BigBoy
09-04-2025, 15:56
B́nh Thiên (https://saigonnhonews.com/)
Thổ Nhĩ Kỳ, dưới thời Tổng Thống Recep Tayyip Erdogan, đang vươn lên như một thế lực mới, không chỉ ở khu vực Trung Đông mà c̣n trên trường quốc tế.
Thổ Nhĩ Kỳ và tầm ảnh hưởng ở châu Phi và Trung Đông
Sự rút lui của Mỹ khỏi Trung Đông từ năm 2021 và chuyển trọng tâm sang khu vực Ấn Độ Dương – Thái B́nh Dương để kiềm chế Trung Quốc, cùng với sự thận trọng của Trung Quốc trong việc can thiệp trực tiếp vào các điểm nóng toàn cầu, đă tạo ra một khoảng trống quyền lực đáng kể.
Là quốc gia có là nền kinh tế đứng thứ 19 thế giới, với dân số hơn 85 triệu người, cũng như một vị trí địa lư chiến lược nối liền châu Âu, châu Á và Trung Đông, Thổ Nhĩ Kỳ đang định vị ḿnh như một “tác nhân an ninh toàn cầu” mới. Không chỉ dừng lại ở tiềm lực, Ankara c̣n cho thấy một chính sách đối ngoại ngày càng chủ động và quyết đoán, thể hiện rơ qua vai tṛ trung gian ḥa giải ngày càng tăng trong các cuộc xung đột khu vực, từ Syria, Libya đến nỗ lực gần đây liên quan đến cuộc chiến ở Ukraine.
Mới đây, Ankara thực hiện một bước đi táo bạo trong vai tṛ ǵn giữ ḥa b́nh ở Ukraine khi Bộ Quốc Pḥng Thổ Nhĩ Kỳ cho biết nước này sẵn sàng gửi quân tới quốc gia Đông Âu này để tham gia một sứ mệnh ǵn giữ ḥa b́nh nếu cần thiết, với điều kiện một lệnh ngừng bắn được tuyên bố trước và các đơn vị không chiến đấu được triển khai để giám sát, theo Reuters. Sự trỗi dậy mạnh mẽ của Thổ Nhĩ Kỳ, cùng sức mạnh quân sự ngày càng gia tăng, đă làm thay đổi cán cân quyền lực khu vực, đặt ra những thách thức chiến lược cho cả các đồng minh châu Âu và các cường quốc như Nga và Mỹ, cũng như cạnh tranh trực tiếp với Trung Quốc ở khu vực Trung Đông và châu Phi.
Thực tế cũng cho thấy, Thổ Nhĩ Kỳ ngày càng tích cực khẳng định vai tṛ trung gian ḥa giải, và sức mạnh quân sự ngày càng gia tăng tầm ảnh hưởng.
Với hơn 13 triệu người tị nạn và hàng chục tỷ Mỹ kim thiệt hại kinh tế, Syria giờ đây trở thành bàn cờ mà Thổ Nhĩ Kỳ đang kiểm soát một phần quan trọng khi kiểm soát các khu vực rộng lớn ở miền Bắc thông qua các lực lượng ủy nhiệm và quân đội chính quy, với hơn 5,000 km² lănh thổ nằm dưới sự quản lư trực tiếp hoặc gián tiếp của họ (theo SOHR). Thổ Nhĩ Kỳ cũng triển khai hơn 10,000 quân cùng hàng trăm xe bọc thép và máy bay không người lái tới Idlib và Aleppo, góp phần làm sụp đổ chế độ Assad vào cuối năm 2023 (theo SOHR).
Ở Libya, Ankara cung cấp máy bay không người điều khiển (UAV) Bayraktar TB2 và cố vấn quân sự cho Chính Phủ Đoàn Kết Dân Tộc (GNA), giúp đẩy lùi cuộc tấn công của Tướng Khalifa Haftar vào Tripoli năm 2020, đồng thời kư các hợp đồng dầu khí trị giá hàng tỷ đôla năm 2023.
Tại châu Phi, các công ty quân sự tư nhân như SADAT đă mở rộng hoạt động ở Somalia và Mali, với căn cứ quân sự lớn nhất của Thổ Nhĩ Kỳ tại Mogadishu (khánh thành năm 2017) trở thành biểu tượng cho sự hiện diện ngày càng tăng. Theo Viện Nghiên Cứu Ḥa B́nh Quốc Tế Stockholm (SIPRI), xuất khẩu vũ khí của Thổ Nhĩ Kỳ sang châu Phi tăng 69% từ 2018-2023, đạt doanh thu hơn $1.2 tỷ.
Sự gia tăng sức mạnh quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ được hỗ trợ bởi ngành công nghiệp quốc pḥng phát triển vượt bậc. Máy bay UAV Bayraktar TB2 đă chứng minh hiệu quả tại Syria, Libya và Nagorno-Karabakh, nơi Azerbaijan giành chiến thắng trước Armenia năm 2020 nhờ công nghệ này, đặc biệt tính hiệu quả của nó đă giúp quân đội Ukraine giành nhiều lợi thế với Nga. Điều này không chỉ khiến các cường quốc như Trung Quốc và Nga phải chú ư mà c̣n nâng cao vị thế của Ankara trên trường quốc tế.
Thế ‘tiến thoái lưỡng nan’ của Trung Quốc trước áp lực từ Mỹ
Đối mặt với sự gia tăng ảnh hưởng của Thổ Nhĩ Kỳ, Trung Quốc lại chọn chiến lược ngoại giao thận trọng hơn khi Bắc Kinh sẵn sàng hợp tác với Thổ Nhĩ Kỳ trong các vấn đề nóng như chống khủng bố, nhưng lại dè dặt trong việc can thiệp sâu vào các điểm nóng như Ukraine hay Syria.
Tại cuộc gặp tháng Sáu 2023, Bộ Trưởng Ngoại Giao Trung Quốc Vương Nghị đă cảm ơn người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ Hakan Fidan Thổ Nhĩ Kỳ v́ đă hỗ trợ sơ tán hơn 1,500 công dân Trung Quốc khỏi Syria trong giai đoạn nội chiến leo thang. Ông cũng nhấn mạnh sự cần thiết của hợp tác chống khủng bố, đặc biệt là chống lại Phong Trào Hồi Giáo Đông Turkestan (ETIM) ở Tân Cương – một mối đe dọa lớn đối với Bắc Kinh do sự ủng hộ tiềm tàng từ một số nhóm ở Thổ Nhĩ Kỳ.
Tuy nhiên, Bắc Kinh lại rơi vào một t́nh thế khó xử và đối mặt với áp lực lớn khi Mỹ mời họ tham gia nỗ lực ḥa b́nh ở Ukraine tại Davos Tháng Giêng 2023. Tại Diễn Đàn Kinh Tế Thế Giới ở Davos, Mỹ mời Trung Quốc tham gia nỗ lực ḥa b́nh ở Ukraine, với hy vọng Bắc Kinh có thể gây áp lực lên Nga để đạt được một thỏa thuận ngừng bắn. Lời mời này không khác ǵ một phép thử về vai tṛ quốc tế của Trung Quốc. Một mặt, việc tham gia có thể giúp Trung Quốc nâng cao vị thế và thể hiện vai tṛ “cường quốc trách nhiệm.” Mặt khác, nó lại có thể gây tổn hại đến mối quan hệ vốn đă phức tạp với Nga, đối tác chiến lược quan trọng và có chung đường biên giới dài nhất với Trung Quốc.
Mặc dù Trung Quốc đă quen và khó ḷng bị đe dọa với những “đ̣n” trừng phạt kinh tế từ Mỹ khi không c̣n xa lạ ǵ với các lệnh trừng phạt “ăn miếng trả miếng” dưới thời chính quyền Trump, chính quyền Bắc Kinh có thể tiếp tục trợ giá và hạ giá sản phẩm xuất khẩu để tiếp tục cạnh tranh với Hoa Kỳ, thậm chí c̣n sẵn sàng đáp trả tăng mức thuế quan và nhắm tới điều tra pháp lư các công ty công nghệ Mỹ đang kinh doanh ở Trung Quốc.
Nhưng sự cứng rắn trên mặt trận thương mại không đồng nghĩa với việc Bắc Kinh sẵn sàng dấn thân vào các cuộc xung đột địa chính trị, khi việc làm trung gian cho một lực lượng ǵn giữ ḥa b́nh ở Ukraine lại là một thách thức hoàn toàn khác, vượt xa các vấn đề thương mại song phương. Thực tế, trái với Thổ Nhĩ Kỳ, Trung Quốc luôn thể hiện sự thận trọng và tránh các động thái táo bạo từ Ukraine đến Syria.
Trong bối cảnh đó, Saudi Arabia cũng đang nổi lên như một nhân tố trung gian quan trọng trong các cuộc đàm phán ḥa b́nh khi chủ tŕ cuộc họp cấp cao giữa các quan chức Ukraine và Mỹ nhằm tiến tới thỏa thuận ḥa b́nh với Nga. Tuy nhiên, nỗ lực này gặp nhiều trở ngại khi Nga ngày càng củng cố vị thế trên chiến trường.
Thách thức Trung Quốc và lấp đầy khoảng trống của Mỹ ở Trung Đông
Tuy vậy, cách tiếp cận của Saudi Arabia chỉ mang tính ngoại giao thuần túy, mà thiếu thực chất. C̣n Thổ Nhĩ Kỳ, được định hướng bởi “Tầm nh́n Tân Ottoman” của Tổng Thống Erdogan, lại thể hiện một cách tiếp cận đa chiều và quyết đoán hơn. Tầm nh́n này thúc đẩy Ankara đóng vai tṛ trung gian ḥa giải (như trong “Thỏa Thuận Ngũ Cốc Biển Đen” năm 2022, giúp phóng thích 33 triệu tấn ngũ cốc), và biến Thổ Nhĩ Kỳ thành một thế lực độc lập, tự chủ, đi theo một con đường riêng khi sẵn sàng sử dụng cả sức mạnh mềm (ngoại giao ḥa giải) và sức mạnh cứng (quân sự) cũng như vị thế chiến lược (kiểm soát Biển Đen) để để giải quyết các vấn đề toàn cầu.
“Tầm nh́n Tân Ottoman” được thể hiện một cách rơ nét trong bối cảnh xung đột Ukraine khi Ankara đảm nhận vai tṛ “kép” đặc biệt, đồng thời là người ḥa giải trong bóng tối vừa là nhà cung cấp vũ khí một cách công khai cho cả hai phe.
Dù là thành viên NATO và sở hữu quân đội lớn thứ hai trong khối (hơn 510,000 quân, theo Global Firepower 2023), Thổ Nhĩ Kỳ vẫn mua hệ thống pḥng không S-400 từ Nga năm 2019, bất chấp phản đối từ Mỹ và bị loại khỏi chương tŕnh mua máy bay chiến đấu F-35. Không dừng lại ở đó, Thổ Nhĩ Kỳ c̣n duy tŕ quan hệ kinh tế chặt chẽ với Nga, với kim ngạch thương mại song phương đạt $55 tỷ năm 2022 (theo Cơ Quan Thống Kê Thổ Nhĩ Kỳ, TUIK). T́nh h́nh Biển Đen cũng phản ánh rơ sự thay đổi trong cán cân quyền lực khi Moscow giờ đây phụ thuộc vào sự chấp thuận của Ankara để duy tŕ trung tâm hậu cần tại cảng Tartus của Syria sau sự sụp đổ của chế độ Assad.
Tuy nhiên, trong khi duy tŕ quan hệ kinh tế và chính trị với Nga, Thổ Nhĩ Kỳ đồng thời cũng đóng vai tṛ quan trọng trong việc hỗ trợ quân sự cho Ukraine. Ankara đă cung cấp cho Kyiv hơn 50 UAV Bayraktar TB2 do công ty Baykar sản xuất, cùng hàng chục xe bọc thép và đạn pháo (theo Bộ Quốc pḥng Ukraine). Baykar, công ty công nghệ quân sự hàng đầu Thổ Nhĩ Kỳ về UAV và AI, cũng đă bắt đầu xây dựng một nhà máy gần Kyiv với kế hoạch sử dụng khoảng 500 lao động, cũng như các công ty đóng tàu như STM và Anadolu Shipyard đang đàm phán để cung cấp tàu chiến và hỗ trợ tái thiết Hải quân Ukraine sau những tổn thất nặng nề trong xung đột với Nga.
Nhờ sự cân bằng này, Ankara tránh được đối đầu trực tiếp với Moscow, đồng thời gia tăng ảnh hưởng trong các cuộc đàm phán ḥa b́nh với Nga. Ảnh hưởng này không giới hạn ở Ukraine, bởi Tổng Thống Erdogan vẫn duy tŕ các kênh ngoại giao với Moscow để thảo luận với Putin về các thỏa thuận an ninh trên phạm vi rộng hơn, từ Syria đến Libya.
Trái ngược với Thổ Nhĩ Kỳ, Trung Quốc chủ yếu dựa vào “ngoại giao kinh tế” để đối phó với Nga và Thổ Nhĩ Kỳ. Theo Viện Doanh Nghiệp Mỹ (American Enterprise Institute), Bắc Kinh đă đầu tư hơn $50 tỷ vào các dự án năng lượng tái tạo ở Trung Đông từ 2013-2023, đồng thời thúc đẩy Sáng Kiến Vành Đai Và Con Đường (BRI) với hàng trăm tỷ đôla cho cơ sở hạ tầng.
Tuy nhiên, trong một trật tự quốc tế nơi sức mạnh quân sự ngày càng quyết định tương lai, câu hỏi đặt ra là liệu “ngoại giao tiền tệ” của Trung Quốc có đủ để duy tŕ ảnh hưởng trước sự trỗi dậy của Thổ Nhĩ Kỳ? Với GDP $18 ngh́n tỷ (Ngân Hàng Thế Giới, 2023), Trung Quốc có tiềm lực kinh tế vượt trội, nhưng sự thiếu vắng hành động quân sự trực tiếp có thể khiến họ bị tụt lại trong cuộc đua địa chính trị.
Thổ Nhĩ Kỳ, dưới thời Tổng Thống Recep Tayyip Erdogan, đang vươn lên như một thế lực mới, không chỉ ở khu vực Trung Đông mà c̣n trên trường quốc tế.
Thổ Nhĩ Kỳ và tầm ảnh hưởng ở châu Phi và Trung Đông
Sự rút lui của Mỹ khỏi Trung Đông từ năm 2021 và chuyển trọng tâm sang khu vực Ấn Độ Dương – Thái B́nh Dương để kiềm chế Trung Quốc, cùng với sự thận trọng của Trung Quốc trong việc can thiệp trực tiếp vào các điểm nóng toàn cầu, đă tạo ra một khoảng trống quyền lực đáng kể.
Là quốc gia có là nền kinh tế đứng thứ 19 thế giới, với dân số hơn 85 triệu người, cũng như một vị trí địa lư chiến lược nối liền châu Âu, châu Á và Trung Đông, Thổ Nhĩ Kỳ đang định vị ḿnh như một “tác nhân an ninh toàn cầu” mới. Không chỉ dừng lại ở tiềm lực, Ankara c̣n cho thấy một chính sách đối ngoại ngày càng chủ động và quyết đoán, thể hiện rơ qua vai tṛ trung gian ḥa giải ngày càng tăng trong các cuộc xung đột khu vực, từ Syria, Libya đến nỗ lực gần đây liên quan đến cuộc chiến ở Ukraine.
Mới đây, Ankara thực hiện một bước đi táo bạo trong vai tṛ ǵn giữ ḥa b́nh ở Ukraine khi Bộ Quốc Pḥng Thổ Nhĩ Kỳ cho biết nước này sẵn sàng gửi quân tới quốc gia Đông Âu này để tham gia một sứ mệnh ǵn giữ ḥa b́nh nếu cần thiết, với điều kiện một lệnh ngừng bắn được tuyên bố trước và các đơn vị không chiến đấu được triển khai để giám sát, theo Reuters. Sự trỗi dậy mạnh mẽ của Thổ Nhĩ Kỳ, cùng sức mạnh quân sự ngày càng gia tăng, đă làm thay đổi cán cân quyền lực khu vực, đặt ra những thách thức chiến lược cho cả các đồng minh châu Âu và các cường quốc như Nga và Mỹ, cũng như cạnh tranh trực tiếp với Trung Quốc ở khu vực Trung Đông và châu Phi.
Thực tế cũng cho thấy, Thổ Nhĩ Kỳ ngày càng tích cực khẳng định vai tṛ trung gian ḥa giải, và sức mạnh quân sự ngày càng gia tăng tầm ảnh hưởng.
Với hơn 13 triệu người tị nạn và hàng chục tỷ Mỹ kim thiệt hại kinh tế, Syria giờ đây trở thành bàn cờ mà Thổ Nhĩ Kỳ đang kiểm soát một phần quan trọng khi kiểm soát các khu vực rộng lớn ở miền Bắc thông qua các lực lượng ủy nhiệm và quân đội chính quy, với hơn 5,000 km² lănh thổ nằm dưới sự quản lư trực tiếp hoặc gián tiếp của họ (theo SOHR). Thổ Nhĩ Kỳ cũng triển khai hơn 10,000 quân cùng hàng trăm xe bọc thép và máy bay không người lái tới Idlib và Aleppo, góp phần làm sụp đổ chế độ Assad vào cuối năm 2023 (theo SOHR).
Ở Libya, Ankara cung cấp máy bay không người điều khiển (UAV) Bayraktar TB2 và cố vấn quân sự cho Chính Phủ Đoàn Kết Dân Tộc (GNA), giúp đẩy lùi cuộc tấn công của Tướng Khalifa Haftar vào Tripoli năm 2020, đồng thời kư các hợp đồng dầu khí trị giá hàng tỷ đôla năm 2023.
Tại châu Phi, các công ty quân sự tư nhân như SADAT đă mở rộng hoạt động ở Somalia và Mali, với căn cứ quân sự lớn nhất của Thổ Nhĩ Kỳ tại Mogadishu (khánh thành năm 2017) trở thành biểu tượng cho sự hiện diện ngày càng tăng. Theo Viện Nghiên Cứu Ḥa B́nh Quốc Tế Stockholm (SIPRI), xuất khẩu vũ khí của Thổ Nhĩ Kỳ sang châu Phi tăng 69% từ 2018-2023, đạt doanh thu hơn $1.2 tỷ.
Sự gia tăng sức mạnh quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ được hỗ trợ bởi ngành công nghiệp quốc pḥng phát triển vượt bậc. Máy bay UAV Bayraktar TB2 đă chứng minh hiệu quả tại Syria, Libya và Nagorno-Karabakh, nơi Azerbaijan giành chiến thắng trước Armenia năm 2020 nhờ công nghệ này, đặc biệt tính hiệu quả của nó đă giúp quân đội Ukraine giành nhiều lợi thế với Nga. Điều này không chỉ khiến các cường quốc như Trung Quốc và Nga phải chú ư mà c̣n nâng cao vị thế của Ankara trên trường quốc tế.
Thế ‘tiến thoái lưỡng nan’ của Trung Quốc trước áp lực từ Mỹ
Đối mặt với sự gia tăng ảnh hưởng của Thổ Nhĩ Kỳ, Trung Quốc lại chọn chiến lược ngoại giao thận trọng hơn khi Bắc Kinh sẵn sàng hợp tác với Thổ Nhĩ Kỳ trong các vấn đề nóng như chống khủng bố, nhưng lại dè dặt trong việc can thiệp sâu vào các điểm nóng như Ukraine hay Syria.
Tại cuộc gặp tháng Sáu 2023, Bộ Trưởng Ngoại Giao Trung Quốc Vương Nghị đă cảm ơn người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ Hakan Fidan Thổ Nhĩ Kỳ v́ đă hỗ trợ sơ tán hơn 1,500 công dân Trung Quốc khỏi Syria trong giai đoạn nội chiến leo thang. Ông cũng nhấn mạnh sự cần thiết của hợp tác chống khủng bố, đặc biệt là chống lại Phong Trào Hồi Giáo Đông Turkestan (ETIM) ở Tân Cương – một mối đe dọa lớn đối với Bắc Kinh do sự ủng hộ tiềm tàng từ một số nhóm ở Thổ Nhĩ Kỳ.
Tuy nhiên, Bắc Kinh lại rơi vào một t́nh thế khó xử và đối mặt với áp lực lớn khi Mỹ mời họ tham gia nỗ lực ḥa b́nh ở Ukraine tại Davos Tháng Giêng 2023. Tại Diễn Đàn Kinh Tế Thế Giới ở Davos, Mỹ mời Trung Quốc tham gia nỗ lực ḥa b́nh ở Ukraine, với hy vọng Bắc Kinh có thể gây áp lực lên Nga để đạt được một thỏa thuận ngừng bắn. Lời mời này không khác ǵ một phép thử về vai tṛ quốc tế của Trung Quốc. Một mặt, việc tham gia có thể giúp Trung Quốc nâng cao vị thế và thể hiện vai tṛ “cường quốc trách nhiệm.” Mặt khác, nó lại có thể gây tổn hại đến mối quan hệ vốn đă phức tạp với Nga, đối tác chiến lược quan trọng và có chung đường biên giới dài nhất với Trung Quốc.
Mặc dù Trung Quốc đă quen và khó ḷng bị đe dọa với những “đ̣n” trừng phạt kinh tế từ Mỹ khi không c̣n xa lạ ǵ với các lệnh trừng phạt “ăn miếng trả miếng” dưới thời chính quyền Trump, chính quyền Bắc Kinh có thể tiếp tục trợ giá và hạ giá sản phẩm xuất khẩu để tiếp tục cạnh tranh với Hoa Kỳ, thậm chí c̣n sẵn sàng đáp trả tăng mức thuế quan và nhắm tới điều tra pháp lư các công ty công nghệ Mỹ đang kinh doanh ở Trung Quốc.
Nhưng sự cứng rắn trên mặt trận thương mại không đồng nghĩa với việc Bắc Kinh sẵn sàng dấn thân vào các cuộc xung đột địa chính trị, khi việc làm trung gian cho một lực lượng ǵn giữ ḥa b́nh ở Ukraine lại là một thách thức hoàn toàn khác, vượt xa các vấn đề thương mại song phương. Thực tế, trái với Thổ Nhĩ Kỳ, Trung Quốc luôn thể hiện sự thận trọng và tránh các động thái táo bạo từ Ukraine đến Syria.
Trong bối cảnh đó, Saudi Arabia cũng đang nổi lên như một nhân tố trung gian quan trọng trong các cuộc đàm phán ḥa b́nh khi chủ tŕ cuộc họp cấp cao giữa các quan chức Ukraine và Mỹ nhằm tiến tới thỏa thuận ḥa b́nh với Nga. Tuy nhiên, nỗ lực này gặp nhiều trở ngại khi Nga ngày càng củng cố vị thế trên chiến trường.
Thách thức Trung Quốc và lấp đầy khoảng trống của Mỹ ở Trung Đông
Tuy vậy, cách tiếp cận của Saudi Arabia chỉ mang tính ngoại giao thuần túy, mà thiếu thực chất. C̣n Thổ Nhĩ Kỳ, được định hướng bởi “Tầm nh́n Tân Ottoman” của Tổng Thống Erdogan, lại thể hiện một cách tiếp cận đa chiều và quyết đoán hơn. Tầm nh́n này thúc đẩy Ankara đóng vai tṛ trung gian ḥa giải (như trong “Thỏa Thuận Ngũ Cốc Biển Đen” năm 2022, giúp phóng thích 33 triệu tấn ngũ cốc), và biến Thổ Nhĩ Kỳ thành một thế lực độc lập, tự chủ, đi theo một con đường riêng khi sẵn sàng sử dụng cả sức mạnh mềm (ngoại giao ḥa giải) và sức mạnh cứng (quân sự) cũng như vị thế chiến lược (kiểm soát Biển Đen) để để giải quyết các vấn đề toàn cầu.
“Tầm nh́n Tân Ottoman” được thể hiện một cách rơ nét trong bối cảnh xung đột Ukraine khi Ankara đảm nhận vai tṛ “kép” đặc biệt, đồng thời là người ḥa giải trong bóng tối vừa là nhà cung cấp vũ khí một cách công khai cho cả hai phe.
Dù là thành viên NATO và sở hữu quân đội lớn thứ hai trong khối (hơn 510,000 quân, theo Global Firepower 2023), Thổ Nhĩ Kỳ vẫn mua hệ thống pḥng không S-400 từ Nga năm 2019, bất chấp phản đối từ Mỹ và bị loại khỏi chương tŕnh mua máy bay chiến đấu F-35. Không dừng lại ở đó, Thổ Nhĩ Kỳ c̣n duy tŕ quan hệ kinh tế chặt chẽ với Nga, với kim ngạch thương mại song phương đạt $55 tỷ năm 2022 (theo Cơ Quan Thống Kê Thổ Nhĩ Kỳ, TUIK). T́nh h́nh Biển Đen cũng phản ánh rơ sự thay đổi trong cán cân quyền lực khi Moscow giờ đây phụ thuộc vào sự chấp thuận của Ankara để duy tŕ trung tâm hậu cần tại cảng Tartus của Syria sau sự sụp đổ của chế độ Assad.
Tuy nhiên, trong khi duy tŕ quan hệ kinh tế và chính trị với Nga, Thổ Nhĩ Kỳ đồng thời cũng đóng vai tṛ quan trọng trong việc hỗ trợ quân sự cho Ukraine. Ankara đă cung cấp cho Kyiv hơn 50 UAV Bayraktar TB2 do công ty Baykar sản xuất, cùng hàng chục xe bọc thép và đạn pháo (theo Bộ Quốc pḥng Ukraine). Baykar, công ty công nghệ quân sự hàng đầu Thổ Nhĩ Kỳ về UAV và AI, cũng đă bắt đầu xây dựng một nhà máy gần Kyiv với kế hoạch sử dụng khoảng 500 lao động, cũng như các công ty đóng tàu như STM và Anadolu Shipyard đang đàm phán để cung cấp tàu chiến và hỗ trợ tái thiết Hải quân Ukraine sau những tổn thất nặng nề trong xung đột với Nga.
Nhờ sự cân bằng này, Ankara tránh được đối đầu trực tiếp với Moscow, đồng thời gia tăng ảnh hưởng trong các cuộc đàm phán ḥa b́nh với Nga. Ảnh hưởng này không giới hạn ở Ukraine, bởi Tổng Thống Erdogan vẫn duy tŕ các kênh ngoại giao với Moscow để thảo luận với Putin về các thỏa thuận an ninh trên phạm vi rộng hơn, từ Syria đến Libya.
Trái ngược với Thổ Nhĩ Kỳ, Trung Quốc chủ yếu dựa vào “ngoại giao kinh tế” để đối phó với Nga và Thổ Nhĩ Kỳ. Theo Viện Doanh Nghiệp Mỹ (American Enterprise Institute), Bắc Kinh đă đầu tư hơn $50 tỷ vào các dự án năng lượng tái tạo ở Trung Đông từ 2013-2023, đồng thời thúc đẩy Sáng Kiến Vành Đai Và Con Đường (BRI) với hàng trăm tỷ đôla cho cơ sở hạ tầng.
Tuy nhiên, trong một trật tự quốc tế nơi sức mạnh quân sự ngày càng quyết định tương lai, câu hỏi đặt ra là liệu “ngoại giao tiền tệ” của Trung Quốc có đủ để duy tŕ ảnh hưởng trước sự trỗi dậy của Thổ Nhĩ Kỳ? Với GDP $18 ngh́n tỷ (Ngân Hàng Thế Giới, 2023), Trung Quốc có tiềm lực kinh tế vượt trội, nhưng sự thiếu vắng hành động quân sự trực tiếp có thể khiến họ bị tụt lại trong cuộc đua địa chính trị.