Anamit
30-10-2015, 18:54
Cố Tổng thống Ngô Đ́nh Diệm là ai?. Trong nhiều thập niên sau vụ ám sát ông vào năm 1963, các sử gia và nhiều cây bút đă đưa ra những diễn giải rất khác nhau về cuộc đời và sự nghiệp của ông. Mặc dù việc Ngô Đ́nh Diệm là một nhân vật quan trọng trong lịch sử các cuộc chiến Đông Dương là điều không ai phản bác – suy cho cùng, cuộc xung đột sau này trở thành “cuộc chiến tranh Mỹ” ở Việt Nam được bắt đầu bằng một cuộc nổi dậy chống lại chính thể miền Nam của Ngô Đ́nh Diệm – nhưng người ta không nhất trí được rằng v́ sao và làm thế nào mà Ngô Đ́nh Diệm bước vào một vai tṛ chủ chốt như vậy, và hăy tham khảo bài báo dưới đây nhé
http://vietbf.com/forum/attachment.php?attachmentid=823583&stc=1&d=1446151013 (http://vietbf.com/forum/attachment.php?attachmentid=823583&stc=1&d=1446151013)
Tổng thống Ngô Đ́nh Diệm tại Washington DC tháng 8 năm 1957.
Courtesy U.S. Air Force
Cuộc đảo chánh ngày 1 tháng 11 năm 1963 đă đưa đất nước Việt Nam vào một khúc quanh lịch sử. Bằng cái chết của hai anh em Tổng thống Ngô Đ́nh Diệm và bào đệ của ông là Ngô Đ́nh Nhu, những tướng lănh tham gia cuộc đảo chánh không ai biết người ra lệnh thủ tiêu hai ông là ai nhưng sau khi tro bụi của cuộc cách mạng lắng xuống những gương mặt đứng phía sau giật giây cho cuộc tàn sát ấy bắt đầu được điểm danh và lịch sử luôn công bằng cho từng người một.
Mặc Lâm phỏng vấn ông Bùi Kiến Thành, một nhân chứng lịch sử, một người bạn, người cố vấn cho Tổng thống Ngô Đ́nh Diệm từ những ngày đầu tiên khi từ Mỹ trở về Việt Nam chấp chính cho tới khi biến cố xảy ra.
Cái tốt và chưa tốt của chế độ Đệ nhất Cộng ḥa
Mặc Lâm: Thưa ông Bùi Kiến Thành, xin cảm ơn ông cho phép chúng tôi thực hiện cuộc phỏng vấn này. Ngày 1 tháng 11 hàng năm có lẽ ai theo dơi t́nh h́nh Việt Nam trong lịch sử đương đại đều nhớ là ngày mà cuộc đảo chính không những lật đổ chính phủ Ngô Đ́nh Diệm mà c̣n giết cả hai anh em ông ấy tại Sài g̣n vào năm 1963. Ông có nhận đ́nh ǵ về ngày lịch sử này thưa ông?
Bùi Kiến Thành: Có lẽ cũng là một ngày chúng ta nên ôn lại cái được và cái chưa được cái tốt và cái chưa tốt của chế độ Đệ nhất Cộng ḥa để chúng ta rút bài học.
Mặc Lâm: Vâng, trước khi đi sâu hơn vào chi tiết xin ông vui ḷng cho biết về mối quan hệ của ông với Tổng thống Ngô Đ́nh Diệm.
Bùi Kiến Thành: Trong khi tôi học ở Columbia vào những năm 1952 cho tới năm 1954 lúc đó th́ chí sĩ Ngô Đ́nh Diệm đang ở New Jersey. Cứ mỗi cuối tuần th́ ông qua New York thăm chơi với tôi cùng một anh bạn nữa là anh Bùi Công Văn, ảnh là phóng viên của Đài Tiếng nói Hoa Kỳ. Cứ tối thứ Bảy th́ ông qua ngồi nói chuyện suốt đêm cho tới sáng Chủ Nhật th́ ông đi lễ, đi lễ về rồi lại nói chuyện suốt ngày, tới chiều Chúa Nhật th́ ông trở lại tu viện Maryknoll.
Chúng tôi sống với nhau trong cảnh bạn cố tri trao đổi như thế trong suốt gần hai năm tại New York trước khi ông Diệm về bên Pháp và sau đó về làm Thủ tướng chánh phủ.
Sau khi ông Diệm về làm Thủ tướng chính phủ chấp chánh vào ngày mùng 7 tháng 7 th́ ông Diệm gửi điện qua New York và Washington yêu cầu tôi trở về để giúp đỡ. Ngày 23 tháng 8 năm 1954 sáu anh em chúng tôi là cựu sinh viên của các đại học Mỹ về giúp cho ông Diệm trong thời kỳ rất là khó khăn. Làm Thủ tướng mà không có cảnh sát không có quân đội chỉ vỏn vẹn có 27 sĩ quan đi theo mà thôi.
Người Mỹ không chấp nhận cái lư luận của ông Ngô Đ́nh Diệm nên họ t́m cách lật đổ ông Diệm đi, đó là vấn đề cốt lơi chứ không phải do bà Nhu thế này thế khác. Bà Nhu gây ra nhiều tai tiếng, nhưng không có vai tṛ chánh hay lư do chánh làm sụp đổ chính phủ Ngô Đ́nh Diệm.
-Bùi Kiến Thành
Cả một đất nước do Pháp đang cai trị v́ vậy khi nắm lại quyền tự do, quyền tự chủ, quyền độc lập trong thời kỳ đó rất là khó khăn v́ vậy chúng ta phải đánh giá cao việc ông Diệm b́nh định được t́nh h́nh, đưa quân Pháp ra khỏi nước Việt Nam một cách ổn định và xây dựng nền đệ nhất cộng ḥa. Điều này khi nghiên cứu lịch sử và đánh giá cao tinh thần của cả một thời kỳ không riêng ǵ ông Diệm mà những người đi theo hỗ trợ giúp đỡ cho ông Diệm, những nhân sĩ ở miền Nam, nhân sĩ ở miền Trung, miền Bắc… tất cả đều có công lớn đă xây dựng chế độ đệ nhất cộng ḥa, nhưng rất tiếc rằng sau đó chúng ta không làm được những chuyện ta cần phải làm để đến nỗi bị đổ vỡ.
Mặc Lâm: Thưa ông trong khi gần gũi với Thủ tướng Ngô Đ́nh Diệm ông và các người được Thủ tướng mời về cụ thể làm những việc ǵ để giúp cho chính phủ c̣n non nớt lúc ấy?
Bùi Kiến Thành: Tôi bên cạnh ông Diệm suốt ngày mà! Khi tôi về tại Dinh Gia Long ngày 23 tháng 8 đó ăn cơm trưa với ông Diệm và một số Bộ trưởng, Tổng trưởng, có những nhân hào nổi tiếng của Việt Nam như ông Phạm Duy Khiêm, Bác sĩ Bùi Kiến Tín, Nguyễn Văn Châu… chúng tôi hết sức khẩn thiết làm bất cứ việc ǵ để ổn định t́nh thế, tôi ở suốt ngày suốt đêm trong dinh một thời gian rồi sau đó tôi mới dời ra ngoài. Sau khi bố trí lại th́ ngày nào đêm nào tôi cũng vào trong dinh để mà làm việc với Thủ Tướng rồi Tổng thống Ngô Đ́nh Diệm.
Một là bên Dinh Gia Long, sau nữa khi dời sang Dinh Độc Lập tôi cũng sát cùng ông Diệm như một cộng sự đặc biệt v́ cái chỗ thân t́nh từ khi c̣n nhỏ kia, khi tôi mới 15-16 tuổi, hồi đó gia đ́nh tôi thân với ông Diệm lắm. Chính ông cụ tôi đă cất giấu ông Diệm trong khi bị Nhật t́m bắt ông. Sau này khi không c̣n tham chính nữa ông cụ tôi tiếp tục làm y sĩ riêng cho Tổng Thông đến ngay ông ấy bị sát hai. Cái thân t́nh ấy dẫn tới chỗ hết sức gần với nhau. Tất cả những chuyện thâm cung bí sử, khó khăn trong thời kỳ tháng 8 tháng 9 tới tháng 12 năm 1954 th́ thật sự hội lại chỉ có 4 người trong Dinh Gia Long thôi: Ngô Đ́nh Diệm, Ngô Đ́nh Nhu, Bác sĩ Bùi Kiến Tín và Bùi Kiến Thành. Chúng tôi bàn với nhau cái ǵ cần phải làm. Làm sao nắm được quân đội, làm sao đối kháng với B́nh Xuyên, làm sao giải tỏa được thành phố Sài G̣n xây dựng lên một chính quyền được nhân dân ủng hộ.
Riêng về tôi đặc biệt là có trách nhiệm giúp cho Tổng thống, khi ấy là Thủ tướng, quan hệ với các phái bộ đặc biệt của Mỹ từ bên Mỹ gửi qua chứ không phải quan hệ với sứ quán Mỹ ở Sài G̣n. Sứ quán Mỹ tại Sài G̣n thân với Pháp, ông đại sứ Mỹ Donald Heath rất thân với Pháp, sau đó th́ Lawton Collins cũng thân với ông Cao Ủy Pháp Paul Ely. Công việc của tôi và của ông Ngô Đ́nh Nhu là bắc cây cầu trực tiếp với chính phủ Mỹ ở Washington, qua những phái bộ đặc biệt của Hoa Kỳ gửi qua trong đó có Trung tướng O’Daniel, Đại tá Lansdale sau này là General Lansdal, Paul Hardwood (Trưởng phái bộ CIA), việc của tôi làm lúc ấy cũng chỉ trong 4 người mà thôi bao nhiêu là công việc hết sức khó khăn.
Xây dựng được tờ báo Tự Do là việc tôi hết sức thú vị. Tôi nói với Thủ tướng ḿnh cần có cơ quan ngôn luận tự do. Tờ báo đó được Bác sĩ Bùi Kiến Tín, lúc đó là Bộ Trưởng Bộ Thông tin, kư giấy phép. Tôi tập hợp những nhân sĩ ở Bắc Hà vào làm trong đó có Tam Lang, có Đinh Hùng, Mặc Đỗ, Mặc Thu, Như Phong, Vũ Khắc Khoan …làm ban biên tập để cho tờ báo Tự do có tiếng nói tự do trong thời kỳ hết sức khó khăn như thế. Chỉ có tờ báo Tự do lúc ấy là thực sự nổi tiếng, có tiếng nói tự do trong một khung cảnh rất khó khăn và để chống lại những tờ báo thiên Pháp hay thân các chế dộ trước kia của Sàigon và những đài phát thanh khi đó tại Sài G̣n theo phe quân đội chửi bới Ngô Đ́nh Diệm suốt ngày. Tôi có nhiệm vụ lập nên đài phát thanh “Tiếng nói Quốc dân đoàn kết”, một đài phát thanh đặc biệt để nói lên những sự việc như thế nào trong khi chúng ta phải xây dựng một chính quyền độc lập đó là việc Thủ tướng Ngô Đ́nh Diệm giao cho tôi làm.
http://vietbf.com/forum/attachment.php?attachmentid=823584&stc=1&d=1446151013 (http://vietbf.com/forum/attachment.php?attachmentid=823584&stc=1&d=1446151013)
TT Ngô Đ́nh Diệm bắt tay với Tổng thống Mỹ Dwight D. Eisenhower, tại sân bay Dulles, Washington DC năm 1957. Courtesy U.S. Air Force.
Mặc Lâm: Xin ông nói rơ hơn tại sao đă là thủ tướng mà c̣n bị đài phát thanh bên quân đội chống phá bằng cách chửi bới công khai như ông vừa nói, phải chăng c̣n một thế lực nào công khai chống lại Thủ tướng vào lúc sơ khai ấy hay không?
Bùi Kiến Thành: Thủ tướng Ngô Đ́nh Diệm lúc ấy làm ǵ có quân? Thủ tướng mà không nắm cảnh sát, công an. Công an trong tay của B́nh Xuyên là một đám giang hồ, cướp của. Pháp cho họ quản lư ṣng bạc Đại thế giới, Kim Chung… Cảnh sát th́ không nắm được c̣n quân đội th́ trong tay của Trung tướng Nguyễn Văn Hinh. Trung tướng Hinh là một người thân Pháp con của ông Nguyễn Văn Tâm, không phải là người ủng hộ cho chính phủ Ngô Đ́nh Diệm v́ vậy khi làm Thủ tướng ông Ngô Đ́nh Diệm ngồi trong dinh nhưng cái đài phát thanh là của người khác.
Đài Quốc gia cũng như đài quân đội th́ người Pháp, hay thân Pháp, quản lư cứ mỗi ngày chửi bới Ngô Đ́nh Diệm thế này, chửi bới Ngô Đ́nh Diệm thế kia…ngồi trong dinh mà không giải quyết được vấn đề đó v́ vậy phải kiên tŕ xây dựng lực lượng ḿnh lên để giải quyết điều đó.
Xây dựng lực lượng bằng cách thu dụng những nhân sĩ tài ba của đất nước vào ủng hộ ḿnh đồng thời cũng phải có tiếng nói qua cái đài phát thanh “Tiếng nói Quốc dân đoàn kết”, tiếng nói qua tờ báo Tự Do lúc đó đóng một vai tṛ quan trọng phổ biến tâm tư nguyện vọng, chính sách của Ngô Đ́nh Diệm cho dân chúng được biết. Vấn đề đó cực kỳ quan trọng và tôi được giao trọng trách tổ chức hai việc đó trong những ngày đen tối nhất sau khi ông Ngô Đ́nh Diệm lên nắm chính quyền, tức là những ngày trong tháng 8 tháng 9 năm 1954 cho tới đầu năm 1955 khi b́nh định xong th́ trong hai cơ quan đó, “Đài Tiếng nói quốc dân đoàn kết” không tiếp tục nữa nhưng tờ báo Tự Do vẫn tiếp tục rất tốt. Tờ Tự Do là nguồn dư luận rất tốt trong thời kỳ đó, trong chánh thể đệ nhất cộng ḥa.
Không có tổ chức chính trị nồng cốt
Mặc Lâm: Báo chí quốc tế cũng như giới tướng lănh đa số cho rằng chính phủ Ngô Đ́nh Diệm sụp đổ bởi những tuyên bố gây sự giận dữ trong và ngoài nước của bà Ngô Đ́nh Nhu cùng với những hành động đàn áp Phật giáo của chính phủ Ngô Đ́nh Diệm. Ông có chia sẻ ǵ về việc này?
Bùi Kiến Thành: Đấy chỉ là một phần thôi thực sự ra chính quyền Ngô Đ́nh Diệm sụp đổ c̣n nhiều vấn đề cốt lơi hơn nữa. Ông Ngô Đ́nh Diệm là một người hết sức yêu nước và có công tâm nhưng ông Diệm không có kinh nghiệm tổ chức. C̣n ông Nhu th́ rất uyên thâm về vấn đề học thuật, ông học rất giỏi về tổ chức thư viện, ông nghiên cứu rất tốt nhưng không có tài năng tổ chức lực lượng chính trị. Nếu quản lư một nhà nước mà không có tổ chức th́ làm sao? V́ vậy cho nên cái Đảng Cần lao của ông Nhu không có tổ chức tốt c̣n cái “Phong trào cách mạng quốc gia” mà ông Bác sĩ Tín làm chủ tịch sáng lập th́ nó cũng chỉ là phong trào thôi. Sau một phong trào rồi th́ nó lặng im. Quyền chính trị trong nước là ở trong đảng, mà Đảng Cần Lao không được tổ chức tốt v́ vậy cho nên chế độ Ngô Đ́nh Diệm không tồn tại được v́ không có tổ chức chính trị nồng cốt để làm việc.
Đấy chỉ là một phần thôi thực sự ra chính quyền Ngô Đ́nh Diệm sụp đổ c̣n nhiều vấn đề cốt lơi hơn nữa. Ông Ngô Đ́nh Diệm là một người hết sức yêu nước và có công tâm nhưng ông Diệm không có kinh nghiệm tổ chức.
-Bùi Kiến Thành
Sau nữa c̣n có cái lỗi ở chỗ lầm lẫn hai việc khác nhau: quản lư các vấn đề nhà nước là việc quản lư hành chính, c̣n tổ chức nồng cốt do một chính đảng đứng lên để đóng vai tṛ cột trụ cho một đất nước th́ là một việc khác. Do lầm lẫn ở vai tṛ lănh đạo chính trị và lănh đạo hành chính cho nên chế độ Ngô Đ́nh Diệm tập trung nhiều hơn về vấn đề hành chính mà quên đi vấn đề lănh đạo chính trị, xây dựng nồng cốt tức là sự ủng hộ của nhân dân, làm sao để vấn đề đảng được nhân dân ủng hộ…
Chính phủ Ngô Đ́nh Diệm không làm được, không xây dựng được một đảng chính trị thật sự của dân, do dân và v́ dân v́ vậy cho nên không đứng vững được và v́ thế có thể nói sự sụp đổ của chế độ Ngô Đ́nh Diệm không phải là vấn đề nhỏ bé như chuyện bà Nhu nói cái này cái kia. Có! nó có ảnh hưởng nhưng chuyện đó là chuyện nhỏ đối với khả năng xây dựng nên một chính đảng mạnh th́ chính phủ Ngô Đ́nh Diệm không làm được.
Mặc Lâm: Vậy phải chăng do điều mà người ta nhận xét về ông Ngô Đ́nh Diệm là người theo chủ nghĩa dân tộc đă khiến ông bị người Mỹ lo sợ v́ không theo sự dẫn dắt của họ, đặc biệt là khi Mỹ muốn đổ quân vào Việt Nam thưa ông?
Bùi Kiến Thành: Khi Mỹ muốn vào Việt Nam năm 1962 ông Diệm nói với người Mỹ rằng các ông nên nhớ trên đất nước tôi trong 4 ngh́n năm lịch sử không có một chế độ nào đi theo quân đội nước ngoài mà có thể được nhân dân ủng hộ. V́ vậy ngày nào quân đội Mỹ đặt chân lên đất nước này chúng tôi sẽ mất chính nghĩa, mà khi mất chính nghĩa th́ các ông không thể nào thắng được và chúng tôi cũng phải thua theo. V́ vậy ngày nào quân Mỹ đổ bộ lên đất nước này th́ kể như ngày đó chính nghĩa Việt Nam đă mất rồi, chúng tôi không thể chấp nhận được.
Người Mỹ không chấp nhận cái lư luận của ông Ngô Đ́nh Diệm nên họ t́m cách lật đổ ông Diệm đi, đó là vấn đề cốt lơi chứ không phải do bà Nhu thế này thế khác. Bà Nhu gây ra nhiều tai tiếng, nhưng không có vai tṛ chánh hay lư do chánh làm sụp đổ chính phủ Ngô Đ́nh Diệm.
Mặc Lâm: Thưa ông, một câu hỏi cho tới ngày nay vẫn nằm trong bí mật, ông thân cận với Tổng thống Ngô Đ́nh Diệm nên có lẽ hiểu được phần nào câu trả lời: ai ra lệnh giết anh em Tổng thống Ngô Đ́nh Diệm và tại sao phải giết họ khi đă nắm tất cả quân đội trong tay và họ đă bị bắt?
Bùi Kiến Thành: Tôi không có thông tin chính xác để nói về vấn đề này nhưng suy luận từ một lần đảo chính trước do Nguyễn Chánh Thi chủ mưu ông Diệm đă lập lại ván cờ bằng cách chỉnh đốn lại, th́ lần này Dương Văn Minh và những người theo Dương Văn Minh nghĩ rằng khả năng ông Nhu ông Diệm có đủ bản lĩnh và đủ sự ủng hộ của những quân đoàn c̣n theo ông ta để lập lại thế cờ th́ rất khó khăn cho phe đảo chính. V́ vậy người ta không chấp nhận để cho ông Diệm ông Nhu tồn tại để mà có cái rủi ro đấy. Tôi không có thông tin ai là người ra lệnh giết hai anh em ông Diệm nhưng tôi chắc chắn rằng những người theo phe đảo chánh và nhất là phía Mỹ, thấy nguy cơ Ngô Đ́nh Diệm có thể lập lại thế cờ rất là nguy hiểm v́ vậy không để cho Ngô Đ́nh Diệm sống. Đấy là quyết định chính trị chiến lược trong tranh đấu chứ không phải ai làm, hay ai ra lệnh không quan trọng, vấn đề phải tiêu diệt anh em ông Ngô Đ́nh Diệm là để tránh nguy cơ bị lật trở lại.
Mặc Lâm: Trong ngày đảo chánh 1 tháng 11 năm 1963 ông đang làm ǵ và có theo dơi hay tham gia trong một vai tṛ nào đó hay không?
Bùi Kiến Thành: Hôm đó tôi đang đi làm việc ở ngoài th́ nghe phong phanh ngày hôm đó có bạo động. Tôi gọi về trong dinh th́ gặp ông già Ẩn, tức là cận vệ của Tổng thống tôi hỏi anh Ẩn hiện giờ có vấn đề ǵ không vậy? tôi nghe ngoài này xào xáo lắm, th́ ông Ẩn trả lời không có vấn đề ǵ đâu anh Thành ơi, ḿnh hoàn toàn kiểm soát được mọi chuyện!
Đó là một cái chủ quan đầu tiên tại v́ trong buổi sáng hôm ấy ông Nhu đă có sắp xếp một số chiến lược, chiến thuật nhằm giải quyết vấn đề bạo động nhưng v́ chủ quan nên không thực hiện được. Tôi nói với ông Ẩn: coi chừng nhé nếu cần ǵ th́ tôi vào trong dinh ngay để giúp cho các anh. Ông Ẩn nói không sao đâu anh Thành, nên tôi về nhà ăn cơm trưa và chờ cho tới hai ba giờ chiều không thấy ǵ xảy ra. Nhưng khoảng ba bốn giờ chiều tôi gọi lại th́ t́nh h́nh bế tắc hết tôi không c̣n làm ǵ được nữa.
Ngày hôm đó tôi ở Sài G̣n, tôi muốn làm một cái ǵ đó để giúp đem lại trật tự an ninh nhưng mà cái thời thế có lẽ như là định mệnh của đất nước ḿnh không cho ḿnh làm ǵ được trong lúc ấy. Có làm ǵ được nữa trong lúc ấy khi thế lực của kẻ chủ mưu là người Mỹ đứng sau lưng những ông tướng của ḿnh? thế lực ấy nó quá mạnh chúng ta không làm ǵ được.
Việc đảo chánh ông Ngô Đ́nh Diệm không phải là chuyện của Dương Văn Minh, Dương Văn Minh chỉ là một con cờ thôi, cũng như Trần Văn Đỗ cũng như mấy ông kia củng chỉ là con cờ c̣n người chỉ huy, đưa ra tất cả những chiến thuật chiến lược để làm việc này. là người Mỹ mà người đại diện cho Mỹ làm việc này là đại tá Conein, ngồi thường trực tại Bộ Tổng tham mưu để điều khiển mấy ông tướng kia thành ra tất cả bộ tham mưu lúc đó nghe theo lời của một anh đại tá mật vụ của Mỹ, anh thấy có đau khổ chưa?
Mặc Lâm: Theo ông th́ tại sao các tướng lĩnh lúc ấy lại nghe theo người Mỹ? V́ những hứa hẹn quyền lực hay âm mưu chính trị nào khiến họ trở thành như vậy?
Bùi Kiến Thành: Do những ông tướng không nghiên cứu t́nh h́nh đất nước, do không hiểu lư tưởng, không hiểu được chính nghĩa như thế nào mà đi theo lời của nước ngoài để mà sát hại một tổng thống, tưởng ḿnh làm được cái ǵ nhưng cuối cùng cũng đầu hàng cộng sản mà thôi chứ làm được ǵ đâu.
Cái tội của những anh đảo chính Ngô Đ́nh Diệm là tội ngu dốt không biết t́nh h́nh kinh tế, t́nh h́nh chính trị, t́nh h́nh chiến lược trên thế giới nó như thế nào, họ làm cái việc tự ḿnh sát hại ḿnh, đi đến chỗ 10 năm sau phải chắp tay đầu hàng cộng sản.
Đấy là cái tội của các anh làm cho bao nhiêu chiến sĩ Việt Nam Cộng Ḥa phải chết, đó là tội của các anh v́ các anh không hiểu ǵ về chính trị, hữu dũng vô mưu, đưa đất nước đến chỗ suy tàn.
Nếu chúng ta có cơ hội th́ c̣n thương lượng được giữa miền Bắc với miền Nam, cũng như Tây Đức và Đông Đức có thể thương lượng với nhau. Chúng ta phải có nội lực có sức mạnh để mà thương lượng chứ không phải giao đất nước cho ngoại bang, giao cho Mỹ rồi đi đến chỗ chết.
Đó là tội của những người tự cho ḿnh giỏi hơn người khác. Không thể nào một dân tộc một đất nước nào giữ được chính nghĩa của ḿnh bằng cách bước theo những đội quân nước ngoài bắn phá làng xóm cả. Không thấy cái đó là mất chính nghĩa. Đầu óc các anh ở đâu mà anh vác súng đi theo người Mỹ vào trong làng xóm bắn giết dân chúng ḿnh, như vậy là không thể được. V́ không thấy nên anh làm hại cả một thế hệ, làm hại cả một đất nước.
Mặc Lâm: Nhiều tài liệu lịch sử nói là chính phủ Ngô Đ́nh Diệm từng có ư định nói chuyện với miền Bắc, ông có ư kiến ǵ về những chi tiết này?
Bùi Kiến Thành: Khi chính phủ Ngô Đ́nh Diệm thấy cái nguy cơ lính Mỹ đổ bộ lên Việt Nam rồi mà không rút ra được th́ chiến tranh sẽ tràn lan, mà chiến tranh khi đă tràn lan rồi th́ dù cho quân đội Mỹ có đánh thẳng tới Hà Nội đi nữa th́ chúng ta vẫn thua như thường tại v́ quân đội Trung Quốc nó sẽ vào v́ nó không để cho ḿnh tiến qua biên giới của nó. V́ vậy Miền Bắc sẽ chiến đấu đến cùng để không cho quân của Trung Quốc qua chiếm đóng Việt Nam.
V́ vậy nh́n về chiến lược th́ hai ông Ngô Đ́nh Diệm và Ngô Đ́nh Nhu thấy rơ ràng cái nguy cơ tác hại cho cả miền Nam và miền Bắc. Hà Nội cũng có những đầu óc thông minh để mà hiểu rơ sự nguy hiểm khi chiến tranh lan rộng như thế. Đó là đồng thuận về tinh thần là làm sao phải làm dịu chiến tranh xuống để tránh việc tàn phá đất nước. Giữa Nam Bắc Việt Nam phải có sự hiểu biết và t́m giải pháp tránh chiến tranh. Muốn làm việc đó th́ Việt Nam phải mạnh, không mạnh th́ không nói chuyện được.
Qua sự trung gian của đại sứ Ấn Độ trong Ủy ban Đ́nh chiến, và Đại sứ Pháp…qua các cuộc đi săn bắn của ông Nhu trên vùng biên giới hai bên đă có những cuộc chia sẽ, chưa hẳn là thương thảo nhưng đă liên lạc được với nhau rồi. Khi Mỹ nghe như thế th́ họ nói chính phủ Ngô Đ́nh Diệm phản thùng và nó đưa việc này ra cho mấy ông tướng lănh Việt Nam bảo là ông Ngô Đ́nh Diệm, Ngô Đ́nh Nhu bán nước cho cộng sản, v́ vậy anh phải lật đổ Ngô Đ́nh Nhu, Ngô Đ́nh Diệm đi để “cứu nước” không th́ họ theo cộng sản, “bán đứng” các anh cho cộng sản….
Những đầu óc suy yếu của những anh tướng hữu dũng vô mưu không biết ǵ cả, nghe như thế lại tưởng rằng ḿnh là người ái quốc ái quần, lật đổ Ngô Đ́nh Diệm để cứu đất nước khỏi họa cộng sản.
Tôi đề nghị anh đọc cuốn sách “Robert Kennedy and His Time” của Arthur Schlesinger Jr. viết, trong đó có một chương nói về t́nh h́nh Việt Nam. (*)
Trong chương đó có viết Bùi Kiến Thành nói cái ǵ, Ngô Đ́nh Diệm nói cái ǵ và Tổng thống Kennedy đă quyết định cái ǵ. Rất tiếc rằng Tổng thống Mỹ không thực hiện được. Tháng 9 năm 1963 Tổng thống Kennedy đă quyết định rút quân ra khỏi Việt Nam rồi nhưng do cuộc bầu cử năm 1964 nên không thể làm được cho nên chờ tới năm 64 sau khi bầu xong th́ sẽ làm, nhưng rất tiếc vận hạn của nước ta và nước Mỹ là Kennedy bị bắn chết, Ngô Đ́nh Diệm bị lật đổ Việt Nam đi vào cuộc chiến tranh tàn khốc do sự thiếu hiểu biết của một số người nông cạn của phía Mỹ cũng như Việt Nam.
Mặc Lâm: Xin cám ơn ông
Mặc Lâm
http://vietbf.com/forum/attachment.php?attachmentid=823583&stc=1&d=1446151013 (http://vietbf.com/forum/attachment.php?attachmentid=823583&stc=1&d=1446151013)
Tổng thống Ngô Đ́nh Diệm tại Washington DC tháng 8 năm 1957.
Courtesy U.S. Air Force
Cuộc đảo chánh ngày 1 tháng 11 năm 1963 đă đưa đất nước Việt Nam vào một khúc quanh lịch sử. Bằng cái chết của hai anh em Tổng thống Ngô Đ́nh Diệm và bào đệ của ông là Ngô Đ́nh Nhu, những tướng lănh tham gia cuộc đảo chánh không ai biết người ra lệnh thủ tiêu hai ông là ai nhưng sau khi tro bụi của cuộc cách mạng lắng xuống những gương mặt đứng phía sau giật giây cho cuộc tàn sát ấy bắt đầu được điểm danh và lịch sử luôn công bằng cho từng người một.
Mặc Lâm phỏng vấn ông Bùi Kiến Thành, một nhân chứng lịch sử, một người bạn, người cố vấn cho Tổng thống Ngô Đ́nh Diệm từ những ngày đầu tiên khi từ Mỹ trở về Việt Nam chấp chính cho tới khi biến cố xảy ra.
Cái tốt và chưa tốt của chế độ Đệ nhất Cộng ḥa
Mặc Lâm: Thưa ông Bùi Kiến Thành, xin cảm ơn ông cho phép chúng tôi thực hiện cuộc phỏng vấn này. Ngày 1 tháng 11 hàng năm có lẽ ai theo dơi t́nh h́nh Việt Nam trong lịch sử đương đại đều nhớ là ngày mà cuộc đảo chính không những lật đổ chính phủ Ngô Đ́nh Diệm mà c̣n giết cả hai anh em ông ấy tại Sài g̣n vào năm 1963. Ông có nhận đ́nh ǵ về ngày lịch sử này thưa ông?
Bùi Kiến Thành: Có lẽ cũng là một ngày chúng ta nên ôn lại cái được và cái chưa được cái tốt và cái chưa tốt của chế độ Đệ nhất Cộng ḥa để chúng ta rút bài học.
Mặc Lâm: Vâng, trước khi đi sâu hơn vào chi tiết xin ông vui ḷng cho biết về mối quan hệ của ông với Tổng thống Ngô Đ́nh Diệm.
Bùi Kiến Thành: Trong khi tôi học ở Columbia vào những năm 1952 cho tới năm 1954 lúc đó th́ chí sĩ Ngô Đ́nh Diệm đang ở New Jersey. Cứ mỗi cuối tuần th́ ông qua New York thăm chơi với tôi cùng một anh bạn nữa là anh Bùi Công Văn, ảnh là phóng viên của Đài Tiếng nói Hoa Kỳ. Cứ tối thứ Bảy th́ ông qua ngồi nói chuyện suốt đêm cho tới sáng Chủ Nhật th́ ông đi lễ, đi lễ về rồi lại nói chuyện suốt ngày, tới chiều Chúa Nhật th́ ông trở lại tu viện Maryknoll.
Chúng tôi sống với nhau trong cảnh bạn cố tri trao đổi như thế trong suốt gần hai năm tại New York trước khi ông Diệm về bên Pháp và sau đó về làm Thủ tướng chánh phủ.
Sau khi ông Diệm về làm Thủ tướng chính phủ chấp chánh vào ngày mùng 7 tháng 7 th́ ông Diệm gửi điện qua New York và Washington yêu cầu tôi trở về để giúp đỡ. Ngày 23 tháng 8 năm 1954 sáu anh em chúng tôi là cựu sinh viên của các đại học Mỹ về giúp cho ông Diệm trong thời kỳ rất là khó khăn. Làm Thủ tướng mà không có cảnh sát không có quân đội chỉ vỏn vẹn có 27 sĩ quan đi theo mà thôi.
Người Mỹ không chấp nhận cái lư luận của ông Ngô Đ́nh Diệm nên họ t́m cách lật đổ ông Diệm đi, đó là vấn đề cốt lơi chứ không phải do bà Nhu thế này thế khác. Bà Nhu gây ra nhiều tai tiếng, nhưng không có vai tṛ chánh hay lư do chánh làm sụp đổ chính phủ Ngô Đ́nh Diệm.
-Bùi Kiến Thành
Cả một đất nước do Pháp đang cai trị v́ vậy khi nắm lại quyền tự do, quyền tự chủ, quyền độc lập trong thời kỳ đó rất là khó khăn v́ vậy chúng ta phải đánh giá cao việc ông Diệm b́nh định được t́nh h́nh, đưa quân Pháp ra khỏi nước Việt Nam một cách ổn định và xây dựng nền đệ nhất cộng ḥa. Điều này khi nghiên cứu lịch sử và đánh giá cao tinh thần của cả một thời kỳ không riêng ǵ ông Diệm mà những người đi theo hỗ trợ giúp đỡ cho ông Diệm, những nhân sĩ ở miền Nam, nhân sĩ ở miền Trung, miền Bắc… tất cả đều có công lớn đă xây dựng chế độ đệ nhất cộng ḥa, nhưng rất tiếc rằng sau đó chúng ta không làm được những chuyện ta cần phải làm để đến nỗi bị đổ vỡ.
Mặc Lâm: Thưa ông trong khi gần gũi với Thủ tướng Ngô Đ́nh Diệm ông và các người được Thủ tướng mời về cụ thể làm những việc ǵ để giúp cho chính phủ c̣n non nớt lúc ấy?
Bùi Kiến Thành: Tôi bên cạnh ông Diệm suốt ngày mà! Khi tôi về tại Dinh Gia Long ngày 23 tháng 8 đó ăn cơm trưa với ông Diệm và một số Bộ trưởng, Tổng trưởng, có những nhân hào nổi tiếng của Việt Nam như ông Phạm Duy Khiêm, Bác sĩ Bùi Kiến Tín, Nguyễn Văn Châu… chúng tôi hết sức khẩn thiết làm bất cứ việc ǵ để ổn định t́nh thế, tôi ở suốt ngày suốt đêm trong dinh một thời gian rồi sau đó tôi mới dời ra ngoài. Sau khi bố trí lại th́ ngày nào đêm nào tôi cũng vào trong dinh để mà làm việc với Thủ Tướng rồi Tổng thống Ngô Đ́nh Diệm.
Một là bên Dinh Gia Long, sau nữa khi dời sang Dinh Độc Lập tôi cũng sát cùng ông Diệm như một cộng sự đặc biệt v́ cái chỗ thân t́nh từ khi c̣n nhỏ kia, khi tôi mới 15-16 tuổi, hồi đó gia đ́nh tôi thân với ông Diệm lắm. Chính ông cụ tôi đă cất giấu ông Diệm trong khi bị Nhật t́m bắt ông. Sau này khi không c̣n tham chính nữa ông cụ tôi tiếp tục làm y sĩ riêng cho Tổng Thông đến ngay ông ấy bị sát hai. Cái thân t́nh ấy dẫn tới chỗ hết sức gần với nhau. Tất cả những chuyện thâm cung bí sử, khó khăn trong thời kỳ tháng 8 tháng 9 tới tháng 12 năm 1954 th́ thật sự hội lại chỉ có 4 người trong Dinh Gia Long thôi: Ngô Đ́nh Diệm, Ngô Đ́nh Nhu, Bác sĩ Bùi Kiến Tín và Bùi Kiến Thành. Chúng tôi bàn với nhau cái ǵ cần phải làm. Làm sao nắm được quân đội, làm sao đối kháng với B́nh Xuyên, làm sao giải tỏa được thành phố Sài G̣n xây dựng lên một chính quyền được nhân dân ủng hộ.
Riêng về tôi đặc biệt là có trách nhiệm giúp cho Tổng thống, khi ấy là Thủ tướng, quan hệ với các phái bộ đặc biệt của Mỹ từ bên Mỹ gửi qua chứ không phải quan hệ với sứ quán Mỹ ở Sài G̣n. Sứ quán Mỹ tại Sài G̣n thân với Pháp, ông đại sứ Mỹ Donald Heath rất thân với Pháp, sau đó th́ Lawton Collins cũng thân với ông Cao Ủy Pháp Paul Ely. Công việc của tôi và của ông Ngô Đ́nh Nhu là bắc cây cầu trực tiếp với chính phủ Mỹ ở Washington, qua những phái bộ đặc biệt của Hoa Kỳ gửi qua trong đó có Trung tướng O’Daniel, Đại tá Lansdale sau này là General Lansdal, Paul Hardwood (Trưởng phái bộ CIA), việc của tôi làm lúc ấy cũng chỉ trong 4 người mà thôi bao nhiêu là công việc hết sức khó khăn.
Xây dựng được tờ báo Tự Do là việc tôi hết sức thú vị. Tôi nói với Thủ tướng ḿnh cần có cơ quan ngôn luận tự do. Tờ báo đó được Bác sĩ Bùi Kiến Tín, lúc đó là Bộ Trưởng Bộ Thông tin, kư giấy phép. Tôi tập hợp những nhân sĩ ở Bắc Hà vào làm trong đó có Tam Lang, có Đinh Hùng, Mặc Đỗ, Mặc Thu, Như Phong, Vũ Khắc Khoan …làm ban biên tập để cho tờ báo Tự do có tiếng nói tự do trong thời kỳ hết sức khó khăn như thế. Chỉ có tờ báo Tự do lúc ấy là thực sự nổi tiếng, có tiếng nói tự do trong một khung cảnh rất khó khăn và để chống lại những tờ báo thiên Pháp hay thân các chế dộ trước kia của Sàigon và những đài phát thanh khi đó tại Sài G̣n theo phe quân đội chửi bới Ngô Đ́nh Diệm suốt ngày. Tôi có nhiệm vụ lập nên đài phát thanh “Tiếng nói Quốc dân đoàn kết”, một đài phát thanh đặc biệt để nói lên những sự việc như thế nào trong khi chúng ta phải xây dựng một chính quyền độc lập đó là việc Thủ tướng Ngô Đ́nh Diệm giao cho tôi làm.
http://vietbf.com/forum/attachment.php?attachmentid=823584&stc=1&d=1446151013 (http://vietbf.com/forum/attachment.php?attachmentid=823584&stc=1&d=1446151013)
TT Ngô Đ́nh Diệm bắt tay với Tổng thống Mỹ Dwight D. Eisenhower, tại sân bay Dulles, Washington DC năm 1957. Courtesy U.S. Air Force.
Mặc Lâm: Xin ông nói rơ hơn tại sao đă là thủ tướng mà c̣n bị đài phát thanh bên quân đội chống phá bằng cách chửi bới công khai như ông vừa nói, phải chăng c̣n một thế lực nào công khai chống lại Thủ tướng vào lúc sơ khai ấy hay không?
Bùi Kiến Thành: Thủ tướng Ngô Đ́nh Diệm lúc ấy làm ǵ có quân? Thủ tướng mà không nắm cảnh sát, công an. Công an trong tay của B́nh Xuyên là một đám giang hồ, cướp của. Pháp cho họ quản lư ṣng bạc Đại thế giới, Kim Chung… Cảnh sát th́ không nắm được c̣n quân đội th́ trong tay của Trung tướng Nguyễn Văn Hinh. Trung tướng Hinh là một người thân Pháp con của ông Nguyễn Văn Tâm, không phải là người ủng hộ cho chính phủ Ngô Đ́nh Diệm v́ vậy khi làm Thủ tướng ông Ngô Đ́nh Diệm ngồi trong dinh nhưng cái đài phát thanh là của người khác.
Đài Quốc gia cũng như đài quân đội th́ người Pháp, hay thân Pháp, quản lư cứ mỗi ngày chửi bới Ngô Đ́nh Diệm thế này, chửi bới Ngô Đ́nh Diệm thế kia…ngồi trong dinh mà không giải quyết được vấn đề đó v́ vậy phải kiên tŕ xây dựng lực lượng ḿnh lên để giải quyết điều đó.
Xây dựng lực lượng bằng cách thu dụng những nhân sĩ tài ba của đất nước vào ủng hộ ḿnh đồng thời cũng phải có tiếng nói qua cái đài phát thanh “Tiếng nói Quốc dân đoàn kết”, tiếng nói qua tờ báo Tự Do lúc đó đóng một vai tṛ quan trọng phổ biến tâm tư nguyện vọng, chính sách của Ngô Đ́nh Diệm cho dân chúng được biết. Vấn đề đó cực kỳ quan trọng và tôi được giao trọng trách tổ chức hai việc đó trong những ngày đen tối nhất sau khi ông Ngô Đ́nh Diệm lên nắm chính quyền, tức là những ngày trong tháng 8 tháng 9 năm 1954 cho tới đầu năm 1955 khi b́nh định xong th́ trong hai cơ quan đó, “Đài Tiếng nói quốc dân đoàn kết” không tiếp tục nữa nhưng tờ báo Tự Do vẫn tiếp tục rất tốt. Tờ Tự Do là nguồn dư luận rất tốt trong thời kỳ đó, trong chánh thể đệ nhất cộng ḥa.
Không có tổ chức chính trị nồng cốt
Mặc Lâm: Báo chí quốc tế cũng như giới tướng lănh đa số cho rằng chính phủ Ngô Đ́nh Diệm sụp đổ bởi những tuyên bố gây sự giận dữ trong và ngoài nước của bà Ngô Đ́nh Nhu cùng với những hành động đàn áp Phật giáo của chính phủ Ngô Đ́nh Diệm. Ông có chia sẻ ǵ về việc này?
Bùi Kiến Thành: Đấy chỉ là một phần thôi thực sự ra chính quyền Ngô Đ́nh Diệm sụp đổ c̣n nhiều vấn đề cốt lơi hơn nữa. Ông Ngô Đ́nh Diệm là một người hết sức yêu nước và có công tâm nhưng ông Diệm không có kinh nghiệm tổ chức. C̣n ông Nhu th́ rất uyên thâm về vấn đề học thuật, ông học rất giỏi về tổ chức thư viện, ông nghiên cứu rất tốt nhưng không có tài năng tổ chức lực lượng chính trị. Nếu quản lư một nhà nước mà không có tổ chức th́ làm sao? V́ vậy cho nên cái Đảng Cần lao của ông Nhu không có tổ chức tốt c̣n cái “Phong trào cách mạng quốc gia” mà ông Bác sĩ Tín làm chủ tịch sáng lập th́ nó cũng chỉ là phong trào thôi. Sau một phong trào rồi th́ nó lặng im. Quyền chính trị trong nước là ở trong đảng, mà Đảng Cần Lao không được tổ chức tốt v́ vậy cho nên chế độ Ngô Đ́nh Diệm không tồn tại được v́ không có tổ chức chính trị nồng cốt để làm việc.
Đấy chỉ là một phần thôi thực sự ra chính quyền Ngô Đ́nh Diệm sụp đổ c̣n nhiều vấn đề cốt lơi hơn nữa. Ông Ngô Đ́nh Diệm là một người hết sức yêu nước và có công tâm nhưng ông Diệm không có kinh nghiệm tổ chức.
-Bùi Kiến Thành
Sau nữa c̣n có cái lỗi ở chỗ lầm lẫn hai việc khác nhau: quản lư các vấn đề nhà nước là việc quản lư hành chính, c̣n tổ chức nồng cốt do một chính đảng đứng lên để đóng vai tṛ cột trụ cho một đất nước th́ là một việc khác. Do lầm lẫn ở vai tṛ lănh đạo chính trị và lănh đạo hành chính cho nên chế độ Ngô Đ́nh Diệm tập trung nhiều hơn về vấn đề hành chính mà quên đi vấn đề lănh đạo chính trị, xây dựng nồng cốt tức là sự ủng hộ của nhân dân, làm sao để vấn đề đảng được nhân dân ủng hộ…
Chính phủ Ngô Đ́nh Diệm không làm được, không xây dựng được một đảng chính trị thật sự của dân, do dân và v́ dân v́ vậy cho nên không đứng vững được và v́ thế có thể nói sự sụp đổ của chế độ Ngô Đ́nh Diệm không phải là vấn đề nhỏ bé như chuyện bà Nhu nói cái này cái kia. Có! nó có ảnh hưởng nhưng chuyện đó là chuyện nhỏ đối với khả năng xây dựng nên một chính đảng mạnh th́ chính phủ Ngô Đ́nh Diệm không làm được.
Mặc Lâm: Vậy phải chăng do điều mà người ta nhận xét về ông Ngô Đ́nh Diệm là người theo chủ nghĩa dân tộc đă khiến ông bị người Mỹ lo sợ v́ không theo sự dẫn dắt của họ, đặc biệt là khi Mỹ muốn đổ quân vào Việt Nam thưa ông?
Bùi Kiến Thành: Khi Mỹ muốn vào Việt Nam năm 1962 ông Diệm nói với người Mỹ rằng các ông nên nhớ trên đất nước tôi trong 4 ngh́n năm lịch sử không có một chế độ nào đi theo quân đội nước ngoài mà có thể được nhân dân ủng hộ. V́ vậy ngày nào quân đội Mỹ đặt chân lên đất nước này chúng tôi sẽ mất chính nghĩa, mà khi mất chính nghĩa th́ các ông không thể nào thắng được và chúng tôi cũng phải thua theo. V́ vậy ngày nào quân Mỹ đổ bộ lên đất nước này th́ kể như ngày đó chính nghĩa Việt Nam đă mất rồi, chúng tôi không thể chấp nhận được.
Người Mỹ không chấp nhận cái lư luận của ông Ngô Đ́nh Diệm nên họ t́m cách lật đổ ông Diệm đi, đó là vấn đề cốt lơi chứ không phải do bà Nhu thế này thế khác. Bà Nhu gây ra nhiều tai tiếng, nhưng không có vai tṛ chánh hay lư do chánh làm sụp đổ chính phủ Ngô Đ́nh Diệm.
Mặc Lâm: Thưa ông, một câu hỏi cho tới ngày nay vẫn nằm trong bí mật, ông thân cận với Tổng thống Ngô Đ́nh Diệm nên có lẽ hiểu được phần nào câu trả lời: ai ra lệnh giết anh em Tổng thống Ngô Đ́nh Diệm và tại sao phải giết họ khi đă nắm tất cả quân đội trong tay và họ đă bị bắt?
Bùi Kiến Thành: Tôi không có thông tin chính xác để nói về vấn đề này nhưng suy luận từ một lần đảo chính trước do Nguyễn Chánh Thi chủ mưu ông Diệm đă lập lại ván cờ bằng cách chỉnh đốn lại, th́ lần này Dương Văn Minh và những người theo Dương Văn Minh nghĩ rằng khả năng ông Nhu ông Diệm có đủ bản lĩnh và đủ sự ủng hộ của những quân đoàn c̣n theo ông ta để lập lại thế cờ th́ rất khó khăn cho phe đảo chính. V́ vậy người ta không chấp nhận để cho ông Diệm ông Nhu tồn tại để mà có cái rủi ro đấy. Tôi không có thông tin ai là người ra lệnh giết hai anh em ông Diệm nhưng tôi chắc chắn rằng những người theo phe đảo chánh và nhất là phía Mỹ, thấy nguy cơ Ngô Đ́nh Diệm có thể lập lại thế cờ rất là nguy hiểm v́ vậy không để cho Ngô Đ́nh Diệm sống. Đấy là quyết định chính trị chiến lược trong tranh đấu chứ không phải ai làm, hay ai ra lệnh không quan trọng, vấn đề phải tiêu diệt anh em ông Ngô Đ́nh Diệm là để tránh nguy cơ bị lật trở lại.
Mặc Lâm: Trong ngày đảo chánh 1 tháng 11 năm 1963 ông đang làm ǵ và có theo dơi hay tham gia trong một vai tṛ nào đó hay không?
Bùi Kiến Thành: Hôm đó tôi đang đi làm việc ở ngoài th́ nghe phong phanh ngày hôm đó có bạo động. Tôi gọi về trong dinh th́ gặp ông già Ẩn, tức là cận vệ của Tổng thống tôi hỏi anh Ẩn hiện giờ có vấn đề ǵ không vậy? tôi nghe ngoài này xào xáo lắm, th́ ông Ẩn trả lời không có vấn đề ǵ đâu anh Thành ơi, ḿnh hoàn toàn kiểm soát được mọi chuyện!
Đó là một cái chủ quan đầu tiên tại v́ trong buổi sáng hôm ấy ông Nhu đă có sắp xếp một số chiến lược, chiến thuật nhằm giải quyết vấn đề bạo động nhưng v́ chủ quan nên không thực hiện được. Tôi nói với ông Ẩn: coi chừng nhé nếu cần ǵ th́ tôi vào trong dinh ngay để giúp cho các anh. Ông Ẩn nói không sao đâu anh Thành, nên tôi về nhà ăn cơm trưa và chờ cho tới hai ba giờ chiều không thấy ǵ xảy ra. Nhưng khoảng ba bốn giờ chiều tôi gọi lại th́ t́nh h́nh bế tắc hết tôi không c̣n làm ǵ được nữa.
Ngày hôm đó tôi ở Sài G̣n, tôi muốn làm một cái ǵ đó để giúp đem lại trật tự an ninh nhưng mà cái thời thế có lẽ như là định mệnh của đất nước ḿnh không cho ḿnh làm ǵ được trong lúc ấy. Có làm ǵ được nữa trong lúc ấy khi thế lực của kẻ chủ mưu là người Mỹ đứng sau lưng những ông tướng của ḿnh? thế lực ấy nó quá mạnh chúng ta không làm ǵ được.
Việc đảo chánh ông Ngô Đ́nh Diệm không phải là chuyện của Dương Văn Minh, Dương Văn Minh chỉ là một con cờ thôi, cũng như Trần Văn Đỗ cũng như mấy ông kia củng chỉ là con cờ c̣n người chỉ huy, đưa ra tất cả những chiến thuật chiến lược để làm việc này. là người Mỹ mà người đại diện cho Mỹ làm việc này là đại tá Conein, ngồi thường trực tại Bộ Tổng tham mưu để điều khiển mấy ông tướng kia thành ra tất cả bộ tham mưu lúc đó nghe theo lời của một anh đại tá mật vụ của Mỹ, anh thấy có đau khổ chưa?
Mặc Lâm: Theo ông th́ tại sao các tướng lĩnh lúc ấy lại nghe theo người Mỹ? V́ những hứa hẹn quyền lực hay âm mưu chính trị nào khiến họ trở thành như vậy?
Bùi Kiến Thành: Do những ông tướng không nghiên cứu t́nh h́nh đất nước, do không hiểu lư tưởng, không hiểu được chính nghĩa như thế nào mà đi theo lời của nước ngoài để mà sát hại một tổng thống, tưởng ḿnh làm được cái ǵ nhưng cuối cùng cũng đầu hàng cộng sản mà thôi chứ làm được ǵ đâu.
Cái tội của những anh đảo chính Ngô Đ́nh Diệm là tội ngu dốt không biết t́nh h́nh kinh tế, t́nh h́nh chính trị, t́nh h́nh chiến lược trên thế giới nó như thế nào, họ làm cái việc tự ḿnh sát hại ḿnh, đi đến chỗ 10 năm sau phải chắp tay đầu hàng cộng sản.
Đấy là cái tội của các anh làm cho bao nhiêu chiến sĩ Việt Nam Cộng Ḥa phải chết, đó là tội của các anh v́ các anh không hiểu ǵ về chính trị, hữu dũng vô mưu, đưa đất nước đến chỗ suy tàn.
Nếu chúng ta có cơ hội th́ c̣n thương lượng được giữa miền Bắc với miền Nam, cũng như Tây Đức và Đông Đức có thể thương lượng với nhau. Chúng ta phải có nội lực có sức mạnh để mà thương lượng chứ không phải giao đất nước cho ngoại bang, giao cho Mỹ rồi đi đến chỗ chết.
Đó là tội của những người tự cho ḿnh giỏi hơn người khác. Không thể nào một dân tộc một đất nước nào giữ được chính nghĩa của ḿnh bằng cách bước theo những đội quân nước ngoài bắn phá làng xóm cả. Không thấy cái đó là mất chính nghĩa. Đầu óc các anh ở đâu mà anh vác súng đi theo người Mỹ vào trong làng xóm bắn giết dân chúng ḿnh, như vậy là không thể được. V́ không thấy nên anh làm hại cả một thế hệ, làm hại cả một đất nước.
Mặc Lâm: Nhiều tài liệu lịch sử nói là chính phủ Ngô Đ́nh Diệm từng có ư định nói chuyện với miền Bắc, ông có ư kiến ǵ về những chi tiết này?
Bùi Kiến Thành: Khi chính phủ Ngô Đ́nh Diệm thấy cái nguy cơ lính Mỹ đổ bộ lên Việt Nam rồi mà không rút ra được th́ chiến tranh sẽ tràn lan, mà chiến tranh khi đă tràn lan rồi th́ dù cho quân đội Mỹ có đánh thẳng tới Hà Nội đi nữa th́ chúng ta vẫn thua như thường tại v́ quân đội Trung Quốc nó sẽ vào v́ nó không để cho ḿnh tiến qua biên giới của nó. V́ vậy Miền Bắc sẽ chiến đấu đến cùng để không cho quân của Trung Quốc qua chiếm đóng Việt Nam.
V́ vậy nh́n về chiến lược th́ hai ông Ngô Đ́nh Diệm và Ngô Đ́nh Nhu thấy rơ ràng cái nguy cơ tác hại cho cả miền Nam và miền Bắc. Hà Nội cũng có những đầu óc thông minh để mà hiểu rơ sự nguy hiểm khi chiến tranh lan rộng như thế. Đó là đồng thuận về tinh thần là làm sao phải làm dịu chiến tranh xuống để tránh việc tàn phá đất nước. Giữa Nam Bắc Việt Nam phải có sự hiểu biết và t́m giải pháp tránh chiến tranh. Muốn làm việc đó th́ Việt Nam phải mạnh, không mạnh th́ không nói chuyện được.
Qua sự trung gian của đại sứ Ấn Độ trong Ủy ban Đ́nh chiến, và Đại sứ Pháp…qua các cuộc đi săn bắn của ông Nhu trên vùng biên giới hai bên đă có những cuộc chia sẽ, chưa hẳn là thương thảo nhưng đă liên lạc được với nhau rồi. Khi Mỹ nghe như thế th́ họ nói chính phủ Ngô Đ́nh Diệm phản thùng và nó đưa việc này ra cho mấy ông tướng lănh Việt Nam bảo là ông Ngô Đ́nh Diệm, Ngô Đ́nh Nhu bán nước cho cộng sản, v́ vậy anh phải lật đổ Ngô Đ́nh Nhu, Ngô Đ́nh Diệm đi để “cứu nước” không th́ họ theo cộng sản, “bán đứng” các anh cho cộng sản….
Những đầu óc suy yếu của những anh tướng hữu dũng vô mưu không biết ǵ cả, nghe như thế lại tưởng rằng ḿnh là người ái quốc ái quần, lật đổ Ngô Đ́nh Diệm để cứu đất nước khỏi họa cộng sản.
Tôi đề nghị anh đọc cuốn sách “Robert Kennedy and His Time” của Arthur Schlesinger Jr. viết, trong đó có một chương nói về t́nh h́nh Việt Nam. (*)
Trong chương đó có viết Bùi Kiến Thành nói cái ǵ, Ngô Đ́nh Diệm nói cái ǵ và Tổng thống Kennedy đă quyết định cái ǵ. Rất tiếc rằng Tổng thống Mỹ không thực hiện được. Tháng 9 năm 1963 Tổng thống Kennedy đă quyết định rút quân ra khỏi Việt Nam rồi nhưng do cuộc bầu cử năm 1964 nên không thể làm được cho nên chờ tới năm 64 sau khi bầu xong th́ sẽ làm, nhưng rất tiếc vận hạn của nước ta và nước Mỹ là Kennedy bị bắn chết, Ngô Đ́nh Diệm bị lật đổ Việt Nam đi vào cuộc chiến tranh tàn khốc do sự thiếu hiểu biết của một số người nông cạn của phía Mỹ cũng như Việt Nam.
Mặc Lâm: Xin cám ơn ông
Mặc Lâm