BigBoy
18-09-2024, 15:19
Hiếu Chân
Ông Tô Lâm, tổng bí thư kiêm chủ tịch nước Việt Nam, vừa làm dậy sóng với bài viết: “Đổi mới phương thức lănh đạo của đảng – yêu cầu cấp bách của giai đoạn cách mạng mới” được báo chí của đảng đồng loạt đăng tải hôm Thứ Hai, 16 tháng Chín.
https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2024/09/A1-To-Lam-yeu-cau-doi-moi-scaled.jpg (https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2024/09/A1-To-Lam-yeu-cau-doi-moi-scaled.jpg)
Ông Tô Lâm, tổng bí thư kiêm chủ tịch nước Việt Nam. (H́nh: Nhac Nguyen/AFP via Getty Images)
Mới tháng trước, ngay sau khi ngồi vào chiếc ghế tổng bí thư đảng Cộng Sản Việt Nam (CSVN) mà ông Nguyễn Phú Trọng để lại, ông Tô Lâm đă yêu cầu “cải cách thể chế nhằm đưa đất nước Việt Nam giàu mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh…” Bài mới của ông Tô Lâm được coi là một “tín hiệu” về cải cách chính trị mà Việt Nam sẽ thực hiện.
Đổi mới như cũ?
Tuy vậy, trong bài báo dài gần 2,800 chữ, ông Lâm không hề đề cập đến thay đổi thể chế như kỳ vọng mà chỉ đưa ra yêu cầu “đổi mới phương thức lănh đạo” của đảng; thay đổi cách mà đảng CSVN cai trị đất nước sao cho phù hợp với “kỷ nguyên mới.”
Theo ông Tô Lâm, trong 94 năm qua, đảng CSVN không ngừng t́m ṭi, phát triển, bổ sung, hoàn thiện phương thức lănh đạo; yêu cầu “đổi mới’ mà ông đưa ra hôm nay chỉ tiếp nối truyền thống đó. Ông đặt ra “bốn nhiệm vụ trọng tâm”: “Thứ nhất, thống nhất nhận thức và thực hiện cho nghiêm phương thức lănh đạo, cầm quyền của đảng, tuyệt đối không để xảy ra bao biện, làm thay hoặc buông lỏng sự lănh đạo của đảng.” “Thứ hai, tập trung tinh gọn bộ máy, tổ chức các cơ quan của đảng, thực sự là hạt nhân trí tuệ, là ‘bộ tổng tham mưu,’ đội tiên phong lănh đạo cơ quan nhà nước.” “Thứ ba, đổi mới mạnh mẽ việc ban hành và quán triệt, thực hiện nghị quyết của đảng; xây dựng các tổ chức cơ sở đảng, đảng viên thật sự là các ‘tế bào’ của đảng.” Và cuối cùng, “Thứ tư, tiếp tục đổi mới công tác kiểm tra, giám sát; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong các hoạt động của đảng.” Chỉ có nhiệm vụ thứ nhất là đáng chú ư; ba nhiệm vụ c̣n lại chỉ là râu ria trong nội bộ của đảng CSVN.
Chung quy, ông Tô Lâm tiếp tục khẳng định vai tṛ lănh đạo tuyệt đối của đảng CSVN đối với đất nước và dân tộc Việt Nam, coi đó là điều hiển nhiên, không thể thay đổi. Ông chỉ yêu cầu “đổi mới” mối quan hệ và lề lối làm việc giữa đảng với nhà nước và các đoàn thể nhân dân, thực hiện nghiêm chỉnh cơ chế “Đảng lănh đạo, nhà nước quản lư, nhân dân làm chủ” (!) đă được ghi trong bản Hiến Pháp năm 2013. Quan trọng nhất, theo ông Tô Lâm là đảng lănh đạo chứ không làm thay nhà nước; đảng “lănh đạo” nhà nước và xă hội thông qua hệ thống chính trị, thông qua pháp luật được thể chế hóa từ chủ trương đường lối của đảng, qua sự tiên phong gương mẫu của cán bộ đảng viên (!). “Đảng cầm quyền lănh đạo nhà nước; quyền lực của đảng cầm quyền là quyền lực về chính trị, đề ra chủ trương, đường lối, c̣n quyền lực nhà nước là quyền lực quản lư xă hội trên cơ sở pháp luật,” ông Tô Lâm viết.
Trong chương tŕnh hội luận dài hơn hai tiếng đồng hồ của đài Tiếng Nói Hoa Kỳ (VOA) vào sáng Thứ Ba, 17 Tháng Chín, các nhà phân tích thời sự trong nước và hải ngoại hết sức thất vọng khi thấy bài kêu gọi “đổi mới” của ông Tô Lâm chẳng có ǵ mới cả mà quay lại với những quan điểm từ thời ông V.I. Lênin (1922), Hồ Chí Minh, Lê Duẩn và những nghị quyết của đảng CSVN nhiều năm về trước. Bài báo của ông Tô Lâm đầy những khẩu hiệu ṃn vẹt đă được nhai đi nhai lại nhiều lần trong các diễn văn của các nhà lănh đạo đảng CSVN.
Đoạn tuyệt với di sản Nguyễn Phú Trọng?
Tại sao ông Tô Lâm yêu cầu “đổi mới phương thức lănh đạo của đảng CSVN” vào lúc này, khi ông vừa lên thay nhà lư luận giáo điều Nguyễn Phú Trọng? Tuy yêu cầu “đổi mới” đó không dẫn tới sự thay đổi thể chế, không thực hành dân chủ, như kỳ vọng của giới trí thức và những người quan tâm đến tương lai đất nước, nhưng liệu nó báo hiệu điều ǵ mới mẻ cho không khí chính trị ở Việt Nam?
Chúng tôi nghĩ rằng, bằng yêu cầu “tách” đảng khỏi nhà nước, tách quyền “lănh đạo” của đảng CSVN với quyền “quản lư” của nhà nước, ông Tô Lâm muốn đoạn tuyệt với di sản về quản trị quốc gia của ông Nguyễn Phú Trọng và quay trở lại thời kỳ “kỹ trị” (technocracy) của ông Nguyễn Tấn Dũng. Thời ông Dũng làm thủ tướng chính phủ (2006-2011), và trước đó dưới thời các ông “thủ tướng người miền Nam” Phan Văn Khải (1997-2006), Vơ Văn Kiệt (1991-1997), quyền lực của “phe chính phủ” có phần lấn át “phe đảng” của các ông Lê Khả Phiêu (1997-2001), Nông Đức Mạnh (2001-1011). Nhiệm kỳ tổng bí thư của ông Phiêu và ông Mạnh hết sức mờ nhạt, bảo thủ và nhiều tai tiếng cả về đối nội lẫn đối ngoại với Trung Quốc.
Thời “kỹ trị” là lúc Việt Nam thoát ra khỏi t́nh thế bị cô lập, bắt đầu hội nhập với thế giới, phát triển kinh tế trong nước và thu hút được đầu tư nước ngoài. Tuy vẫn là một quốc gia độc tài đảng trị nhưng chính phủ Việt Nam khi ấy đă bắt đầu hướng tới nhà nước pháp quyền, tôn trọng pháp luật, đề cao “chuyên” hơn “hồng,” sử dụng người tài thay cho những kẻ giáo điều và bắt đầu sửa đổi hàng trăm điều luật cho phù hợp dần với các định chế quốc tế mà Việt Nam mới tham gia (ASEAN, WTO, TPP…). Nhưng tăng trưởng kinh tế trong khuôn khổ “kinh tế thị trường định hướng xă hội chủ nghĩa” dưới một thể chế độc tài về chính trị đă dẫn tới tệ nạn tham nhũng khủng khiếp. Chỉ riêng cuộc “cổ phần hóa” doanh nghiệp nhà nước và thành lập các “quả đấm thép” (là những tập đoàn quốc doanh, tổng công ty 90, 91) theo chỉ đạo của ông Nguyễn Tấn Dũng đă khiến đất nước phải trả giá vô cùng đắt, di hại đến tận bây giờ.
Năm 2011, ông Trọng lên nắm quyền lănh đạo đảng đă quyết định cứu đảng, củng cố quyền cai trị tuyệt đối của đảng trong mọi lĩnh vực kinh tế xă hội. Đi theo bài của ông Tập Cận B́nh bên Trung Quốc (cầm quyền từ 2013), ông Trọng cho tái lập các ban đảng đă bị giải tán trước đó như Ban Nội Chính Trung Ương, Ủy Ban Kiểm Tra Trung Ương để “đốt ḷ,” chống tham nhũng và kiểm soát hoạt động của các bộ ngành trong chính phủ. Thời ông Trọng, đảng CSVN tḥ tay vào mọi ngóc ngách, quyết định tất cả mọi việc từ lớn đến nhỏ; các vụ án tham nhũng chẳng hạn sẽ không tiến hành điều tra được khi chưa được tổ chức đảng bật đèn xanh. Chính phủ trở thành một thứ “bù nh́n” v́ đă được đảng làm thay, đến mức khi ḷ ông Trọng cháy rừng rực th́ guồng máy chính quyền gần như tê liệt, không ai dám làm ǵ v́ sợ sẽ bị biến thành củi. Công an, ṭa án hoạt động theo chỉ thị của đảng; pháp luật chỉ là ư muốn của ông Trọng và bộ sậu của ông trong Bộ Chính Trị.
Có điều, “đốt ḷ” không làm cho tham nhũng giảm đi mà trở thành đ̣n phép để các phe cánh triệt hạ nhau và lột trần trước mắt dân chúng bản chất của một chế độ tham tàn “ăn của dân không từ thứ ǵ,” một đảng cầm quyền chỉ là “một bầy sâu lúc nhúc.” Kinh tế có tăng trưởng dưới thời ông Trọng nhưng lại biến thành nền kinh tế làm thuê cho tư bản ngoại quốc cộng với sự trục lợi từ đất đai, tài nguyên quốc gia. Xă hội tan nát, từ y tế giáo dục đến tôn giáo đạo đức đều xuống cấp thảm hại.
Là người thực dụng, ông Tô Lâm không muốn tiếp tục sự nghiệp của ông giáo sư xây dựng đảng Nguyễn Phú Trọng; có vẻ như ông Tô Lâm muốn quay lại với con đường kỹ trị để mong thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, phục hồi phần nào tính chính danh cầm quyền cho đảng CSVN. Đổi mới phương thức “lănh đạo” của đảng, đảng không bao biện làm thay chính phủ như lời ông Lâm có thể là dấu hiệu cho thấy ông sẽ “trả lại” quyền quản lư kinh tế-xă hội của nhà nước mà các chính phủ thời ông Kiệt, ông Khải, ông Dũng có được. Việc ông “Ba X” Nguyễn Tấn Dũng “tái xuất” bên cạnh ông Tô Lâm trong các sự kiện gần đây có thể không ngẫu nhiên. Ông Tô Lâm đang muốn tạo dấu ấn của riêng ḿnh chứ không muốn là bản sao, là sự nối dài của triều đại ông Trọng.
Dập tắt khát vọng dân chủ
Tuy vậy, trong bài báo thượng dẫn, ông Tô Lâm nhiều lần nhấn mạnh quan điểm “đảng cầm quyền,” cương quyết chống lại thái độ “buông lỏng sự lănh đạo của đảng.” Đây có thể là phản ứng của ông – nhà lănh đạo cao nhất của đảng CSVN – trước trào lưu yêu cầu cải cách chính trị, dân chủ hóa xă hội, yêu cầu đảng CSVN chấp nhận đối thoại, chấp nhận sự khác biệt, sự đa nguyên về tư tưởng, dung nạp xă hội dân sự. Yêu cầu đó đă có từ lâu và là khát vọng cháy bỏng trong hàng ngũ trí thức, kể cả trong các đảng viên đảng CSVN, nhiều người đă và đang trả giá cho khát vọng của ḿnh bằng những án tù dài đằng đẵng.
Mới đây nhất, ông Nguyễn Đ́nh Bin, 80 tuổi đời, 60 tuổi đảng, cựu ủy viên Trung Ương Đảng CSVN, cựu thứ trưởng thường trực Bộ Ngoại Giao, đă gửi tâm thư tới ông Tô Lâm và các lănh đạo, nguyên lănh đạo đảng và toàn thể đồng bào trong và ngoài nước để đề nghị đổi mới chính trị. Ông Bin cho rằng “hệ thống chính trị, chế độ xă hội chủ nghĩa mà đảng đang ra sức xây dựng và kiên tŕ bảo vệ đă rơi vào khủng hoảng trầm trọng,” và ông tha thiết đề nghị đảng CSVN “phải thực hiện đổi mới chính trị thực sự toàn diện và triệt để, hội nhập toàn diện và thực sự vào ḍng chảy chủ lưu tự do, dân chủ, văn minh của thế giới hiện nay.”
Đề nghị của ông Bin không được chấp nhận, những lá thư của ông trên mạng xă hội đă bị xóa sạch, nhưng nó cho thấy nỗi thất vọng về hiện t́nh đất nước, nỗi bức bối trong hàng ngũ cán bộ đảng viên của đảng CSVN. Nó không có hiệu quả thực tế như mong muốn của tác giả, nhưng có hiệu quả về mặt tiếng vang, đánh thức tâm tư nhiều người.
Bài báo lần này của ông Tô Lâm có thể nhằm phản bác và triệt tiêu những tiếng nói “lạc lơng” như của ông Bin, đi kèm với những chiến dịch bắt bớ, xử tù tràn lan những người bất đồng chính kiến ở Việt Nam hiện nay. Đừng tưởng “đổi mới” là mở cửa, đừng mơ tới ngày đảng CSVN chấp nhận sự khác biệt hay chia sẻ quyền lănh đạo với các tổ chức chính trị xă hội khác, ông Tô Lâm có ngụ ư như vậy. Có thể v́ ông và đảng của ông đang lo sợ “đổi mới chính trị thật sự” sẽ dẫn tới bất ổn, thậm chí sẽ triệt tiêu vai tṛ thống trị cực quyền của đảng CSVN như diễn biến ở Liên Xô và Đông Âu ngày trước.
Đồng bào sẽ sung sướng?
Sự “đổi mới” nửa vời như vậy của ông Tô Lâm sẽ mang lại điều ǵ cho đất nước, xă hội Việt Nam? Chúng tôi đoán, chính phủ Việt Nam dưới sự điều hành của ông Tô Lâm sẽ có không gian hoạt động rộng răi hơn và giới doanh thương sẽ được tạo điều kiện tốt hơn để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Họ sẽ ít bị “ṿng kim cô nội chính” của các ban đảng CSVN chụp xuống biến họ thành củi mà không có điềm báo trước. Thêm nữa, tăng trưởng kinh tế và phát triển doanh nghiệp cũng là cách để làm cho hầu bao, két sắt của các quan chức thêm đầy, củng cố ḷng trung thành và sự ủng hộ của họ với đảng và chế độ.
Bài báo của ông Tô Lâm không đề cập nhiều đến nhân dân trong cái cơ chế quái đản: “Đảng lănh đạo, nhà nước quản lư, nhân dân làm chủ” (!) Ông lập luận một cách khó hiểu: “Sự lănh đạo của đảng để đảm bảo quyền lực thực sự thuộc về nhân dân, nhà nước thực sự của dân, do dân và v́ dân.” Ông nhắc lại những tuyên bố sáo rỗng vẫn thường được cơ quan tuyên giáo ra sức nhồi nhét vào đầu óc dân chúng: “Ngoài lợi ích của dân tộc, của tổ quốc, th́ đảng không có lợi ích ǵ khác,” “Đảng không phải là một tổ chức để làm quan phát tài. Nó phải làm tṛn nhiệm vụ giải phóng dân tộc, làm cho tổ quốc giàu mạnh, đồng bào sung sướng” (!)
Đồng bào có sung sướng hơn không khi đảng CSVN thu ḿnh vào vai tṛ “lănh đạo” và trao “quyền quản lư” lại cho nhà nước? Không biết trước được. Có điều, kinh nghiệm lịch sử cho thấy, dù thời ông Trọng giáo điều hay thời ông Dũng kỹ trị th́ người dân Việt Nam vẫn chưa ngẩng đầu lên được khi quyền sống, quyền tự do và mưu cầu hạnh phúc vẫn chưa thuộc về mỗi người mà nằm trong tay những kẻ cực quyền, lúc nào cũng toan tính trục lợi trên mồ hôi nước mắt người dân mà miệng cứ huênh hoang: “Ngoài lợi ích của dân tộc, của tổ quốc, th́ đảng không có lợi ích ǵ khác!”
Ông Tô Lâm, tổng bí thư kiêm chủ tịch nước Việt Nam, vừa làm dậy sóng với bài viết: “Đổi mới phương thức lănh đạo của đảng – yêu cầu cấp bách của giai đoạn cách mạng mới” được báo chí của đảng đồng loạt đăng tải hôm Thứ Hai, 16 tháng Chín.
https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2024/09/A1-To-Lam-yeu-cau-doi-moi-scaled.jpg (https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2024/09/A1-To-Lam-yeu-cau-doi-moi-scaled.jpg)
Ông Tô Lâm, tổng bí thư kiêm chủ tịch nước Việt Nam. (H́nh: Nhac Nguyen/AFP via Getty Images)
Mới tháng trước, ngay sau khi ngồi vào chiếc ghế tổng bí thư đảng Cộng Sản Việt Nam (CSVN) mà ông Nguyễn Phú Trọng để lại, ông Tô Lâm đă yêu cầu “cải cách thể chế nhằm đưa đất nước Việt Nam giàu mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh…” Bài mới của ông Tô Lâm được coi là một “tín hiệu” về cải cách chính trị mà Việt Nam sẽ thực hiện.
Đổi mới như cũ?
Tuy vậy, trong bài báo dài gần 2,800 chữ, ông Lâm không hề đề cập đến thay đổi thể chế như kỳ vọng mà chỉ đưa ra yêu cầu “đổi mới phương thức lănh đạo” của đảng; thay đổi cách mà đảng CSVN cai trị đất nước sao cho phù hợp với “kỷ nguyên mới.”
Theo ông Tô Lâm, trong 94 năm qua, đảng CSVN không ngừng t́m ṭi, phát triển, bổ sung, hoàn thiện phương thức lănh đạo; yêu cầu “đổi mới’ mà ông đưa ra hôm nay chỉ tiếp nối truyền thống đó. Ông đặt ra “bốn nhiệm vụ trọng tâm”: “Thứ nhất, thống nhất nhận thức và thực hiện cho nghiêm phương thức lănh đạo, cầm quyền của đảng, tuyệt đối không để xảy ra bao biện, làm thay hoặc buông lỏng sự lănh đạo của đảng.” “Thứ hai, tập trung tinh gọn bộ máy, tổ chức các cơ quan của đảng, thực sự là hạt nhân trí tuệ, là ‘bộ tổng tham mưu,’ đội tiên phong lănh đạo cơ quan nhà nước.” “Thứ ba, đổi mới mạnh mẽ việc ban hành và quán triệt, thực hiện nghị quyết của đảng; xây dựng các tổ chức cơ sở đảng, đảng viên thật sự là các ‘tế bào’ của đảng.” Và cuối cùng, “Thứ tư, tiếp tục đổi mới công tác kiểm tra, giám sát; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong các hoạt động của đảng.” Chỉ có nhiệm vụ thứ nhất là đáng chú ư; ba nhiệm vụ c̣n lại chỉ là râu ria trong nội bộ của đảng CSVN.
Chung quy, ông Tô Lâm tiếp tục khẳng định vai tṛ lănh đạo tuyệt đối của đảng CSVN đối với đất nước và dân tộc Việt Nam, coi đó là điều hiển nhiên, không thể thay đổi. Ông chỉ yêu cầu “đổi mới” mối quan hệ và lề lối làm việc giữa đảng với nhà nước và các đoàn thể nhân dân, thực hiện nghiêm chỉnh cơ chế “Đảng lănh đạo, nhà nước quản lư, nhân dân làm chủ” (!) đă được ghi trong bản Hiến Pháp năm 2013. Quan trọng nhất, theo ông Tô Lâm là đảng lănh đạo chứ không làm thay nhà nước; đảng “lănh đạo” nhà nước và xă hội thông qua hệ thống chính trị, thông qua pháp luật được thể chế hóa từ chủ trương đường lối của đảng, qua sự tiên phong gương mẫu của cán bộ đảng viên (!). “Đảng cầm quyền lănh đạo nhà nước; quyền lực của đảng cầm quyền là quyền lực về chính trị, đề ra chủ trương, đường lối, c̣n quyền lực nhà nước là quyền lực quản lư xă hội trên cơ sở pháp luật,” ông Tô Lâm viết.
Trong chương tŕnh hội luận dài hơn hai tiếng đồng hồ của đài Tiếng Nói Hoa Kỳ (VOA) vào sáng Thứ Ba, 17 Tháng Chín, các nhà phân tích thời sự trong nước và hải ngoại hết sức thất vọng khi thấy bài kêu gọi “đổi mới” của ông Tô Lâm chẳng có ǵ mới cả mà quay lại với những quan điểm từ thời ông V.I. Lênin (1922), Hồ Chí Minh, Lê Duẩn và những nghị quyết của đảng CSVN nhiều năm về trước. Bài báo của ông Tô Lâm đầy những khẩu hiệu ṃn vẹt đă được nhai đi nhai lại nhiều lần trong các diễn văn của các nhà lănh đạo đảng CSVN.
Đoạn tuyệt với di sản Nguyễn Phú Trọng?
Tại sao ông Tô Lâm yêu cầu “đổi mới phương thức lănh đạo của đảng CSVN” vào lúc này, khi ông vừa lên thay nhà lư luận giáo điều Nguyễn Phú Trọng? Tuy yêu cầu “đổi mới” đó không dẫn tới sự thay đổi thể chế, không thực hành dân chủ, như kỳ vọng của giới trí thức và những người quan tâm đến tương lai đất nước, nhưng liệu nó báo hiệu điều ǵ mới mẻ cho không khí chính trị ở Việt Nam?
Chúng tôi nghĩ rằng, bằng yêu cầu “tách” đảng khỏi nhà nước, tách quyền “lănh đạo” của đảng CSVN với quyền “quản lư” của nhà nước, ông Tô Lâm muốn đoạn tuyệt với di sản về quản trị quốc gia của ông Nguyễn Phú Trọng và quay trở lại thời kỳ “kỹ trị” (technocracy) của ông Nguyễn Tấn Dũng. Thời ông Dũng làm thủ tướng chính phủ (2006-2011), và trước đó dưới thời các ông “thủ tướng người miền Nam” Phan Văn Khải (1997-2006), Vơ Văn Kiệt (1991-1997), quyền lực của “phe chính phủ” có phần lấn át “phe đảng” của các ông Lê Khả Phiêu (1997-2001), Nông Đức Mạnh (2001-1011). Nhiệm kỳ tổng bí thư của ông Phiêu và ông Mạnh hết sức mờ nhạt, bảo thủ và nhiều tai tiếng cả về đối nội lẫn đối ngoại với Trung Quốc.
Thời “kỹ trị” là lúc Việt Nam thoát ra khỏi t́nh thế bị cô lập, bắt đầu hội nhập với thế giới, phát triển kinh tế trong nước và thu hút được đầu tư nước ngoài. Tuy vẫn là một quốc gia độc tài đảng trị nhưng chính phủ Việt Nam khi ấy đă bắt đầu hướng tới nhà nước pháp quyền, tôn trọng pháp luật, đề cao “chuyên” hơn “hồng,” sử dụng người tài thay cho những kẻ giáo điều và bắt đầu sửa đổi hàng trăm điều luật cho phù hợp dần với các định chế quốc tế mà Việt Nam mới tham gia (ASEAN, WTO, TPP…). Nhưng tăng trưởng kinh tế trong khuôn khổ “kinh tế thị trường định hướng xă hội chủ nghĩa” dưới một thể chế độc tài về chính trị đă dẫn tới tệ nạn tham nhũng khủng khiếp. Chỉ riêng cuộc “cổ phần hóa” doanh nghiệp nhà nước và thành lập các “quả đấm thép” (là những tập đoàn quốc doanh, tổng công ty 90, 91) theo chỉ đạo của ông Nguyễn Tấn Dũng đă khiến đất nước phải trả giá vô cùng đắt, di hại đến tận bây giờ.
Năm 2011, ông Trọng lên nắm quyền lănh đạo đảng đă quyết định cứu đảng, củng cố quyền cai trị tuyệt đối của đảng trong mọi lĩnh vực kinh tế xă hội. Đi theo bài của ông Tập Cận B́nh bên Trung Quốc (cầm quyền từ 2013), ông Trọng cho tái lập các ban đảng đă bị giải tán trước đó như Ban Nội Chính Trung Ương, Ủy Ban Kiểm Tra Trung Ương để “đốt ḷ,” chống tham nhũng và kiểm soát hoạt động của các bộ ngành trong chính phủ. Thời ông Trọng, đảng CSVN tḥ tay vào mọi ngóc ngách, quyết định tất cả mọi việc từ lớn đến nhỏ; các vụ án tham nhũng chẳng hạn sẽ không tiến hành điều tra được khi chưa được tổ chức đảng bật đèn xanh. Chính phủ trở thành một thứ “bù nh́n” v́ đă được đảng làm thay, đến mức khi ḷ ông Trọng cháy rừng rực th́ guồng máy chính quyền gần như tê liệt, không ai dám làm ǵ v́ sợ sẽ bị biến thành củi. Công an, ṭa án hoạt động theo chỉ thị của đảng; pháp luật chỉ là ư muốn của ông Trọng và bộ sậu của ông trong Bộ Chính Trị.
Có điều, “đốt ḷ” không làm cho tham nhũng giảm đi mà trở thành đ̣n phép để các phe cánh triệt hạ nhau và lột trần trước mắt dân chúng bản chất của một chế độ tham tàn “ăn của dân không từ thứ ǵ,” một đảng cầm quyền chỉ là “một bầy sâu lúc nhúc.” Kinh tế có tăng trưởng dưới thời ông Trọng nhưng lại biến thành nền kinh tế làm thuê cho tư bản ngoại quốc cộng với sự trục lợi từ đất đai, tài nguyên quốc gia. Xă hội tan nát, từ y tế giáo dục đến tôn giáo đạo đức đều xuống cấp thảm hại.
Là người thực dụng, ông Tô Lâm không muốn tiếp tục sự nghiệp của ông giáo sư xây dựng đảng Nguyễn Phú Trọng; có vẻ như ông Tô Lâm muốn quay lại với con đường kỹ trị để mong thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, phục hồi phần nào tính chính danh cầm quyền cho đảng CSVN. Đổi mới phương thức “lănh đạo” của đảng, đảng không bao biện làm thay chính phủ như lời ông Lâm có thể là dấu hiệu cho thấy ông sẽ “trả lại” quyền quản lư kinh tế-xă hội của nhà nước mà các chính phủ thời ông Kiệt, ông Khải, ông Dũng có được. Việc ông “Ba X” Nguyễn Tấn Dũng “tái xuất” bên cạnh ông Tô Lâm trong các sự kiện gần đây có thể không ngẫu nhiên. Ông Tô Lâm đang muốn tạo dấu ấn của riêng ḿnh chứ không muốn là bản sao, là sự nối dài của triều đại ông Trọng.
Dập tắt khát vọng dân chủ
Tuy vậy, trong bài báo thượng dẫn, ông Tô Lâm nhiều lần nhấn mạnh quan điểm “đảng cầm quyền,” cương quyết chống lại thái độ “buông lỏng sự lănh đạo của đảng.” Đây có thể là phản ứng của ông – nhà lănh đạo cao nhất của đảng CSVN – trước trào lưu yêu cầu cải cách chính trị, dân chủ hóa xă hội, yêu cầu đảng CSVN chấp nhận đối thoại, chấp nhận sự khác biệt, sự đa nguyên về tư tưởng, dung nạp xă hội dân sự. Yêu cầu đó đă có từ lâu và là khát vọng cháy bỏng trong hàng ngũ trí thức, kể cả trong các đảng viên đảng CSVN, nhiều người đă và đang trả giá cho khát vọng của ḿnh bằng những án tù dài đằng đẵng.
Mới đây nhất, ông Nguyễn Đ́nh Bin, 80 tuổi đời, 60 tuổi đảng, cựu ủy viên Trung Ương Đảng CSVN, cựu thứ trưởng thường trực Bộ Ngoại Giao, đă gửi tâm thư tới ông Tô Lâm và các lănh đạo, nguyên lănh đạo đảng và toàn thể đồng bào trong và ngoài nước để đề nghị đổi mới chính trị. Ông Bin cho rằng “hệ thống chính trị, chế độ xă hội chủ nghĩa mà đảng đang ra sức xây dựng và kiên tŕ bảo vệ đă rơi vào khủng hoảng trầm trọng,” và ông tha thiết đề nghị đảng CSVN “phải thực hiện đổi mới chính trị thực sự toàn diện và triệt để, hội nhập toàn diện và thực sự vào ḍng chảy chủ lưu tự do, dân chủ, văn minh của thế giới hiện nay.”
Đề nghị của ông Bin không được chấp nhận, những lá thư của ông trên mạng xă hội đă bị xóa sạch, nhưng nó cho thấy nỗi thất vọng về hiện t́nh đất nước, nỗi bức bối trong hàng ngũ cán bộ đảng viên của đảng CSVN. Nó không có hiệu quả thực tế như mong muốn của tác giả, nhưng có hiệu quả về mặt tiếng vang, đánh thức tâm tư nhiều người.
Bài báo lần này của ông Tô Lâm có thể nhằm phản bác và triệt tiêu những tiếng nói “lạc lơng” như của ông Bin, đi kèm với những chiến dịch bắt bớ, xử tù tràn lan những người bất đồng chính kiến ở Việt Nam hiện nay. Đừng tưởng “đổi mới” là mở cửa, đừng mơ tới ngày đảng CSVN chấp nhận sự khác biệt hay chia sẻ quyền lănh đạo với các tổ chức chính trị xă hội khác, ông Tô Lâm có ngụ ư như vậy. Có thể v́ ông và đảng của ông đang lo sợ “đổi mới chính trị thật sự” sẽ dẫn tới bất ổn, thậm chí sẽ triệt tiêu vai tṛ thống trị cực quyền của đảng CSVN như diễn biến ở Liên Xô và Đông Âu ngày trước.
Đồng bào sẽ sung sướng?
Sự “đổi mới” nửa vời như vậy của ông Tô Lâm sẽ mang lại điều ǵ cho đất nước, xă hội Việt Nam? Chúng tôi đoán, chính phủ Việt Nam dưới sự điều hành của ông Tô Lâm sẽ có không gian hoạt động rộng răi hơn và giới doanh thương sẽ được tạo điều kiện tốt hơn để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Họ sẽ ít bị “ṿng kim cô nội chính” của các ban đảng CSVN chụp xuống biến họ thành củi mà không có điềm báo trước. Thêm nữa, tăng trưởng kinh tế và phát triển doanh nghiệp cũng là cách để làm cho hầu bao, két sắt của các quan chức thêm đầy, củng cố ḷng trung thành và sự ủng hộ của họ với đảng và chế độ.
Bài báo của ông Tô Lâm không đề cập nhiều đến nhân dân trong cái cơ chế quái đản: “Đảng lănh đạo, nhà nước quản lư, nhân dân làm chủ” (!) Ông lập luận một cách khó hiểu: “Sự lănh đạo của đảng để đảm bảo quyền lực thực sự thuộc về nhân dân, nhà nước thực sự của dân, do dân và v́ dân.” Ông nhắc lại những tuyên bố sáo rỗng vẫn thường được cơ quan tuyên giáo ra sức nhồi nhét vào đầu óc dân chúng: “Ngoài lợi ích của dân tộc, của tổ quốc, th́ đảng không có lợi ích ǵ khác,” “Đảng không phải là một tổ chức để làm quan phát tài. Nó phải làm tṛn nhiệm vụ giải phóng dân tộc, làm cho tổ quốc giàu mạnh, đồng bào sung sướng” (!)
Đồng bào có sung sướng hơn không khi đảng CSVN thu ḿnh vào vai tṛ “lănh đạo” và trao “quyền quản lư” lại cho nhà nước? Không biết trước được. Có điều, kinh nghiệm lịch sử cho thấy, dù thời ông Trọng giáo điều hay thời ông Dũng kỹ trị th́ người dân Việt Nam vẫn chưa ngẩng đầu lên được khi quyền sống, quyền tự do và mưu cầu hạnh phúc vẫn chưa thuộc về mỗi người mà nằm trong tay những kẻ cực quyền, lúc nào cũng toan tính trục lợi trên mồ hôi nước mắt người dân mà miệng cứ huênh hoang: “Ngoài lợi ích của dân tộc, của tổ quốc, th́ đảng không có lợi ích ǵ khác!”