Con Người Thật Của Phạm Duy

• 
  
  
  
  
  
• http://vuon-tao-ngo.net/image/jpeg;b...lFFFSyk9D/2Q==
  1
  
  Con Người Thật Của Phạm Duy
  
  
  Lâm Minh Nghị's photo
  
  Lời Nói Đầu
  Nghĩa tử là nghĩa tận. Trước một “nhân vật của
  quần chúng” (a person of the public) vừa nằm
  xuống, giữ im lặng là thái độ nghiêm chỉnh nhất.
  Nhưng sự ra đi của Phạm Duy là một ngoại lệ.
  Nhiều người khen quá độ. Nhiều người chê quá
  lời. Nhiều người muốn khen, chê đúng mức mà
  không lên tiếng vì e ngại phản ứng của cả đôi
  bên. Đài BBC cũng tường thuật rất tỉ mỉ về đám
  tang của ông.
  Hãy thử tìm con người đích thực của PD qua
  tác phẩm, hành động và lời nói của ông để biết
  nguyên do của cái dư luận ồn ào sau tin ông qua
  đời.
  
  
  
  
  
  
• 
  2
  
  A/ NHỮNG LÝ DO KHIẾN PD ĐƯỢC NHIỀU
  NGƯỜI NHẮC TỚI
  1/ Ông là một nhạc sĩ được ngưỡng mộ bởi
  hàng triệu người Việt từ thế hệ trẻ tới thế hệ già,
  từ giới bình dân tới giới trí thức, từ thời chiến tới
  thời bình, từ chủ nghĩa Cộng Sản tới chủ nghĩa
  Tự Do, từ chính quyền độc tài tới chính quyền
  dân chủ, từ trong nước tới hải ngoại.
  2/ Cảm tình của quần chúng đối với ông rất
  phức tạp. Nhiều người khen. Nhiều người chê.
  Nhiều người vừa khen vừa chê. Nhiều người
  trước khen nay chê. Nhiều người trước chê nay
  khen.
  Phe Việt Cộng, sau nửa thế kỷ căm thù ông,
  nay mua chuộc ông để làm mồi cho chiêu bài
  “Hòa Giải Dân Tộc”.
  Phe Tự Do, qua nửa thế kỷ quý mến ông, nay
  ruồng bỏ ông vì nghĩ rằng ông bị kẻ thù mua
  chuộc.
  Những biểu lộ ấy (khen-chê, yêu-ghét, mua
  chuộc-ruồng bỏ) rất thường tình. Thiên hạ không
  ngẫu nhiên (mà có lý do thầm kín) gán ghép cho
  ông. Ông cũng không cố ý gây ra. Lối phát ngôn
  vụng về và nếp sống buông thả của ông đóng
  
  
  
  
  
  
• 
  3
  
  một vai trò quan trọng trong sự phán xét của họ.
  3/ Những tác phẩm của ông, từ dân ca, tình
  ca, quân ca, đạo ca, nhi ca v.v... đều có gíá trị
  độc đáo: Mang âm giai ngũ cung hài hòa của dân
  tộc và lời ca truyền cảm của ca dao.
  4/ Nhạc phổ thơ của ông là một tuyệt kỷ. Giới
  truyền thông đã liệt ông vào hàng “phù thủy”
  của loại nhạc này. Dù phổ nguyên văn bài thơ
  (như Ngậm Ngùi của Huy Cận...) hoặc chỉ lấy ý
  thơ (như Tiếng Sáo Thiên Thai của Thế Lữ...)
  ông cũng làm cho thơ tăng thêm giá trị.
  5/ Đời tư của ông có một vài tỳvết. Ông sống
  buông thả theo thú vui xác thịt, bất chấp hậu
  quả (vụ Khánh Ngọc và Julie Quang) khiến
  những người đạo đức khinh bỉ và những người
  đối lập khai thác.
  6/ Lòng yêu dân, yêu quê, yêu nước trong
  những tác phẩm của ông rất hiển hiện. Một
  người có tình yêu giả tạo không thể nào làm
  được những bài Tình Ca, Tình Hoài Hương, Quê
  nghèo, Về Miền Trung, Bà Mẹ Gio Linh, Nhớ
  Người Thương Binh, Vợ Chồng Quê, Em Bé Quê,
  Ngày Trờ Về, Con Đường Cái Quan, Mẹ Việt Nam,
  v.v…
  
  
  
  
  
  
• 
  4
  
  B/ KIỂM ĐIỂM NHỮNG LỜI KHEN
  Hầu hết những người khen đều công nhận
  rằng ông là một “đại thụ” của nền tân nhạc Việt
  và là một nhạc sĩ có thiên tài, có lòng yêu dân,
  yêu quê, yêu nước chân thành. Có người đã tặng
  ông những đức tính mà thực sự ông không có
  (như khiêm nhượng, cao siêu). Thậm chí, có
  người còn vinh danh ông là chiến sĩ chống Cộng
  hoặc nhà tưtưởng thâm thúy. Những nhận xét
  như vậy chỉ đúng nửa vời:
  1/ Quả thực ông là một đại thụ của nền tân
  nhạc Việt. Nhưng đại thụ ấy có tỳ vết: Ông đã 2
  lần vi phạm luân lý Việt (vụ Khánh Ngọc và Julie
  Quang).
  2/ Ông không khiêm nhượng mà còn háo
  danh. Một thí dụ: Trong cuốn video Paris By
  Night 19, ông trả lời ký giả Lê Văn của đài BBC:
  “Tôi muốn hậu thế nhắc đến tôi như một người
  Việt Nam”. Khiêm nhượng thay câu trả lời!
  Nhưng cũng trong cuốn video ấy ông nói:
  “Tôi sẽ làm trường ca Hàn Mặc Tử bởi vì tôi đã
  có 10 bài Đạo Ca cho Phật giáo thì tôi cũng phải
  có một bài cho Công giáo mới công bằng”. Thế
  ra ông là người ban phát ân huệ cho 2 tôn giáo
  
  
  
  
  
  
• 
  5
  
  này! Nét háo danh đã lộ liễu trong lời nói vụng
  về ấy.
  3/ Ông không phải là một chiến sĩ chống Cộng
  mà chỉ là một nhạc sĩ muốn được sinh hoạt văn
  nghệ mà không bị chỉ đạo bởi chính quyền. Ông
  bỏ Kháng Chiến về Thành không phải vì muốn
  xả thân cho lý tưởng chống Cộng mà vì muốn gia
  đình được sống thoải mái trong chính thể Dân
  Chủ và bản thân được tự do sáng tác theo tiếng
  nói của con tim.
  Ông đã hưởng trọn vẹn ân huệ của những
  người đã hy sinh để bảo vệ chế độ dân chủ tự
  do cho gia đình ông sống yên vui. Bù lại, ông đã
  đền đáp công ơn của họ bằng vài trăm bài ca bất
  hủ xưng tụng những thứ cao đẹp mà họ trân qúy.
  Tuy ông không hy sinh xương máu cho chính
  nghĩa tự do nhưng ông đã góp phần không ít vào
  việc tô điểm nó. Tuy ông có nhiều điểm đáng
  khen nhưng không nên tặng ông cái vinh dự mà
  ông không xứng (chiến sĩ chống Cộng).
  4/ Ông không phải là một nhân vật thâm thúy.
  Suốt đời, ông chưa nói được một câu nào xứng
  đáng cho danh hiệu ấy. Một bài nhạc của ông có
  câu: “Đừng cho không gian đụng thời gian”. Ông
  
  
  
  
  
  
• 
  6
  
  mượn ý đó trong thuyết Tương Đối của Albert
  Einstein (Einstein cho rằng chỉ có không gian,
  không có thời gian vì thời gian chỉ là phương tiện
  để đo lường không gian; thí dụ: Hai thiên hà
  cách xa nhau một tỷ năm ánh sáng). Có người
  đã xin ông giải thích câu đó nhưng ông chỉ trả
  lời loanh quanh, vô nghĩa, chứng tỏ ông đã
  không hiểu ông muốn nói gì.
  Thật là khôi hài khi một anh chàng văn sĩ VC
  nói câu này trong đám tang của ông: “Nhạc PD
  còn thì tiếng ta còn, tiếng ta còn thì nước ta còn”.
  Hắn nhái câu thậm xưng của Phạm Quỳnh trong
  thập niên 1930: “Chuyện Kiều còn thì tiếng ta
  còn, tiếng ta còn thì nước ta còn”.
  (Cũng nên mở một dấu ngoặc ở đây để nói
  rằng đừng vì một câu của một lãnh tụ CS ca ngợi
  ông mà chụp cái mũ “thân Cộng” cho ông).
  C/ KIỂM ĐIỂM NHỮNG LỜI CHÊ
  Những lời chê ông nở rộ trong 2 thời kỳ:
  1/ Thời kỳ thứ nhất từ năm 1950 tới 2005:
  Khi ông bỏ Kháng Chiến về Thành, VC đã chê
  ông là phản động.
  Ông đã không phản động mà chỉ phản Cộng.
  Phản Cộng vì Cộng không thể cung cấp những
  
  
  
  
  
  
• 
  7
  
  nhu cầu căn bản (cơm ăn, áo mặc) cho gia đình
  ông và không cho phép ông phục vụ văn nghệ
  theo sở trường mà còn buộc ông phải khai tử
  một bài hát vô tội (innocent): Bài Bên Cầu Biên
  Giới. Giản dị thế thôi!
  2/ Thời kỳ thứ hai từ 2005 cho tới nay:
  Khi ông quyết định trở về VN để sống nốt tuổi
  già, một số nạn nhân bị CS đày đọa đã chê ông
  là phản bội những anh hùng chống Cộng.
  Công bằng mà xét thì ông không phản bội ai
  cả. Lý do ông trở về quê bây giờ cũng giản dị
  như lý do ông về Thành thuở xưa.
  Ở Hoa Kỳ, các con của ông không có nghề
  ngỗng gì ngoài nghề ca hát mà nghề này thì
  không cung ứng đủ những nhu cầu vật chất cho
  chúng. Cộng đồng người Mỹ gốc Việt không bao
  bọc nổi vài trăm ca nhạc sĩ Việt. Những người
  lớn tuổi, đã về hưu, gắng gượng mới có tiền dự
  những buổi đại nhạc hội được tổ chức xuân thu
  nhị kỳ vì giới trẻ trung thì thích nhạc Mỹ do nó
  phong phú hơn, sống động hơn, giật gân hơn,
  hợp nhĩ hơn. Bản quyền sáng tác nhạc không
  được tôn trọng. Đĩa nhạc được sao chép và bán
  rẻ rúng công khai trong mọi tiệm nhạc. Sống nhờ
  
  
  
  
  
  
• 
  8
  
  trợ cấp xã hội thì không cam lòng. Chìa tay nhận
  2000$ để phổ nhạc vài bài thơ “con cóc” của “vô
  thượng thiền sư” Thanh Hải thì tủi thân cho một
  nhạc sĩ tài danh như ông.
  Giữa lúc nghèo túng thì cơ hội chợt tới: Một
  khế ước trị giá 400 ngàn đô-la trong 4 năm để
  sưu tầm, hòa âm, trình diễn tất cả những bài ca
  do ông sáng tác tại VN từ 1945 tới 1975. Khế
  ước đó không buộc ông phải hòa âm những bản
  nhạc của VC hoặc sáng tác những bài ca mới cho
  VC. Thính giả của ông sẽ chỉ là những người
  thích nghe nhạc Phạm Duy bất kể chính kiến. Có
  thể ông đã biết một cái bẫy vô hình ẩn sau khế
  ước đó: Sách lược “Hòa Giải Dân Tộc” của VC
  đang ở cao điểm trong thời gian này. Một người
  có “khí tiết” ắt không chấp thuận. Nhưng Phạm
  Duy không phải hạng người có khí tiết. Ông
  không thích sống “gương mẫu” mà thích sống
  thoải mái, buông thả, sung túc như thường tình.
  Thế là ông đưa gia đình về quê hương sống
  ung dung trong 8 năm cho tới khi ông từ trần.
  Ông rất thích câu của ai đó nói rằng: “Về đi thôi!
  Kiếp sau biết có hay không?”. Tính tình của ông
  khác đời ở chỗ: Rất thích thú khi được khen và
  
  
  
  
  
  
• 
  9
  
  rất ít phiềnhà khi bị chửi.
  Trong 8 năm ấy ông đã gặp đủ hạng người,
  trong mọi lứa tuổi: Ca nhạc sĩ đã quen hoặc chưa
  quen, thính giả yêu nhạc của ông dù đã biết hoặc
  chưa hề biết tên ông, lãnh tụ CS kể cả những
  người đã từng cấm hát nhạc của ông như Võ Văn
  Kiệt, Tố Hữu và Trần Bạch Đằng, người đã tuyên
  bố một câu vô liêm sỉ năm 1989: “PD hãy tự sát
  đi, chúng tôi sẽ cho phổ biến nhạc của ông ta”.
  Dĩ nhiên ông không thể từ chối gặp mặt những
  lãnh tụ CS đã mở đường cho ông trở về. Cũng
  không đáng phàn nàn nếu ông muốn gặp một
  vài lãnh tụ CS đã chơi thân với ông trong thời
  kháng chiến chống Pháp. Ông rất dễ tính và vô
  tư trong việc gặp bạn cũ, chuyện làm quà chỉ là
  chuyện tếu hoặc kỷ niệm xưa, không bàn về
  chính trị. Chả có gì đáng trách cho những cuộc
  gặp gỡ lấy lệ hoặc xã giao như vậy.
  Có một điểm son đáng ghi nhận: Ông không
  hề bợ đỡ một lãnh tụ CS nào và cũng không hề
  nói xúc phạm tới bất cứ ai của chính thể VNCH
  trong suốt thời gian 8 năm ấy (cựu phó tổng
  thống Nguyễn Cao Kỳ đã phạm lỗi này).
  Tôi muốn tóm tắt thái độ của Phạm Duy trong
  
  
  
  
  
  
• 
  10
  
  một câu sơ sài: Khi sáng tác thì tận tình, khi vui
  chơi thì tận hưởng, khi nói năng thì tận tục.
  Duyên Anh đã thuật lại rằng PD, trong lúc đùa
  rỡn với bạn bè, đã nói trong hơi men: “Ai ngu
  mới thích nghe nhạc của tôi.
  Chúng đã được làm trong cầu tiêu”. Có lẽ ông
  đã làm những bài Tục Ca trong cầu tiêu.
  D/ KẾT LUẬN
  Nhạc sĩ tài danh Phạm Duy là một người đáng
  thương hại nhiều hơn là đáng trách cứ. Cuộc đời
  của ông trôi nổi qua nhiều vinh nhục, thăng
  trầm. Ông thích sống buông thả và chỉ cómột
  tham vọng tích cực (productive): Sáng tác những
  bản nhạc có giá trị.
  Lối phát ngôn của ông thuộc loại Tú Xương
  (“Một thày, một cô một chó cái” hoặc “Cao lâu
  thường ăn quịt, thổ đĩ lại chơi lường”). Từ 50
  năm nay, chả có ai coi ông như một “quý nhân”.
  Họ mến ông vì ông đã cống hiến cho họ nhiều
  bài ca bất hủ, và đi chung với họ trên một đoạn
  đường dài nhất của cuôc đời để cùng nhau “khóc
  cười theo mệnh nước nổi trôi”.
  Ông chưa bao giờ là công cụ của CS. Trong 5
  năm theo Kháng Chiến chống Pháp, ông chưa hề
  
  
  
  
  
  
• 
  11
  
  làm một khúc ca xưng tụng một lãnh tụ CS nào
  mà chỉ xưng tụng những anh hùng, liệt sĩ chống
  ngoại xâm. Tới khi cáo hồ ló đuôi thì ông bỏ
  chúng về Thành.
  Ông cũng chưa bao giờ là công cụ của chính
  quyền độc tài. Trong 25 năm sống trong chính
  thể Quốc gia, ông chưa hề làm một ca khúc suy
  tôn lãnh tụ nào. Những bài hát “xây dựng nông
  thôn” là những bài làm ra bởi một tác giả công
  chức hơn là bởi một nhạc sĩ chuyên nghiệp;
  chúng đã không thọ lâu.
  Khoảng 100 bài ca bất hủ của ông đã đi sâu
  vào mọi làng xóm của thôn quê, mọi ngõ ngách
  của thành thị rồi “di tản” ra ngoại quốc để ve
  vuốt nỗi cô đơn của vài triệu người sống lưu
  vong.
  Cuộc “trở về quê” của ông chỉ tổn thương cho
  thanh danh của cá nhân ông, không có ảnh
  hưởng đáng kể tới tinh thần chống cộng của
  quần chúng. Chả có ai “hòa giải dân tộc” với VC
  chỉ vì Phạm Duy đã hồi hương. Sự hòa giải ấy sẽ
  không bao giờ xảy ra. Nói cách khác, chỉ có hòa
  giải khi nào chính thể CS bị giải thể hoàn toàn.
  Còn nữa, chỉ có lực lượng của quần chúng ở
  
  
  
  
  
  
• 
  12
  
  trong nước mới có khả năng giải thể chúng. Vậy
  thì chả nên quá quan tâm tới cái sách lược “Hòa
  Giải Dân Tộc” của chúng. Nó đã chết ngay sau
  khi vừa sinh ra. Chả nên chia sớt bớt nỗi căm thù
  VC rồi xối vào những ca nhạc sĩ như Phạm Duy,
  Từ Công Phụng, Khánh ly, Lệ Thu, Chế Linh v.v...
  Có một cái gì “bất đắc dĩ” trong viêc trở về của
  họ (như đã nói ở trên). Vả lại, họ không đem đô-
  la về nước để góp thêm ngoại tệ cho VC (như
  một số thương gia và những kẻ ham du hí) mà
  còn tiêu bớt ngoại tệ của chúng (lãnh thù lao
  bằng đô-la). Hãy thông cảm cho họ (thông cảm
  không có nghĩa là cổ võ cho người khác trở về)
  miễn là họ chỉ thân thiện với dân, chỉ hát cho dân
  nghe những bài ca mà chúng ta chấp nhận và
  không nói lảm nhảm, xúc phạm tới tinh thần
  chống Cộng.
  Riêng đối với Phạm Duy, hãy để cho ông yên
  nghỉ, gọi là đáp lễ những bài ca bất hủ mà ông
  đã cống hiến trong suốt cuộc đời ông.
  Nghĩa tử là nghĩa tận! Có cả ngàn người (phần
  lớn là thường dân) đã tiễn đưa ông tới nơi an
  nghỉ cuối cùng. Vài nhóm trong số người này vừa
  khóc vừa đồng ca trước mồ ông một số bài chọn
  
  
  
  
  
  
• 
  13
  
  lọc, trong đó có bài Tình Ca và một bài chưa
  được chính quyền VC cho phép.
  (Những Gì Sẽ Đem Theo Về Cõi Chết). Từ vạn
  dặm, chúng ta hãy gửi tới ông một chút thương
  cảm, một chút ngậm ngùi, một chút vị tha. Người
  yêu chuộng tự do lúc nào cũng tôn trọng tự do
  ngôn luận (trong đó có tự do chọn lựa lối sống)
  hơn bất cứ điều gì trên đời.
  
  Bác sĩ
  Nguyễn Văn Bảo
  
  
  
  
  
  
•