hoàn cảnh khó khăn có thể không cần “cưới lớn” nữa mà định ngày để đôi trẻ đưa nhau về cũng một nhà. C̣n nếu đôi trẻ có trục trặc, hoặc bố mẹ hai bên không vừa ḷng, ông mai bà mối sẽ khuyên bảo, làm hoà cho để đôi trai gái có thể thành đôi được. Trường hợp xấu nhất, hai bên cương quyết bỏ nhau th́ họ lại bắt đầu t́m hiểu người mới.


– Người Thái của em có những tập tục rất đẹp, tôn trọng t́nh yêu đôi lứa và rất văn minh. Anh ước ǵ ḿnh cũng là người Thái.


Thấy tôi tủm tỉm cười, Tuyết bẽn lẽn rồi ngả đầu vào vai tôi, tôi hỏi thăm ḍ:


– Những ngày anh Hoàn đi họp xa hay lũ về như đêm nay, em vẫn ngủ một ḿnh à?


– Không, từ nhỏ đến giờ em chưa bao giờ ngủ một ḿnh cả, thỉnh thoảng một năm vài ngày anh Hoàn đi vắng th́ em bảo d́ út sang ngủ cùng. Hôm nay lần đầu tiên ngủ một ḿnh, em sợ lắm!


– Sợ ǵ chứ?


– Cũng không biết ḿnh sợ ǵ nữa.


Tuyết có vẻ lặng buồn nh́n ra ngoài bầu trời đang động mưa tối mịt, ôm chặt tôi hơn rồi chậm răi nói:


– Ông nội em trước đây là tri châu của vùng sơn cước này, nghe mẹ kể nhà ông giàu lắm, có nhà sàn bảy gian bằng gỗ lim, có hơn trăm con trâu ḅ, trong nhà có người ăn kẻ ở đông lắm, ông có ba bà vợ nhưng con trai chỉ có một ḿnh bố em thôi, bố em bây giờ đang làm trưởng bản này, có người nói bố em không phải là con ông nội mà “cá ai vào giỏ ḿnh đấy”. Bố mẹ chỉ có ba con gái, em là đầu, em thứ hai đang học đại học ở Hà Nội, c̣n d́ út học cấp ba, nó hay lên ngủ với em đó.


Tôi ướm hỏi:


– Sao hôm nay em không gọi d́ út lên cho vui.


– Anh Hoàn bảo, anh ở đây phải bí mật đừng cho ai biết cả. Th́ cũng để anh thoái mái, anh ấy c̣n dặn thêm nếu ai đến chơi th́ bảo anh đi cầu thang cuối nhà ra vườn sau, đừng để họ nh́n thấy, v́ t́nh ngay lư gian.


Tôi thầm cười th́ ra nhà sàn vẫn làm cửa thoát hiểm, tôi đùa thêm:


– Chắc ǵ t́nh đă ngay em nhỉ?


Em cười rất vô tư, đấm vào lưng tôi thùm thụp, dụi đầu nhẹ vào vai tôi nói cứng:


-“Ngay” là anh ở đây với em, chồng em mời về, không phải hẹn ḥ vụng trộm ǵ đúng không? Em nghĩ, làm ǵ mà chồng không biết th́ gọi là gian, c̣n chồng biết th́ không phải gian nữa, anh hiểu không?


Thế này th́ vợ chồng anh thật ḷng cần tôi, cần cho vợ chồng anh một đứa con. Nhưng khi có một đứa con không phải máu mủ của ḿnh, có làm cho gia đ́nh anh hạnh phúc không, hay lại gây nên sóng gió? Tôi biết làm sao cho phải đây, giúp hay không giúp?


– Để em kể tiếp anh nghe chuyện vợ chồng em. Em lấy anh Hoàn từ khi 18 tuổi, lúc đó mới vừa tốt nghiệp cấp 3, anh Hoàn quê ở huyện trên dạy văn lớp em, anh ấy đa tài, thơ, văn, đàn sáo cái ǵ cũng giỏi. Trong lớp nhiều đứa con gái say anh như điếu đổ, nhưng anh không chú ư đến ai. Em lấy anh Hoàn là do cha mẹ sắp đặt nhưng lấy nhau rồi t́nh yêu lại nảy nở, em yêu anh ấy, yêu mê mệt. Anh làm thơ tặng em, bài nào cũng hay, nhớ thương da diết. Bọn em làm đám cưới, tổ chức vừa xong th́ em nhận được giấy báo đi hoc cao đẳng sư phạm.


– Thế sao em không đi? Đi học th́ bây giờ đă là cô giáo.


– Anh Hoàn bàn với em, anh đă hai lăm rồi chờ em ba năm nữa gần tuổi ba mươi, lúc đó có con th́ muộn quá, thôi th́ ta sinh con rồi đi học cũng không muộn, hai bên nội ngoại chưa có đứa cháu nào nên cũng rất nóng ḷng. Em nghĩ ḿnh là phận gái việc gia đ́nh là quan trọng nhất, thế là em đồng ư. Thế là chờ có con, măi không được. Có lẽ v́ thế anh Hoàn rất tốt với vợ, chăm sóc em từng ly từng tư, việc ǵ ở nương rẫy anh cũng tranh làm, em chỉ lo việc nội trợ trong gia đ́nh thôi. Vợ chồng rất thương yêu nhau, thế mà ông trời không thương chúng em, em nay đă hai bốn, anh Hoàn ba mươi, bọn em nóng ruột đường con cái lắm anh ơi! Bạn bằng tuổi em đứa nào cũng con bế con bồng cả rồi, có đứa con đă đi học. Em tủi thân nghĩ, giỏi mà làm ǵ, đẹp mà làm ǵ, khi trong nhà không có tiếng bi bô của trẻ.


Tuyết lại nghẹn ngào, nước mắt dàn dụa, không nói tiếp được. Tôi đưa em cái khăn.


Quả là oái oăm thật, có những đôi vợ chồng nh́n khỏe mạnh, thương yêu nhau hết mực, nhưng v́ không có con, gia đ́nh trở nên trống trăi, đầy bất trắc, có khi dẫn đến bỏ nhau. Tôi nói trong lo lắng và thương cảm:


– Sao vợ chồng em không đi bệnh viện kiểm tra xem sao?


– Cũng có đi rồi anh ạ! Năm ngoái đây bọn em ra Hà Nội kiểm tra, họ kết luận anh Hoàn bị vô sinh. C̣n em th́ b́nh thường khỏe mạnh, vợ chồng em buồn lắm. Anh Hoàn bàn với em bí mật thụ tinh nhân tạo, không để ai biết, em đồng ư. Bởi như thế c̣n hơn nuôi con nuôi, anh ấy muốn có không chỉ một mà vài đứa con do chính em sinh ra.


– Em đă đồng ư sao không tiến hành đi, càng sớm càng tốt chứ em?


– Nhưng có phải nhân tạo ǵ đâu anh. Họ đưa em vào một pḥng kín, có dán nhiều tranh ảnh trai gái t́nh cảm. Sau đó tắt điện, có một người đàn ông vào định làm chuyện vợ chồng với em, em sợ quá, mở cửa chạy ra. Em ôm lấy chồng kể lại chuyện đó, giục anh về. H́nh như anh Hoàn cũng biết trước nên không nói ǵ, cùng nhau ra bến xe ngay. Về nhà, anh bảo em đừng nói cho ai biết là anh vô sinh, cứ bảo cả hai khỏe mạnh, không việc ǵ, sắp có con.


Tuyết dừng lại nắm chặt tay tôi nói:


– Anh là người đầu tiên và duy nhất biết chuyện này đó, hiểu cho em nhé!


– Sao anh Hoàn dặn thế mà em vẫn tâm sự với anh?


– Em cũng không biết nữa, buồn, tự nhiên muốn chia sẻ, nếu biết chắc anh Hoàn cũng không trách em, mà em tưởng anh Hoàn đă tâm sự với anh rồi?


– Chưa, tôi nói dối Tuyết cho em khỏi ngượng, à h́nh như có lần Hoàn muốn nói với anh điều ǵ đó nhưng cứ ngập ngừng không nói ra được. Hoàn cũng bối rối.


Tôi áp má em vào má tôi, những nụ hôn cuồng nhiệt như sắp cháy, tôi cảm giác như em đang ră rời, hơi thở nóng rẫy, tôi vă mồ hôi mà không biết ḿnh đang chống lại cái ǵ, đưa hai tay quờ quạng ôm riết lấy em vào ḷng, xiết mạnh. Chiếc váy Thái của em, không biết lúc nào, đă bị cuộn gọn lên bụng. Cặp đùi thon thả và trắng ngần của em bây giờ hồng hồng bên ánh lửa. Hơi thở của em không nấc nghẹn như lúc năy mà gấp gáp, dồn dập. Người tôi căng lên như muốn nổ tung. Tôi hôn em và được em đón đợi nồng nhiệt, mấy lần tôi định để em nằm xuống sàn, nhưng lại nghĩ tới chuyện ma xó lại thôi. Những ham muốn cháy rừng rực trong tôi chợt nguội dần. Không biết ma xó là con ǵ?


Tuyết cảm nhận được bàn tay tôi đang lỏng đi, ngẩng lên t́m đến môi tôi, lại những cái hôn dài không dứt ra được. Tôi cởi cúc áo em trong tiếng tí tách của bếp than hồng.


– Bây giờ anh là người nhà rồi, anh muốn sờ cái ǵ hay lấy cái ǵ trong nhà này cũng được. Con ma xó cho phép mà anh. Anh đừng sợ ǵ nữa.


Tôi thương em thật, em khuyến khích tôi, em không cần tôi yêu em, em cần tôi như một con giống. Người Tuyết rung lên, cặp đùi dài căng cứng, dưới làn váy mềm mại dần dần tách ra. Tuyết không yêu tôi, em yêu chồng em, em cần tôi như một con giống. Mà tôi lại không muốn vậy, tôi không muốn ḿnh chỉ là con giống. Thời gian nặng nề như ngưng trệ lại.



– Gần sáng rồi đi ngủ thôi em, tôi bảo.


– Anh chưa hiểu ư anh Hoàn mời anh về nhà ư? Sao mà anh thật thà vậy?


– Anh hiểu nhưng…


– Sao thế?


– Anh có cảm giác lạ lắm, như có một thế lực vô h́nh đang theo dơi anh.


– Anh vẫn c̣n ám ảnh chuyện ma xó à? Em đă nói là anh đừng sợ mà.


– Nhưng mà…


Tuyết cười ngặt nghẽo và nói:


– Em đă nói với anh ma xó là truyền thuyết không có thật. Biết vậy em không nói để anh khỏi bị ám ảnh.


Nói rồi em lại ôm riết tôi. Em nói trong tiếng nấc:


– Tội nghiệp anh và em… tội nghiệp cả ba…


***

Suốt đêm tôi không tài nào ngủ được, luôn nghe tiếng em trở ḿnh, thở dài trằn trọc bên kia bức vách. Câu chuyện từ hôm qua đến nay cứ đan xen nhau, khi nghiêng tả khi nghiêng hữu. Tôi không tài nào hiểu được. Ở đời, ai cũng muốn vợ là của riêng ḿnh. Vậy mà Lô Hoàn lại để ḿnh ở đây không biết “lửa gần rơm” sao? Hay cố ư thử ḿnh. C̣n em rất gần gũi nhưng lại kể chuyện ma xó cho tôi như có ư doạ và những cử chỉ em dành cho tôi nó giống như t́nh yêu trai gái. Tất cả mâu thuẫn đóng mở, thắp và tắt, lộn tùng phèo, bụng bảo dạ thôi trái chín tự nó rụng, quả xanh quả ương mất ngon. Gần sáng, khi tiếng chim b́m bịp kêu một hồi dài mà tôi vẫn không sao ngủ được. Đầu óc tôi lại nghĩ hay Lô Hoàn thương Tuyết quá mà muốn tôi lấy Tuyết, để anh về quê như mô típ của một số cuốn tiểu thuyết lăng mạn. Cũng có lư v́ tôi là trai chưa vợ. Tuyết đẹp mặn mà, duyên dáng như bông hoa rừng, lại nết na đảm đang, nếu biết ư định đó của Lô Hoàn biết bao nhiêu trai bản sẵn sàng “xin chết”.


Miên man suy nghĩ tôi thiếp đi lúc nào không biết, khi tỉnh dậy nh́n đồng hồ đă mười giờ trưa. Vẫn thấy chậu nước và chiếc khăn mặt ở chân cầu thang. Gần bếp lửa có cái mâm gỗ đậy lồng bàn. Tôi đến mở ra thấy trên mâm một chơ xôi, một cục thịt trâu khô, một đĩa thịt lợn ba chỉ đă thái, nước chấm, muối ướt, rau thơm, tỏi đầy đủ. Bên cạnh là bức thư chữ viết nắn nót rất đẹp:“Anh ơi, anh ở nhà, đừng đi đâu. Em sang bản bên kiếm ít đặc sản miền rừng quê em để mai làm quà biếu anh đưa về xuôi”.


Đọc xong thư tôi cũng thẫn thờ, không biết giờ này nước suối đă ṛng chưa, muốn ra suối nhưng sợ gặp dân bản ăn nói làm sao. Mà chắc nước rút Lô Hoàn cũng phải về ngay v́ để tôi ở thêm vài ngày không biết chuyện ǵ sẽ xảy ra. Anh biết tôi trông anh từng phút từng giây mà. Nhưng bây giờ về th́ cũng tiếc thật. Mấy khi được ngắm bông hoa rừng xinh đẹp. Mà cũng rất mong Tuyết về để được ngắm nh́n, được nói chuyện. Đúng là Tuyết đẹp thật, mặt hoa da phấn, má lúm đồng tiền, khuôn mặt cân đối, nếu thêm tư sẽ béo lên mà bớt đi tư sẽ gầy đi. Nàng là người hiểu biết, chân thành, tràn đầy sức sống, đẹp mà không cần ai biết, như chùm hoa phong lan rừng. Tôi sợ ở gần Tuyết thế này, tôi sẽ yêu em mất thôi. Lúc đó tôi c̣n mặt mũi nào mà nh́n Lô Hoàn nữa. Sao tôi lại rơi vào t́nh huống oái ăm này, nghĩ đến khuôn mặt tuyệt vọng của Hoàn, cái nh́n tha thiết nhờ vả của Tuyết mà tôi không biết nên làm thế nào cho phải? Nếu tôi đồng ư th́ thế nào? Liệu đó có phải là tôi đang giúp bạn?


***

Từ trên nhà sàn tôi thấy Tuyết đang về. Trên vai em một gùi nặng, tay xách cái lồng chim, có một con chim đang nhảy nhót trong lồng. Em về đến cổng, chiếc váy xắn lên một bên và bắp chân trắng ngần, thẳng và đẹp đang thoăn thoắt đi nhanh về phía cầu thang. Tôi không ḱm được nỗi nhớ, định chạy ra đón, nhưng nhớ lời em dặn, không dám, v́ sợ ai bắt gặp. Em lên nhà rồi tôi mới nắm tay kéo vào, giúp em đỡ gùi xuống, em bảo:


– Em phải đi qua mấy cái dốc đường rừng để lấy cho anh những thứ này, đây là gạo nếp nương, đây là mấy cân ḅ giàng, tức là họ lấy cái ức của con ḅ hông khói, anh biết không, c̣n gói này là thịt trâu khô, và đây là lạng cao của bố em tự nấu, cho vợ chồng em, nhưng bây giờ là phần anh và mấy vị thuốc nam ngâm rượu, bổ lắm để anh uống cho khỏe. C̣n các bọc nhỏ là một số thang thuốc lá dân tộc em đă ghi cẩn thận để chữa bệnh thông thường hàng ngày như cảm cúm, ho. Em cho tất cả vào gùi này, mai anh chỉ việc mang về thôi.


– Em ơi, em chu đáo quá, tôi kêu lên, đời anh chưa có người con gái nào quan tâm anh như em đâu, em làm anh cảm động lắm, không biết về xuôi rồi liệu có yêu được ai như em nữa không đây?


– Sao vậy anh?


– V́ anh sợ không t́m được ai đẹp và tốt như em.


– Thôi ông tướng ạ, cho em lên cao là ngă đau lắm đó.


Cơm nước xong ngoài trời chưa tối lắm, Tuyết rủ tôi cùng ra suối với em, để xem nước rút chưa v́ đi lúc trời c̣n sáng rơ sợ người trong bản t́nh cờ bắt gặp. Em nói đi đường tắt cho khỏi gặp người, lối này em thường đi “tắm tiên” nên thông thuộc lắm. Tôi hỏi, tắm tiên là tắm như thế nào? Em dừng lại nắm lấy tay tôi nói như sợ ai nghe. Khi xuống suối tắm, bọn em chỉ mặc độc một chiếc váy x̣e phủ ngoài thôi. Xuống suối, nước lên đến đâu kéo váy cao lên đến đó. Khi cả người ngập trong ḍng nước trong veo th́ váy được cuộn tṛn nằm trên đỉnh đầu… Khi tắm xong, váy áo lại được thả dần xuống theo bước chân, lên tới gần bờ th́ trang phục đă gần như chỉn chu như cũ. Anh có đứng gần đó cũng không nh́n thấy ǵ đâu. Tôi bảo, thất vọng quá, làm cho Tuyết cười như nắc nẻ.


Tới con suối, ḍng nước vẫn ngập bờ, thỉnh thoảng vẫn thấy cây gỗ mục bị nước cuốn băng băng. Chúng tôi lặng nh́n ḍng suối. Sương nặng hạt, trời đă lạnh. Thấy tôi đứng lặng, Tuyết bước xuống ḥn đá, khoát nước rửa mặt. Rồi Tuyết bảo, nước bắt đầu rút rồi, sáng mai anh sẽ về xuôi được. Câu nói của em làm tôi buồn, cả hai đứng lặng bên bờ suối măi. Anh có thương em không, Tuyết lại hỏi. Anh thương em nhiều, rất nhiều. Thương là được rồi, ừ mà thương hại cũng được, miễn là không thờ ơ. Bỗng em ôm chặt tôi hỏi dồn, anh nói thật đi, ra đây anh có sợ con ma xó ở nhà nữa không? Tôi bảo, ở đây làm ǵ có mà sợ.


Tôi cuống cuồng xiết chặt lấy em. Hai đôi môi lại cùng lúc gắn chặt vào nhau thắm thiết. Như thế một lúc rất lâu, nước mắt em lă chă ướt cả mặt tôi, em khóc. Anh ơi hiểu cho em, đừng coi thường em. Anh thương cả hai, quư cả hai người. Một phút cảm thương nhưng rồi qua đi rất nhanh. Tôi vẫn là chàng trai dễ bùng cháy. Tôi hôn nghiến ngấu em, như muốn tan vào em, chẳng biết ǵ trời đất nữa, cho đến khi trời đổ mưa rào, vẫn không rời nhau, ướt lướt thướt rồi mới buông nhau ra. Em vuốt nước trên mặt tôi, về nhà thôi anh, ướt hết cảm lạnh mất.


Tôi đi như chạy, về đến bản tôi nói với em, chắc thầy Hoàn về rồi đang chờ ta ở nhà cũng nên, thấy thế này biết nói sao đây em. Không đâu, anh Hoàn phải gần trưa mai mới về đến nhà.


Bên bếp lửa, hai đứa ướt nhẻm từ đầu đên chân. Chiếc áo trắng của nàng mặc ngấm nước mưa dán vào da thịt, lộ những đường cong mê hồn. T́nh huống thật khó xử, nhà sàn không có buồng, ra nhà tắm trời mưa lại tối không đi được. Tôi và em bị ngấm nước, rét run lên bần bật, đành phải thay đồ luôn.


Thay quần áo xong, mặc dù được sưởi ấm nhưng tôi vẫn thấy ớn lạnh và cảm giác ngây ngây sốt. Em bảo tôi đi nằm, c̣n em đi kiếm lá sắc thuốc, em bảo, anh uống vài bát ra hết mồ hôi, ngủ một giấc, sáng mai dậy là khỏi thôi.


Tôi ngoan ngoăn lên nằm đắp chăn trùm đầu, mà vẫn thấy lạnh thấu xương. Toàn thân run lên bần bật, Tuyết sắc thuốc rồi đến áp má vào trán tôi rất lâu. Ôi, anh bị cảm lạnh rồi, thương anh quá!


Người tôi như chao đảo, không có trọng lượng, không cười được nữa, cảm giác như có ḥn đá ngàn cân đang đè lên người. Em kéo tôi dậy, đưa bát nước thuốc bảo, anh cố gắng uống hết đi, gắng lên kẻo phụ công em khó nhọc.


Uống bát thuốc được một lúc, mồ hôi toát ra, em bảo tôi ngồi dậy cởi hết quần áo dài, em cầm chiếc khăn khô lau kỹ càng chậm răi, khắp trên người tôi, rồi lấy khăn ướt tẩm thuốc bắc lau lại vài lần nữa. Một lát người tôi nhẹ hẳn đi rồi ch́m vào giấc ngủ mê mệt. Khi tôi tỉnh giấc th́ trời đă sáng tỏ, em ngủ ngồi úp mặt trên đầu gối, hóa ra suốt đêm qua em thức trắng v́ tôi. Em đă ngồi bên giường canh tôi cả đêm. Tôi đă ngủ mê mệt, không biết do bị cảm hay v́ đêm hôm trước mất ngủ? Tôi cảm thấy ḿnh khỏe mạnh, sức lực tràn trề như chưa hề có trận cảm lạnh nhưng đă quá muộn. Nếu đêm qua tôi không bị cảm th́ cái ǵ sẽ xẩy ra? Đêm cuối cùng sau mọi cảm xúc đă chín muồi, sau mọi khao khát đă đẩy lên tột đỉnh, lư trí, ngượng ngùng và lương tri đă bị trôi đi… Nhưng ông trời đă bắt tôi bị cảm, trời đă dội một trận mưa để trôi đi những u ám toan tính của chàng trai đầy đam mê, thức tỉnh và làm cho chàng c̣n có thể gặp lại bạn.


***

Đúng như Tuyết nói, Lô Hoàn về nhà lúc gần đứng bóng. Hoan hỉ, vui vẻ, ân cần, Tuyết cũng vui, cả ba đều vui.


Tuyết dọn cơm ăn, cả ba nói chuyện đùa nghịch vui vẻ. Lô Hoàn c̣n đùa sẽ làm mối tôi cho d́ út, v́ d́ út xinh đẹp hơn chị nhiều, tiếc là không sang thăm bên ngoại được. Tuyết c̣n nói thêm:


– Chắc gặp anh Quân, bố mẹ và d́ sẽ quư lắm. Dịp nào có điều kiện vợ chồng em sẽ đưa thầy đến nhà, cách đây một cánh rừng thôi. Sang đó có khi thầy lại muốn ở rể cũng nên.


Lô Hoàn cười to và nói tiếp:


– Đừng nghe Tuyết xui dại cậu ạ, cậu có biết tục ở rể trên này là sao không, Tuyết nói cho thầy Quân nghe đi, thầy đang t́m hiểu phong tục miền núi mà.


Tuyết nh́n tôi thăm ḍ và nói:


– Kể ra lại sợ thầy Quân không dám lên nữa, thôi, mà cũng để cho thầy biết thêm một phong tục của người Thái em, đại để là: phải lễ vật tốt, đến làm công cho nhà gái nhưng “thịt treo mèo nhịn” từ vài tháng đến vài năm. Thầy sợ chưa?


Nghe vậy tôi cầm đũa vái. Mọi người đều cười vui vẻ, câu chuyện cứ vui thế cho hết bữa tiệc chia tay. Một niềm vui cay đắng. Tôi lo sau khi tôi đi, Lô Hoàn không biết có coi tôi là bạn nữa không? Nếu tôi nghe anh, không biết tôi cứu được sự đổ vỡ hay làm nên sự đổ vỡ? Mà vợ chồng anh th́ đẹp đôi vậy! Cái ǵ mới là tốt cho vợ chồng Lô Hoàn đây? Nếu tôi làm theo lời anh? Tôi không dám nghĩ, tôi chỉ biết thương hai người. Rất thương.


Dùng dằng măi rồi tôi cũng phải ra đi. Tuyết đeo gùi quà đi theo, Lô Hoàn dắt xe, chúng tôi cùng đi ra cửa rừng. Không khí chia ly thật buồn, tôi bảo Tuyết về nhưng Lô Hoàn nói cứ để Tuyết đi ra đến bờ suối. Tuyết trao gùi quà cho tôi, tiếng em dịu nhẹ mà lắng sâu măi trong tâm khảm tôi:


– Thầy về khỏe nhé, đừng quên những ngày ở trong gia đ́nh chúng em. Đừng quên ma xó và những trận mưa rừng nhé.


Thấy tôi bịn rịn, sợ chậm xe Lô Hoàn bèn giục. Tôi thật không muốn rời, cứ dăm bước chân lại muốn quay đầu lại, nhưng lại thôi. Bên kia suối, Tuyết cầm khăn tay vẫy vẫy, không biết đă về chưa? C̣n lại hai thằng đàn ông, tôi không dám nh́n vào mắt Lô Hoàn, v́ tôi không thực hiện được lời hứa với anh cho vợ anh một đứa con, chỉ là một phần, phần chính là tôi đă yêu người con gái Thái, người đă biết hy sinh v́ chồng. Những ngày tôi ở bản C̣ Nưa thật đáng nhớ mà tôi đành phải cố quên đi.


HỒ NGỌC QUANG