BigBoy
26-02-2025, 22:24
https://www.baocalitoday.com/wp-content/uploads/2025/02/61c113f1-a924-4aab-8b62-2a22a97e1f27-696x696.webp (https://www.baocalitoday.com/wp-content/uploads/2025/02/61c113f1-a924-4aab-8b62-2a22a97e1f27.webp)
Trong ngày đầu tiên trở lại văn phòng làm việc, Tổng thống Trump ra lệnh đóng băng hầu hết các loại viện trợ của Mỹ cho nước ngoài trong 90 ngày. Ngân khoản tài trợ những chương trình viện trợ bị ngưng tức khắc khiến cho việc ngăn ngừa và chữa trị nhiều mọi loại bệnh truyền nhiễm làm chết người bị nguy hại. Trong số các bệnh truyền nhiễm này gồm có bệnh do vi rút HIV, bệnh sốt rét, bệnh do vi rút Marburg, bệnh sởi và bệnh lao. Ở nước Zambia, việc phân phát thuốc chữa bệnh tiêu chảy cho trẻ em, và phụ nữ mang thai bị băng huyết bị gián đoạn, ngưng ngay lập tức. Tại một bệnh viện ở trại tị nạn vùng biên giới Thái-Miến Điện 60 bệnh nhân phải trở về nhà không được điều trị nữa.
Phúc trình thương tâm về những đau khổ của những người không được cấp thuốc chống vi rút HIV khiến cho Bộ trưởng Ngoại Giao Marco Rubio phải đưa ra lệnh đặc miễn tạm, hủy bỏ việc ngừng cấp thuốc, và cho phép dùng ngân sách viện trợ Hoa Kỳ trả tiền cho thuốc chống vi rút HIV. Ông Rubio phải dùng sắc luật US President’s Emergency Plan for AIDS Relief. Đây là một chương trình cứu trợ thành công nổi tiếng do cựu Tổng thống George W. Bush lập ra, cứu sống 25 triệu người. Nhưng sau đó, Bộ Ngoại Giao cho biết việc đặc miễn này chỉ được áp dụng để ngăn ngừa sự lây lan của virus HIV từ người mẹ sang đứa con. Ngoài ra, không được áp dụng cho những trường hợp khác, ngăn ngừa vi rút HIV.
Mục đích của việc cúp viện trợ Hoa Kỳ cho nước ngoài nhằm chấm dứt sự lệ thuộc vào viện trợ Mỹ của những nước ngoại quốc, buộc họ phải tự lo liệu lấy. Song thực tế cho thấy việc cúp viện trợ bất ngờ như thế này chỉ làm cho tình hình trở nên trầm trọng, xấu hơn trước. Hiện nay có khá nhiều bằng chứng, và kinh nghiệm thực tế, về việc các nước có lợi tức thấp, hay trung bình có thể từ từ rút khỏi chương trình viện trợ của Hoa Kỳ mà không gây ra ảnh hưởng xấu. Họ có thể tiếp tục ngăn ngừa những bệnh truyền nhiễm làm chết người một cách an toàn, và thận trọng. Họ có thể lập kế hoạch chu đáo để thoát khỏi sự lệ thuộc vào viện trợ của Hoa Kỳ một cách từ từ, không vội vã. Thủ tục này thường mất vào khoảng gần mười năm hay lâu hơn một chút. Trong khoảng thời gian đó, nước nhận viện trợ sẽ tăng từ ngân khoản chi tiêu cho chương trình phòng ngừa và chữa trị bệnh truyền nhiễm, mỗi năm thêm một chút. Do đó, họ không bị lâm vào tình trạng rơi xuống vực bất ngờ khi nước cấp viện trợ bất chợt cúp ngang xương ngân khoản tài trợ.
Thu xếp khéo léo sự ra đi của nước viện trợ là yếu tố quyết định để duy trì những kết quả tốt mà nước nhận viện trợ từng làm được do sự giúp đỡ của nước cấp viện trợ. Nhờ đó, họ có thể ngăn ngừa được những bệnh truyền nhiễm làm chết người trong vài thập niên vừa qua. Những kết quả tốt mà nước nhận viện trợ là điều dễ bị mất sạch, nhất là ở những nước sự truyền nhiễm vẫn còn đang xảy ra. Việc kiểm soát bệnh dịch luôn luôn phải được thực hiện liên tục, không được gián đoạn.
Quá trình chuyển tiếp cần phải được thực hiện thật chậm, và cẩn thận bởi vì nước nhận viện trợ cần có thời gian đủ để chuẩn bị hệ thống cung cấp dịch vụ y tế, và tiếp tục có nguồn tài chính đủ mạnh để tiếp thu trọn vẹn những việc từng làm khi có viện trợ cho những chương trình này. Cắt viện trợ bất thình lình, gậy rối loạn sẽ tạo ra sự gián đoạn rất xấu, xấu nhất, khiến tính mạng con người bị đem ra làm vật tế thần, làm trò chơi.
Để trông thấy thực sự những gì đã xảy ra khi nước cho viện trợ đột ngột cúp viện trợ, chúng ta chỉ cần quan sát trường hợp nước Romania. Vào năm 2010, tổ chức Global Fund for AIDS, Tuberculosis and Malaria- một tổ chức viện trợ đa quốc rất lớn bỗng chốc rút ra khỏi nước Romania mà không để lại một kế hoạch khuyên chính phủ Romania nên làm gì để tài trợ cho chương trình phòng ngừa virus HIV. Sự ra đi của chương trình này còn tăng thêm nguy hiểm khi tổ chức Office on Drugs and Crimes của Liên Hiệp Quốc rút ra khỏi nước này. Trước đó, tổ chức này từng giúp viện trợ phòng ngừa virus HIV ở những người chích ma túy vào người.
Hai nguồn cung cấp viện trợ rút chân ra khỏi Romania cùng một lúc khiến cho nước này gặp tai họa vô cùng to lớn. Trong số những người bị lây nhiễm virus HIV vì chích ma túy, số người bị lây nhiễm tăng vọt từ 1.1% vào năm 2009, lên đến 6.9 % vào năm 2013. Khoảng 53% dân số của cả nước Romania bị lây nhiễm HIV.
Chúng ta cũng có thể quan sát thấy những gì xảy ra khi nguồn viện trợ để phòng ngừa bệnh sốt rét bị cúp ngang xương, những nơi mà sự lây bệnh sốt rét vẫn còn đang xảy ra. Trong tài liệu nghiên cứu chúng tôi phát hành vào năm 2012, chúng tôi nhận thấy có sự gia tăng của 75 trường hợp xảy ra tại 61 nước trong khoảng thời gian từ thập niên 1930’s đến thập niên 2000’s. Hầu hết những trường hợp gia tăng lây nhiễm là vì sự suy yếu của chương trình bài trừ sốt rét- 68 vụ trong số 75 sự kiện. Lý do thường hay xảy ra nhiều nhất là vì nguồn viện trợ bị gián đoạn đột ngột, không có kế hoạch thay thế.
Từ những sự việc kể trên, chúng ta nhận được thông điệp rất rõ ràng là: Việc ông Trump bất ngờ ngừng chương trình viện trợ dùng để đài thọ cho những chương trình kiểm soát bệnh dịch trên toàn thế giới chắc chắn sẽ đưa đến rất nhiều tai hại. Khi người bệnh không còn được dùng thuốc phòng ngừa virus HIV, không những họ còn tiếp tục bị bệnh mà số virus HIV trong người họ còn tăng thêm, đưa đến sự lây nhiễm trầm trọng hơn. Theo phúc trình của báo The New York Times, ở nước Uganda, nhân viên y tế nhận thấy: “Mỗi ngày có khoảng 40 trẻ em mới sinh bị lây nhiễm virus HIV khi Hoa Kỳ ngừng cung cấp viện trợ cho chương trình phòng ngừa, kiểm soát virus HIV.”. Việc chấm dứt chương trình chữa trị cũng khiến cho các mầm bệnh do virus HIV gây ra tăng mạnh. Người có bệnh do virus HIV sẽ phải dùng liều thuốc mạnh hơn mới có thể đề kháng được mầm bệnh mới. Tiền mua thuốc mới còn đắt hơn thuốc cũ, loạt thuốc thứ hai bao giờ cũng tốn kém nhiều hơn.
Đóng băng ngân khoản viện trợ y tế của Hoa Kỳ cho thế giới là một việc làm hoàn toàn đi ngược lại với việc chuyển giao viện trợ một cách thận trọng, có kế hoạch, được sắp xếp khéo léo. Việc gián đoạn viện trợ của Hoa Kỳ cho các nước khác trên thế giới sẽ đặt con người vào rủi ro giữa bệnh tật và chết chóc. Và cả thế giới sẽ gặp nguy hiểm vì bệnh tật hoành hành, không kiểm soát nổi.
Nguyễn Minh Tâm dịch theo báo TIME ngày 24/2/2026
Ghi chú: Tác giả bài báo này là Giáo sư Gavin Yamey dạy về môn chính sách y tế toàn cầu, và y tế công cộng ở trường đại học Duke University. Tại đây ông là y sĩ, kiêm Giám đốc Trung Tâm Hoạch Định Chính Sách Y Tế Toàn Cầu.
Trong ngày đầu tiên trở lại văn phòng làm việc, Tổng thống Trump ra lệnh đóng băng hầu hết các loại viện trợ của Mỹ cho nước ngoài trong 90 ngày. Ngân khoản tài trợ những chương trình viện trợ bị ngưng tức khắc khiến cho việc ngăn ngừa và chữa trị nhiều mọi loại bệnh truyền nhiễm làm chết người bị nguy hại. Trong số các bệnh truyền nhiễm này gồm có bệnh do vi rút HIV, bệnh sốt rét, bệnh do vi rút Marburg, bệnh sởi và bệnh lao. Ở nước Zambia, việc phân phát thuốc chữa bệnh tiêu chảy cho trẻ em, và phụ nữ mang thai bị băng huyết bị gián đoạn, ngưng ngay lập tức. Tại một bệnh viện ở trại tị nạn vùng biên giới Thái-Miến Điện 60 bệnh nhân phải trở về nhà không được điều trị nữa.
Phúc trình thương tâm về những đau khổ của những người không được cấp thuốc chống vi rút HIV khiến cho Bộ trưởng Ngoại Giao Marco Rubio phải đưa ra lệnh đặc miễn tạm, hủy bỏ việc ngừng cấp thuốc, và cho phép dùng ngân sách viện trợ Hoa Kỳ trả tiền cho thuốc chống vi rút HIV. Ông Rubio phải dùng sắc luật US President’s Emergency Plan for AIDS Relief. Đây là một chương trình cứu trợ thành công nổi tiếng do cựu Tổng thống George W. Bush lập ra, cứu sống 25 triệu người. Nhưng sau đó, Bộ Ngoại Giao cho biết việc đặc miễn này chỉ được áp dụng để ngăn ngừa sự lây lan của virus HIV từ người mẹ sang đứa con. Ngoài ra, không được áp dụng cho những trường hợp khác, ngăn ngừa vi rút HIV.
Mục đích của việc cúp viện trợ Hoa Kỳ cho nước ngoài nhằm chấm dứt sự lệ thuộc vào viện trợ Mỹ của những nước ngoại quốc, buộc họ phải tự lo liệu lấy. Song thực tế cho thấy việc cúp viện trợ bất ngờ như thế này chỉ làm cho tình hình trở nên trầm trọng, xấu hơn trước. Hiện nay có khá nhiều bằng chứng, và kinh nghiệm thực tế, về việc các nước có lợi tức thấp, hay trung bình có thể từ từ rút khỏi chương trình viện trợ của Hoa Kỳ mà không gây ra ảnh hưởng xấu. Họ có thể tiếp tục ngăn ngừa những bệnh truyền nhiễm làm chết người một cách an toàn, và thận trọng. Họ có thể lập kế hoạch chu đáo để thoát khỏi sự lệ thuộc vào viện trợ của Hoa Kỳ một cách từ từ, không vội vã. Thủ tục này thường mất vào khoảng gần mười năm hay lâu hơn một chút. Trong khoảng thời gian đó, nước nhận viện trợ sẽ tăng từ ngân khoản chi tiêu cho chương trình phòng ngừa và chữa trị bệnh truyền nhiễm, mỗi năm thêm một chút. Do đó, họ không bị lâm vào tình trạng rơi xuống vực bất ngờ khi nước cấp viện trợ bất chợt cúp ngang xương ngân khoản tài trợ.
Thu xếp khéo léo sự ra đi của nước viện trợ là yếu tố quyết định để duy trì những kết quả tốt mà nước nhận viện trợ từng làm được do sự giúp đỡ của nước cấp viện trợ. Nhờ đó, họ có thể ngăn ngừa được những bệnh truyền nhiễm làm chết người trong vài thập niên vừa qua. Những kết quả tốt mà nước nhận viện trợ là điều dễ bị mất sạch, nhất là ở những nước sự truyền nhiễm vẫn còn đang xảy ra. Việc kiểm soát bệnh dịch luôn luôn phải được thực hiện liên tục, không được gián đoạn.
Quá trình chuyển tiếp cần phải được thực hiện thật chậm, và cẩn thận bởi vì nước nhận viện trợ cần có thời gian đủ để chuẩn bị hệ thống cung cấp dịch vụ y tế, và tiếp tục có nguồn tài chính đủ mạnh để tiếp thu trọn vẹn những việc từng làm khi có viện trợ cho những chương trình này. Cắt viện trợ bất thình lình, gậy rối loạn sẽ tạo ra sự gián đoạn rất xấu, xấu nhất, khiến tính mạng con người bị đem ra làm vật tế thần, làm trò chơi.
Để trông thấy thực sự những gì đã xảy ra khi nước cho viện trợ đột ngột cúp viện trợ, chúng ta chỉ cần quan sát trường hợp nước Romania. Vào năm 2010, tổ chức Global Fund for AIDS, Tuberculosis and Malaria- một tổ chức viện trợ đa quốc rất lớn bỗng chốc rút ra khỏi nước Romania mà không để lại một kế hoạch khuyên chính phủ Romania nên làm gì để tài trợ cho chương trình phòng ngừa virus HIV. Sự ra đi của chương trình này còn tăng thêm nguy hiểm khi tổ chức Office on Drugs and Crimes của Liên Hiệp Quốc rút ra khỏi nước này. Trước đó, tổ chức này từng giúp viện trợ phòng ngừa virus HIV ở những người chích ma túy vào người.
Hai nguồn cung cấp viện trợ rút chân ra khỏi Romania cùng một lúc khiến cho nước này gặp tai họa vô cùng to lớn. Trong số những người bị lây nhiễm virus HIV vì chích ma túy, số người bị lây nhiễm tăng vọt từ 1.1% vào năm 2009, lên đến 6.9 % vào năm 2013. Khoảng 53% dân số của cả nước Romania bị lây nhiễm HIV.
Chúng ta cũng có thể quan sát thấy những gì xảy ra khi nguồn viện trợ để phòng ngừa bệnh sốt rét bị cúp ngang xương, những nơi mà sự lây bệnh sốt rét vẫn còn đang xảy ra. Trong tài liệu nghiên cứu chúng tôi phát hành vào năm 2012, chúng tôi nhận thấy có sự gia tăng của 75 trường hợp xảy ra tại 61 nước trong khoảng thời gian từ thập niên 1930’s đến thập niên 2000’s. Hầu hết những trường hợp gia tăng lây nhiễm là vì sự suy yếu của chương trình bài trừ sốt rét- 68 vụ trong số 75 sự kiện. Lý do thường hay xảy ra nhiều nhất là vì nguồn viện trợ bị gián đoạn đột ngột, không có kế hoạch thay thế.
Từ những sự việc kể trên, chúng ta nhận được thông điệp rất rõ ràng là: Việc ông Trump bất ngờ ngừng chương trình viện trợ dùng để đài thọ cho những chương trình kiểm soát bệnh dịch trên toàn thế giới chắc chắn sẽ đưa đến rất nhiều tai hại. Khi người bệnh không còn được dùng thuốc phòng ngừa virus HIV, không những họ còn tiếp tục bị bệnh mà số virus HIV trong người họ còn tăng thêm, đưa đến sự lây nhiễm trầm trọng hơn. Theo phúc trình của báo The New York Times, ở nước Uganda, nhân viên y tế nhận thấy: “Mỗi ngày có khoảng 40 trẻ em mới sinh bị lây nhiễm virus HIV khi Hoa Kỳ ngừng cung cấp viện trợ cho chương trình phòng ngừa, kiểm soát virus HIV.”. Việc chấm dứt chương trình chữa trị cũng khiến cho các mầm bệnh do virus HIV gây ra tăng mạnh. Người có bệnh do virus HIV sẽ phải dùng liều thuốc mạnh hơn mới có thể đề kháng được mầm bệnh mới. Tiền mua thuốc mới còn đắt hơn thuốc cũ, loạt thuốc thứ hai bao giờ cũng tốn kém nhiều hơn.
Đóng băng ngân khoản viện trợ y tế của Hoa Kỳ cho thế giới là một việc làm hoàn toàn đi ngược lại với việc chuyển giao viện trợ một cách thận trọng, có kế hoạch, được sắp xếp khéo léo. Việc gián đoạn viện trợ của Hoa Kỳ cho các nước khác trên thế giới sẽ đặt con người vào rủi ro giữa bệnh tật và chết chóc. Và cả thế giới sẽ gặp nguy hiểm vì bệnh tật hoành hành, không kiểm soát nổi.
Nguyễn Minh Tâm dịch theo báo TIME ngày 24/2/2026
Ghi chú: Tác giả bài báo này là Giáo sư Gavin Yamey dạy về môn chính sách y tế toàn cầu, và y tế công cộng ở trường đại học Duke University. Tại đây ông là y sĩ, kiêm Giám đốc Trung Tâm Hoạch Định Chính Sách Y Tế Toàn Cầu.