BigBoy
01-11-2024, 01:25
Thu Hoài
Cho đến khi biết nhiều về cô; biết thương cô, chúng tôi đă rời quê. Và cô, cũng đă đi ra khỏi cuộc đời này, xa lắm!
Thói quen của tuổi nhỏ là bắt chước. Bởi vậy, khi nghe những người cháu ruột của cô xưng hô, tôi cứ theo vậy, gọi bằng cô. Và tên cô đi ra, do thứ hạng trong gia đ́nh. Từ người chị cả của cô, ngày xưa người ta có thói quen gọi là Hai. Kế đến cô ra đời, nên gọi là Ba. V́ thế, tên gọi cô Ba đến với tôi tự thuở đó. Cô Ba đến với cuộc đời này như những người đàn bà ở những nơi thôn dă. Bắt đầu từ ngày bước ra, nh́n thấy trời cao, cho đến khi nằm xuống, về với đất, không phiền đến một ai. Im lặng, đến rồi đi. Không một băn khoăn, đ̣i hỏi.
https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2024/09/CoBa-1.jpg (https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2024/09/CoBa-1.jpg)
H́nh ảnh sâu đậm nhất là đôi gánh đậu hũ. (H́nh: ThanhNien)
Tôi có rất nhiều điều để nhớ về cô. H́nh ảnh sâu đậm nhất là đôi gánh đậu hũ.
Chừng như suốt tuổi nhỏ được biết cô, ngoại trừ đôi ngày Tết xuân, chưa lần thấy cô dành cho ḿnh một ngày “nghỉ phép.” Cứ ba gánh mỗi ngày: sáng, trưa, chiều. Luân phiên đi về, mặc trời mưa nắng. Gánh nặng ngày ấy, ngoài khó khăn v́ áo cơm – cưu mang lớn là gia đ́nh.
Không như tộc Phan của họ hàng tôi, lẻ loi! Ngày đó, tộc Huỳnh của cô, ở làng tôi đùm đề, lớn lắm!
Mọi nếp tẻ, ăn ở hầu như nghiêng về Nho giáo. Bởi thế, là người con gái thứ hai, đi ra trong một gia đ́nh ảnh hưởng nặng về quan niệm gia giáo, cô hầu như bắt buộc phải theo nề nếp đă ấn định. Đi đứng, ra vào phải theo khuôn khổ. Có lẽ v́ vậy, cô lớn lên làm nghề đậu khuôn, theo công việc làm ăn của gia đ́nh từ khi c̣n nhỏ.
Mây nước có chuyển dời, cô vẫn vậy. Vẫn đi; vẫn về với đôi gánh đậu. Cô lom khom như chiếc bóng! Sáng nghiêng về nắng Đông; chiều ngả bóng về hướng Tây, lặng lẽ. Nhưng đối với cô, nặng nhọc trên vai, hầu như không có ǵ phải quan trọng. Cũng như gánh đậu hũ không phải là ư tưởng quan trọng để tôi viết về cô. Quan trọng trong đời cô, có lẽ là sự chờ đợi đến một ngày sẽ phải bước ra bên ngoài. Và cô biết, với sự g̣ bó, nghiêm khắc của gia đ́nh: cô như những người đàn bà trong xă hội thời đó luôn luôn nằm trong nỗi ḷng thúc thủ.
Đến một tuổi, hay có thể nói là bất cứ lúc nào, cha mẹ đặt đâu, th́ ngồi đó. Và hầu như, người con gái phải cúi đầu chấp nhận. Như một ước lệ! Đáng nói là ai? Sẽ là người đưa cô ra với cuộc đời? Năm cô đang tuổi xuân th́, cũng là lúc trong ḷng cô đang có người chiếm giữ. Và một lần, đặc biệt là lần đầu, cho tuổi mới biết yêu – đến với bất cứ ai, là cả một đời.
Thế rồi, ngày mà cô có mong mỏi hay muốn tránh né, cũng phải đến. Ngày, có người mối mai. Có người ngắm nghé. Trớ trêu thay! Trong thời điểm, bước vào giai đoạn tiến hành cho ngày lễ cưới – Cô bỏ nhà ra đi. Cô để lại lời đính hôn, trong khi hai gia đ́nh đang chờ đợi. Cô bỏ lại gánh đậu. Bỏ mặc dư luận. Dứt khoát đi ra, vào một ngày rất đời! Để đi theo người mà cô đă phải ḷng:
Người đó – là cha tôi.
Cha tôi? Vâng, đó là những năm, tất nhiên, cha chưa biết mẹ! Và không cần thiết phải nói thêm rằng, nếu cuộc t́nh duyên của cả hai, cô Ba và cha tôi trôi chảy, th́ tôi đă không có mặt trên đời này. Tất cả, phải chăng là duyên mệnh!
Năm đó, theo ḍng người “tản cư triệt để,” cha và cô đến chợ Được, thôn Tiên Đỏa, Thăng B́nh, t́m cách sống chung. Có phải v́ đời sống, đặc biệt năm xưa, sợ xóm làng dị nghị; hay có thể v́ sự cột buộc do bởi sính lễ đă nhận v́ hứa hôn, gia đ́nh của cô đă t́m và bắt cô phải về lại quê cho bằng được. C̣n sự chọn lựa nào hơn? Ngày cô Ba về với cuộc hôn nhân đă định sẵn, cha tôi hụt hẫng với nỗi ḷng ấm ức! Và cũng thời gian không lâu sau đó, cha tôi gặp được mẹ. Nhiều lúc, nhất là những năm sau này, chúng tôi hay ngồi quanh, nh́n lại, đếm tới lui với số tuổi đời của từng người một. Không ngoài xác định đến thời gian. Với mục đích, muốn hiểu về sự quan hệ cật ruột của anh chị em chúng tôi, qua từng giai đoạn! Thật ra, đâu có ǵ lạ lắm, đối với chúng tôi.
https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2024/09/DanViet.jpeg (https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2024/09/DanViet.jpeg)
Cô để lại lời đính hôn, trong khi hai gia đ́nh đang chờ đợi. (H́nh minh hoạ: DanViet)
V́ rằng, cô về với hôn nhân – một cuộc hôn nhân chưa tṛn ba năm! Trước sau, cô Ba không bao giờ quên cha tôi. Có nên buồn hay được vui không, khi ngồi trải ḷng cho người nghe, quanh chuyện cũ?
Tôi không phiền. Gần một đời, sống giữa văn hoá của phương Tây, tôi muốn cởi trói lấy chính ḿnh về phương diện bảo thủ. Hơn thế nữa, câu hỏi mà tôi muốn tự trả lời, tại sao ḿnh phải tránh né khi đối diện với những điều rất thật? Đặc biệt, với chính ḿnh? Vâng, riêng cá nhân, tôi thích đối diện. Tôi nghĩ, khi viết ra được bất cứ nỗi niềm ǵ, đó mới chính là sự giải thoát cho tâm hồn một cách chân thật. Đúng hơn, đó là lúc tôi cảm thấy, chính ḿnh được giải thoát.
Tôi hay nghĩ đến cô, với nỗi ḷng khâm phục. Cô đến với cha tôi, và đi ra khỏi đời ông bằng tấm ḷng chân thật. Nếu ai hỏi tôi, có biết như thế nào là người biết yêu và người được yêu? Tôi sẽ không ngần ngại nói về cô, người biết sống cho t́nh yêu bằng sự hy sinh nhưng không bao giờ tiếc nuối. Và ngược lại, người được yêu, nhưng có lẽ sẽ không bao giờ hay được đó là sự may mắn trên đời: người đó là cha tôi.
Tôi không có thẩm quyền, phán xét về cuộc t́nh giữa cha tôi và cô. Tuy nhiên, nếu phải nh́n thẳng, bằng sự ghi nhận với một thái độ bàng quan, tôi e rằng, trong ư nghĩa của chữ xứng đáng, cha tôi may ra chỉ có thế đáng được phần nào, nhưng không xứng với t́nh yêu của cô Ba-người đă dành cho ông t́nh yêu thương, theo suốt một đời. Im ĺm chờ đợi. Ngay cả thời gian, sau ngày mẹ tôi mất đi. Cho đến bây giờ, tôi vẫn không hiểu tại sao cha tôi và cô không trở lại?
Tôi nhớ, một đôi lần, qua khói hương trong những ngày tang chế mẹ. Cha tôi trông rất buồn. Những ngày ấy vào đông, nằm trong căn nhà lợp tôn, mưa về lạnh lắm:
ngày ấy – xa ai, đời vỡ giọt
rấm rứt! mưa về trên mái tôn
từng giọt gơ đều trong đêm vắng
xoáy buốt vào sâu tận tâm hồn
Nghĩ đến ngày ấy, tôi vẫn c̣n luôn nhớ đến cô. H́nh ảnh của những hôm cuối ngày, vào những tháng năm sau khi mẹ tôi không c̣n. Ngoài kia trời mưa. Cô đi về lẻ loi trong bóng tối, qua những ngơ đường vắng vẻ của xóm đêm:
Thương ai về xóm vắng đêm nay thiếu ánh trăng. Đôi vai gầy ướt mềm, người lạnh lắm hay không… (TCS)
Tôi nhớ đôi quang gánh đặt bên góc nhà, vào những lần ghé đến thăm cha tôi. Dáng cô âm thầm. Chấp nhận làm chiếc bóng, lẽo đẽo theo cha tôi, suốt cả một đời. Lặng lẽ.
Một đời rồi cũng qua, nghĩa tử là nghĩa tận. Tất cả đă an bài.
Mỗi bận về, đi với em trai tôi đến thăm cô. Mộ của cô nằm cuối đồng, phía trước là lạch nước. Có chút yên ắng. Có chút lăng đăng trong tôi, về h́nh ảnh cô và đôi gánh đậu. Lắm lần, tôi thầm khấn: gửi ḷng ái mộ đến cô – người đàn bà đă san sẻ một t́nh yêu quá lớn đến với cha tôi.
Không biết bao lần, mường tượng, ḷng chạnh nghĩ đến cô. Về h́nh ảnh của người đàn bà năm xưa ngồi xay đậu. Những giọt nước chảy luồng theo ngón tay, tưới đều theo ṿng quay cho đậu nành trôi vào ṿng xoáy. Những hạt đậu lần lượt cuốn theo những ṿng quanh, xoay tṛn chiếc cối, xay bằng tay! Tôi vẫn c̣n có thể mường tượng đến âm thanh nghiền nát – nhuyễn từng hạt đậu chui qua lỗ nhỏ, để từ đó tiết ra ḍng bột sữa.
Từ cảm nhận đó, tôi mang cảm tưởng như nghe được tiếng rên xiết, đi ra từ tiếng ḷng. Và cũng theo ḍng cảm nghĩ ấy, tôi đă nh́n thấy cô! Như đă bao lần, ngồi bên những giọt ḷng rỉ chảy! Như suốt một đời cô đă phải cưu mang, âm thầm gánh theo, cho măi đến cuối đời.
Viết cho cô Ba – người t́nh của cha tôi.
Thành kính.
Cho đến khi biết nhiều về cô; biết thương cô, chúng tôi đă rời quê. Và cô, cũng đă đi ra khỏi cuộc đời này, xa lắm!
Thói quen của tuổi nhỏ là bắt chước. Bởi vậy, khi nghe những người cháu ruột của cô xưng hô, tôi cứ theo vậy, gọi bằng cô. Và tên cô đi ra, do thứ hạng trong gia đ́nh. Từ người chị cả của cô, ngày xưa người ta có thói quen gọi là Hai. Kế đến cô ra đời, nên gọi là Ba. V́ thế, tên gọi cô Ba đến với tôi tự thuở đó. Cô Ba đến với cuộc đời này như những người đàn bà ở những nơi thôn dă. Bắt đầu từ ngày bước ra, nh́n thấy trời cao, cho đến khi nằm xuống, về với đất, không phiền đến một ai. Im lặng, đến rồi đi. Không một băn khoăn, đ̣i hỏi.
https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2024/09/CoBa-1.jpg (https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2024/09/CoBa-1.jpg)
H́nh ảnh sâu đậm nhất là đôi gánh đậu hũ. (H́nh: ThanhNien)
Tôi có rất nhiều điều để nhớ về cô. H́nh ảnh sâu đậm nhất là đôi gánh đậu hũ.
Chừng như suốt tuổi nhỏ được biết cô, ngoại trừ đôi ngày Tết xuân, chưa lần thấy cô dành cho ḿnh một ngày “nghỉ phép.” Cứ ba gánh mỗi ngày: sáng, trưa, chiều. Luân phiên đi về, mặc trời mưa nắng. Gánh nặng ngày ấy, ngoài khó khăn v́ áo cơm – cưu mang lớn là gia đ́nh.
Không như tộc Phan của họ hàng tôi, lẻ loi! Ngày đó, tộc Huỳnh của cô, ở làng tôi đùm đề, lớn lắm!
Mọi nếp tẻ, ăn ở hầu như nghiêng về Nho giáo. Bởi thế, là người con gái thứ hai, đi ra trong một gia đ́nh ảnh hưởng nặng về quan niệm gia giáo, cô hầu như bắt buộc phải theo nề nếp đă ấn định. Đi đứng, ra vào phải theo khuôn khổ. Có lẽ v́ vậy, cô lớn lên làm nghề đậu khuôn, theo công việc làm ăn của gia đ́nh từ khi c̣n nhỏ.
Mây nước có chuyển dời, cô vẫn vậy. Vẫn đi; vẫn về với đôi gánh đậu. Cô lom khom như chiếc bóng! Sáng nghiêng về nắng Đông; chiều ngả bóng về hướng Tây, lặng lẽ. Nhưng đối với cô, nặng nhọc trên vai, hầu như không có ǵ phải quan trọng. Cũng như gánh đậu hũ không phải là ư tưởng quan trọng để tôi viết về cô. Quan trọng trong đời cô, có lẽ là sự chờ đợi đến một ngày sẽ phải bước ra bên ngoài. Và cô biết, với sự g̣ bó, nghiêm khắc của gia đ́nh: cô như những người đàn bà trong xă hội thời đó luôn luôn nằm trong nỗi ḷng thúc thủ.
Đến một tuổi, hay có thể nói là bất cứ lúc nào, cha mẹ đặt đâu, th́ ngồi đó. Và hầu như, người con gái phải cúi đầu chấp nhận. Như một ước lệ! Đáng nói là ai? Sẽ là người đưa cô ra với cuộc đời? Năm cô đang tuổi xuân th́, cũng là lúc trong ḷng cô đang có người chiếm giữ. Và một lần, đặc biệt là lần đầu, cho tuổi mới biết yêu – đến với bất cứ ai, là cả một đời.
Thế rồi, ngày mà cô có mong mỏi hay muốn tránh né, cũng phải đến. Ngày, có người mối mai. Có người ngắm nghé. Trớ trêu thay! Trong thời điểm, bước vào giai đoạn tiến hành cho ngày lễ cưới – Cô bỏ nhà ra đi. Cô để lại lời đính hôn, trong khi hai gia đ́nh đang chờ đợi. Cô bỏ lại gánh đậu. Bỏ mặc dư luận. Dứt khoát đi ra, vào một ngày rất đời! Để đi theo người mà cô đă phải ḷng:
Người đó – là cha tôi.
Cha tôi? Vâng, đó là những năm, tất nhiên, cha chưa biết mẹ! Và không cần thiết phải nói thêm rằng, nếu cuộc t́nh duyên của cả hai, cô Ba và cha tôi trôi chảy, th́ tôi đă không có mặt trên đời này. Tất cả, phải chăng là duyên mệnh!
Năm đó, theo ḍng người “tản cư triệt để,” cha và cô đến chợ Được, thôn Tiên Đỏa, Thăng B́nh, t́m cách sống chung. Có phải v́ đời sống, đặc biệt năm xưa, sợ xóm làng dị nghị; hay có thể v́ sự cột buộc do bởi sính lễ đă nhận v́ hứa hôn, gia đ́nh của cô đă t́m và bắt cô phải về lại quê cho bằng được. C̣n sự chọn lựa nào hơn? Ngày cô Ba về với cuộc hôn nhân đă định sẵn, cha tôi hụt hẫng với nỗi ḷng ấm ức! Và cũng thời gian không lâu sau đó, cha tôi gặp được mẹ. Nhiều lúc, nhất là những năm sau này, chúng tôi hay ngồi quanh, nh́n lại, đếm tới lui với số tuổi đời của từng người một. Không ngoài xác định đến thời gian. Với mục đích, muốn hiểu về sự quan hệ cật ruột của anh chị em chúng tôi, qua từng giai đoạn! Thật ra, đâu có ǵ lạ lắm, đối với chúng tôi.
https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2024/09/DanViet.jpeg (https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2024/09/DanViet.jpeg)
Cô để lại lời đính hôn, trong khi hai gia đ́nh đang chờ đợi. (H́nh minh hoạ: DanViet)
V́ rằng, cô về với hôn nhân – một cuộc hôn nhân chưa tṛn ba năm! Trước sau, cô Ba không bao giờ quên cha tôi. Có nên buồn hay được vui không, khi ngồi trải ḷng cho người nghe, quanh chuyện cũ?
Tôi không phiền. Gần một đời, sống giữa văn hoá của phương Tây, tôi muốn cởi trói lấy chính ḿnh về phương diện bảo thủ. Hơn thế nữa, câu hỏi mà tôi muốn tự trả lời, tại sao ḿnh phải tránh né khi đối diện với những điều rất thật? Đặc biệt, với chính ḿnh? Vâng, riêng cá nhân, tôi thích đối diện. Tôi nghĩ, khi viết ra được bất cứ nỗi niềm ǵ, đó mới chính là sự giải thoát cho tâm hồn một cách chân thật. Đúng hơn, đó là lúc tôi cảm thấy, chính ḿnh được giải thoát.
Tôi hay nghĩ đến cô, với nỗi ḷng khâm phục. Cô đến với cha tôi, và đi ra khỏi đời ông bằng tấm ḷng chân thật. Nếu ai hỏi tôi, có biết như thế nào là người biết yêu và người được yêu? Tôi sẽ không ngần ngại nói về cô, người biết sống cho t́nh yêu bằng sự hy sinh nhưng không bao giờ tiếc nuối. Và ngược lại, người được yêu, nhưng có lẽ sẽ không bao giờ hay được đó là sự may mắn trên đời: người đó là cha tôi.
Tôi không có thẩm quyền, phán xét về cuộc t́nh giữa cha tôi và cô. Tuy nhiên, nếu phải nh́n thẳng, bằng sự ghi nhận với một thái độ bàng quan, tôi e rằng, trong ư nghĩa của chữ xứng đáng, cha tôi may ra chỉ có thế đáng được phần nào, nhưng không xứng với t́nh yêu của cô Ba-người đă dành cho ông t́nh yêu thương, theo suốt một đời. Im ĺm chờ đợi. Ngay cả thời gian, sau ngày mẹ tôi mất đi. Cho đến bây giờ, tôi vẫn không hiểu tại sao cha tôi và cô không trở lại?
Tôi nhớ, một đôi lần, qua khói hương trong những ngày tang chế mẹ. Cha tôi trông rất buồn. Những ngày ấy vào đông, nằm trong căn nhà lợp tôn, mưa về lạnh lắm:
ngày ấy – xa ai, đời vỡ giọt
rấm rứt! mưa về trên mái tôn
từng giọt gơ đều trong đêm vắng
xoáy buốt vào sâu tận tâm hồn
Nghĩ đến ngày ấy, tôi vẫn c̣n luôn nhớ đến cô. H́nh ảnh của những hôm cuối ngày, vào những tháng năm sau khi mẹ tôi không c̣n. Ngoài kia trời mưa. Cô đi về lẻ loi trong bóng tối, qua những ngơ đường vắng vẻ của xóm đêm:
Thương ai về xóm vắng đêm nay thiếu ánh trăng. Đôi vai gầy ướt mềm, người lạnh lắm hay không… (TCS)
Tôi nhớ đôi quang gánh đặt bên góc nhà, vào những lần ghé đến thăm cha tôi. Dáng cô âm thầm. Chấp nhận làm chiếc bóng, lẽo đẽo theo cha tôi, suốt cả một đời. Lặng lẽ.
Một đời rồi cũng qua, nghĩa tử là nghĩa tận. Tất cả đă an bài.
Mỗi bận về, đi với em trai tôi đến thăm cô. Mộ của cô nằm cuối đồng, phía trước là lạch nước. Có chút yên ắng. Có chút lăng đăng trong tôi, về h́nh ảnh cô và đôi gánh đậu. Lắm lần, tôi thầm khấn: gửi ḷng ái mộ đến cô – người đàn bà đă san sẻ một t́nh yêu quá lớn đến với cha tôi.
Không biết bao lần, mường tượng, ḷng chạnh nghĩ đến cô. Về h́nh ảnh của người đàn bà năm xưa ngồi xay đậu. Những giọt nước chảy luồng theo ngón tay, tưới đều theo ṿng quay cho đậu nành trôi vào ṿng xoáy. Những hạt đậu lần lượt cuốn theo những ṿng quanh, xoay tṛn chiếc cối, xay bằng tay! Tôi vẫn c̣n có thể mường tượng đến âm thanh nghiền nát – nhuyễn từng hạt đậu chui qua lỗ nhỏ, để từ đó tiết ra ḍng bột sữa.
Từ cảm nhận đó, tôi mang cảm tưởng như nghe được tiếng rên xiết, đi ra từ tiếng ḷng. Và cũng theo ḍng cảm nghĩ ấy, tôi đă nh́n thấy cô! Như đă bao lần, ngồi bên những giọt ḷng rỉ chảy! Như suốt một đời cô đă phải cưu mang, âm thầm gánh theo, cho măi đến cuối đời.
Viết cho cô Ba – người t́nh của cha tôi.
Thành kính.