2 phận người tị nạn cộng sản ở Úc
https://eadn-wc04-9642573.nxedge.io/...f-696x439.jpeg
Một chiếc thuyền đánh cá chở những người tị nạn Việt Nam gần đảo Christmas
Nói về nguyên do phải vượt biên xin tị nạn, anh Quân cho biết hồi năm 2012, anh có tham đấu tranh cho nhân quyền và biểu t́nh chống Trung Quốc ở Đà Nẵng. Sau đó, anh bị công an gởi giấy triệu tập về nhà. Lo sợ sẽ bị bắt và khởi tố nên anh Quân trốn đi vào đêm 8/5/2013
Một gia đ́nh người Việt vượt biên đến Úc xin tị nạn với hy vọng thoát khỏi sự đàn áp của chính quyền Hà Nội và có cuộc sống ổn định hơn ở xứ tự do. Nhưng thực tế lại không được như họ mong ước.
Anh Đậu Văn Quân, một người xin tị nạn, hiện đang bị giam giữ ở một nhà tù di trú ở bang Brisbane, Úc đă 18 tháng. Trong khi đó, vợ của anh đang phải một ḿnh đi làm và chăm sóc ba con trong t́nh trạng sức khoẻ tâm thần không ổn định. Anh nói:
“Vợ ḿnh khi sinh đứa con thứ hai th́ bị trầm cảm sau sinh. Ḿnh và bà xă không có người thân gia đ́nh ở bên này, cũng không có trợ cấp ǵ của chính phủ. Một ḿnh bà ấy phải lo cho ba đứa nhỏ. Ḿnh cũng ở trong này cũng không giúp đỡ được ǵ cho nên bả bị stress, áp lực tâm lư th́ người ta nói là bả bị trầm cảm nặng.
Con gái của ḿnh cũng phải đi đến một trường học đặc biệt, bởi v́ người ta nói rằng nó khó giao tiếp với mọi người, rồi đứa con gái út của ḿnh cũng bị bệnh thận bẩm sinh.”
Chị Phương, vợ anh Quân cho biết từ ngày chồng bị bắt giam, một ḿnh chị vừa phải lo kiếm tiền nuôi các con ăn học, vừa lo tiền thăm nuôi chồng và luật sư cho chồng:
“Cuộc sống cũng có nhiều khó khăn bởi v́ không có chồng, con không có cha. Giấy tờ của ḿnh chưa được định cư cho nên đâu có được hỗ trợ ǵ, ḿnh phải tự đi làm bươn chải để lo cho con, lo cho tiền luật sư của chồng. Một ḿnh ḿnh phải chống chọi.”
Chị Phương từng phải đi bệnh viện để điều trị tâm thần. Sắp tới, nếu bệnh t́nh không thuyên giảm và phải vào viện lần nữa, th́ các c̣n của chị sẽ phải bị chia ra cho nhiều gia đ́nh khác nhau chăm sóc.
Chị Phương mong mỏi có sự lên tiếng giúp đỡ cho anh Quân sớm được thả để cùng chị chăm sóc các con:
“Người ta nói ở Úc là vùng đất tôn trọng nhân quyền mà tôi thấy sao tôi không có nhân quyền, con tôi cũng vậy luôn, không ai quan tâm đến chúng tôi.”
Anh Quân vượt biên đến Úc trên một chuyến tàu đánh bắt cá hồi năm 2013. Sau bốn ngày đêm trên biển th́ tàu của anh bị hải quân Úc bắt đưa lên đảo Giáng Sinh. Sau đó anh bị chuyển đi nhiều trại giam di trú khác nhau để thẩm vấn. Anh được ra trại vào đầu năm 2015 và bắt đầu nộp hồ sơ xin tị nạn.
Chị Phương, cũng giống như anh Quân, là một người tị nạn vượt biên đến Úc vào năm 2013. Sau khi được thả, anh chị gặp nhau tại một nhà thờ và kết hôn vào năm 2016.
Theo số liệu từ Bộ Nội vụ Úc, chỉ trong năm 2023, số người Việt nộp đơn tị nạn ở Úc là 2.905 người, cao nhất trong tất cả các sắc dân xin tị nạn ở nước này.
Luật sư di trú Lê Đức Minh cho biết nguyên do có thể là v́ việc làm hồ sơ tị nạn chính trị tại Úc rất đơn giản: nộp lệ phí 45 đô la Úc (700 ngàn đồng), không đ̣i hỏi bất kỳ chứng từ hay giấy tờ nào mà chỉ yêu cầu nộp một lá đơn xin tị nạn chính trị, trong đó nêu lư do v́ sao muốn tị nạn và hứa sẽ cung cấp giấy tờ chứng minh lời khai sau này.
Tổng thời gian của quá tŕnh xem xét hồ sơ tị nạn có khi lên đến 5-7 năm. Trong thời gian đó, người nộp đơn sẽ được cấp một visa tạm trú và được cấp thẻ medicare chăm sóc sức khỏe miễn phí.
Với trải nghiệm thực tế, anh Quân nói rằng cuộc sống của người tị nạn trên đất Úc không hề dễ dàng và đơn giản như nhiều người nghĩ. Anh nói “phải ở trong chăn mới biết chăn có rận”:
“Một người làm hăng xưởng sau khi đă trừ hết tiền thuế th́ một tuần nhận được khoảng 500 – 600 đô, th́ phải trả tiền thuê nhà mất khoảng 200 đô, tiền ăn, xăng cổ đi lại th́ lấy ǵ có dư. Cho nên “ở trong chăn mới biết chăn có rận”.
Công việc của anh cũng không được ổn định bởi anh không phải là thường trú nhân hay có visa dài hạn:
“Lương không có được ổn định đâu. Bởi v́ khi đó tụi ḿnh là visa tạm cho nên chỉ những người Việt muốn giúp ḿnh th́ mới nhận ḿnh làm, c̣n những công ty xây dựng của người Úc ở đây th́ nó yêu cầu phải có visa dài hạn hoặc là thường trú nhân, chứ c̣n mấy cái visa tạm th́ mấy công ty của Úc nó không có nhận.”
Cuộc sống gia đ́nh tuy bấp bênh nhưng vẫn duy tŕ được cho đến khi đại dịch COVID-19 ập đến. Theo lời anh Quân, khi đó mọi công việc đều bị ngưng trệ do lệnh phong toả, anh cũng mất việc làm. Gia đ́nh lại không được chính phủ trợ giúp. Đến đường cùng, anh Quân đi vào con đường buôn cần sa:
“Nếu ḿnh không có việc làm muốn xin lại tiền thất nghiệp cũng rất khó… Rồi lúc dịch bệnh bắt đầu th́ phải bị phong tỏa. Ḿnh có hỏi nhưng mà họ chỉ giúp đỡ công dân của họ thôi, trong khi tụi ḿnh chưa được công nhận cái ǵ hết.
Không đi làm, có ba đứa con, rồi tiền thuê nhà, tiền ăn, tiền điện không có, chẳng lẽ lại để cho mấy đứa con chết đói, cho nên khi có người nhờ ḿnh làm th́ ḿnh chỉ nghĩ là làm đại để kiếm tiền nuôi vợ con cái đă. Lúc đó đă vô đường cùng rồi, ḿnh đâu có suy nghĩ được ǵ nhiều nữa đâu.”
Anh Quân bị bắt vào năm 2020 v́ tội buôn cần sa. Trong giai đoạn điều tra th́ Toà di trú bác hồ sơ xin tị nạn của anh vào năm 2021.
Đến năm 10/2022, khi hết án tù th́ anh không được thả mà bị chuyển thẳng qua nhà tù di trú ở tiểu bang Brisbane cho đến nay.
Nói về nguyên do phải vượt biên xin tị nạn, anh Quân cho biết hồi năm 2012, anh có tham đấu tranh cho nhân quyền và biểu t́nh chống Trung Quốc ở Đà Nẵng. Sau đó, anh bị công an gởi giấy triệu tập về nhà. Lo sợ sẽ bị bắt và khởi tố nên anh Quân trốn đi vào đêm 8/5/2013:
“Hồi c̣n ở Việt Nam th́ ḿnh đă đấu tranh cho quyền tự do ngôn luận, tự do tôn giáo và biểu t́nh chống đối sự bành trướng của Trung Quốc và đường lưỡi ḅ.
Ḿnh bị công an Việt Nam gửi giấy triệu tập về nhà. Ḿnh không dám lên, khi nhà nhận được giấy th́ bố mẹ cho ḿnh biết xong rồi kêu ḿnh trốn đi v́ đa số bị triệu tập lên như vậy là bị tra tấn đánh đập rồi bắt bỏ tù.”
Theo lời anh Quân, anh được đường dây hướng dẫn ra Hà Nội để bay sang Indonesia, từ đó xuống tàu cá vượt biên qua đến Úc.
Chị Phương, quê ở Nghệ An, khi c̣n ở Việt Nam chị cũng tham gia sinh hoạt trong nhà thờ và đấu tranh cho quyền tự do tôn giáo. Chị trốn khỏi Việt Nam sau một lần công an đàn áp một điểm sinh hoạt tôn giáo ở nhà thờ Con Cuông vào ngày 1/7/2012:
“Khi c̣n ở nhà ḿnh ở trong một nhóm đạo Công giáo, hay đọc kinh cầu nguyện. Có một đợt lên cầu nguyện ở nhà thờ Con Cuông th́ công an Việt Nam đàn áp. Trong nhóm có nhiều người trốn đi chỗ này chỗ kia th́ chị cũng chạy trốn. Trên đường t́m chỗ trốn th́ có nghe bạn ở bên này nói là có đường đi qua cho nên chị đi qua đây.”
Cho đến nay, sau 11 năm, chị Phương vẫn chưa nhận được phán quyết về hồ sơ xin tị nạn của ḿnh.
Chị nói rằng dù kết quả có ra sao chị cũng nhất quyết không quay về Việt Nam. Bởi đă có nhiều trường hợp bị bắt bỏ tù khi “tự nguyện” hồi hương dù chính quyền Hà Nội có cam kết không sách nhiễu những người quay về:
“Chắc chắn là tôi sẽ không về. Bởi v́ tôi cũng sợ ngày xưa tôi bị công an đàn áp cho nên bây giờ tôi không dám về.”
Anh Quân cũng một mực khẳng định sẽ không trở về Việt Nam dù đă bị bác hồ sơ tị nạn.
(Theo RFA)
