BigBoy
01-05-2023, 00:52
https://eadn-wc04-9642573.nxedge.io/wp-content/uploads/2023/04/image_2023-04-29_201112591-696x464.png (https://eadn-wc04-9642573.nxedge.io/wp-content/uploads/2023/04/image_2023-04-29_201112591.png)
Nhà cầm quyền coi 30/4 là 'đại thắng" trong lúc dân miền Nam xem là nỗi ám ảnh và vết thương ḷng khôn nguôi
Một nhà báo kỳ cựu b́nh luận, chủ nghĩa xă hội, như miếng da lừa, teo tóp dần, chẳng biết có “giăy chết” như tư bản không nhưng cứ dậm chân tại chỗ và thụt lùi so với các nước khác. Chủ nghĩa xă hội, nói một cách ngắn gọn, chỉ đem lại nghèo đói và lạc hậu.
Ngày 30/4 vào 48 năm trước, người cộng sản sau 21 năm đốt cháy dăy Trường Sơn đă vào “giải phóng miền Nam”, tiêu diệt chủ nghĩa tư bản, đồng nghĩa với kéo lùi cuộc sống để miền Nam cùng miền Bắc sát cánh tiến lên chủ nghĩa xă hội.
Thấy không khí rộn ràng, cờ đèn kèn trống, hừng hực tinh thần… thù địch, chối bỏ ḥa hợp, kiên định con đường đi lên… nghèo đói, chợt nhớ lại những ngày sau “giải phóng”.
Lứa chúng tôi sinh giữa thập niên 1950 ở miền Bắc được nhét vào đầu biết bao lời hay ư đẹp về chủ nghĩa xă hội và chủ nghĩa cộng sản, nào “thiên đường của loài người”, “mùa xuân của nhân loại”, “xu thế tất yếu của xă hội”, “làm theo năng lực, hưởng theo lao động” (trong giai đoạn xă hội chủ nghĩa), “làm theo năng lực, hưởng theo nhu cầu” (xă hội cộng sản)…
Rất vớ vẩn, không làm mà cũng có ăn. Đại loại họ cứ vẽ vống lên đủ thứ tốt đẹp để lôi cuốn đám đông cần lao, bất kể hiện thực cuộc sống diễn ra hoàn toàn ngược lại. Thế mà rất nhiều người tin. Tôi cũng tin. Mà không tin cũng chả được với họ.
https://eadn-wc04-9642573.nxedge.io/wp-content/uploads/2023/04/nhan-304-phiem-ban-ve-tu-ban-giay-chet.jpg
Dân Sài G̣n nuối tiếc một đô thị văn minh kiểu mẫu nay chỉ c̣n lại trong hoài niệm
Ở miền Bắc những năm trước 1975, học sinh cấp 3 và sinh viên đại học đứa nào cũng biết thuật ngữ “Ai thắng ai?” nói về cuộc đấu tranh giữa chủ nghĩa xă hội và chủ nghĩa tư bản trên toàn thế giới. Những giờ học chính trị và triết học Mác – Lênin, các thầy khẳng định chắc như đinh đóng cột rằng phe tư bản, thực dân, đế quốc, bóc lột đang giăy chết, phe xă hội chủ nghĩa ngày càng lớn mạnh.
Bọn tư sản, chủ nghĩa tư bản bị dồn đến cùng đường, chó dại cắn càn, gây chiến tranh, nhưng sẽ không tránh khỏi bị diệt vong. Họ bảo “chủ nghĩa đế quốc là giai đoạn tột cùng của chủ nghĩa tư bản”. Diệt xong đế quốc, nhân loại sẽ lên thiên đường, “cùng làm cùng hưởng b́nh quân chia đều”, “bao giờ thế giới đại đồng/chúng ta sẽ thoát khỏi ṿng gian truân”. Cuối những bài nhồi năo, bao giờ các thầy hoặc báo cáo viên cũng kết luận “Sức ta là sức thanh niên/Thế ta là thế đứng trên đầu thù”, cả thầy lẫn tṛ đều hỉ hả.
Ngồi đáy giếng thấy bầu trời chỉ to bằng cái vung nồi. Tất cả sự thực đều bị bưng bít, gần như không ai biết chủ nghĩa tư bản nó thế nào. Bộ máy tuyên truyền của cộng sản rất thành công trong chính sách ngu dân. Đó là sự thực, mà thế hệ chúng tôi sinh sống ở miền Bắc thập niên 50 – 70 trải nghiệm rơ nhất. Cả thế giới bao la rộng lớn đa dạng như thế, nhưng người ta chỉ biết mỗi nước ḿnh; mở rộng hơn chút nữa qua kênh văn học, phim ảnh và bộ máy tuyên truyền, báo chí mậu dịch th́ biết thêm về những thiên đường Liên Xô, Trung Quốc, Ba Lan, Tiệp Khắc, Cuba, Triều Tiên, Mông Cổ…
Đó mới thực là mơ ước của loài người. C̣n đám Mỹ, Nhật, Pháp, Đức, Nam Phi, Hà Lan… tất cả đều phồn vinh giả tạo, tư bản giăy chết, đều trong cơn hấp hối, cùng đường, sắp sửa bị diệt vong, mà người đào mồ chôn chúng không ai khác chính là chúng ta, những công dân đang hăng hái xây dựng chủ nghĩa xă hội và chủ nghĩa cộng sản. Đang bụng đói cật rét, khổ sở trăm bề nhưng nghe vậy sướng lắm.
https://eadn-wc04-9642573.nxedge.io/wp-content/uploads/2023/04/nhan-304-phiem-ban-ve-tu-ban-giay-chet-1.jpg
Nguyễn Phú Trọng tuy bắt tay Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken nhưng vẫn “kiên tŕ theo chủ nghĩa xă hội” và nguyện làm tôi tớ cho Bắc Kinh
Sự dối trá ấy bị xé toạc khi những người ở thiên đường miền Bắc được tận mắt chứng kiến cuộc sống và nền kinh tế ở miền Nam. Người cộng sản không thể ngờ và nghĩ rằng đồng thời với việc họ “giải phóng” được miền Nam th́ chính miền Nam cũng giải phóng đầu óc u mê cho hàng triệu người Bắc. Họ tận mắt thấy chủ nghĩa tư bản ở miền Nam đă xây dựng một nền kinh tế hàng hóa dồi dào tới mức những người quen sống trong chế độ bao cấp có nằm mơ cũng không dám nghĩ.
Tháng 4/1977 tôi vào nhận công tác ở Sài G̣n, chỉ một thời gian ngắn hiểu rằng những ǵ ḿnh được trang bị về chủ nghĩa xă hội và chủ nghĩa tư bản bị sụp đổ hoàn toàn, hay nói chính xác hơn là dối trá, đảo ngược. Những chuyến hàng hóa sinh hoạt, một dạng chiến lợi phẩm, ùn ùn chảy ra bắc, từ xe cộ, tivi, tủ lạnh, máy cassette, vải vóc, cục xà pḥng, cây kem đánh răng, cục pin, hộp sữa tới cái kim sợi chỉ đều lên đường ngược bắc, đủ chứng minh cho cuộc nhận thức lại.
Chả biết miền Nam “nhận họ” th́ được cái ǵ, chứ miền Bắc “nhận hàng” không chỉ làm thay đổi cuộc sống vốn nghèo khó bền vững mà c̣n đổi cả nhận thức cho con người. Bây giờ c̣n rất nhiều người đă tham gia vào cuộc đối lưu nam – bắc ấy, nếu không tin cứ hỏi họ, chứ tôi chả dám đơn sai.
Rất tiếc là, tầng lớp cai trị đất nước sau năm 1975, cho tới tận bây giờ, hoặc không nhận ra điều đó bởi họ quá say chiến thắng hoặc cố t́nh lờ đi để củng cố quyền lực. Họ thừa hiểu chủ nghĩa xă hội và chủ nghĩa cộng sản không thể nào đưa đất nước, dân tộc đến bến hạnh phúc; thừa hiểu phương thức sản xuất tư bản, xă hội tư bản có bao nhiêu điều tốt đẹp cần phải tận dụng và phát huy nhưng đối với họ thay đổi đường lối đồng nghĩa với tự sát nên cứ nhắm mắt lao vào đường hầm, tự đánh lừa chính ḿnh, và ác độc nhất là lừa nhân dân, cả trăm triệu con người. Họ say sưa tự lừa dối chính ḿnh/trong đói nghèo vẫn hét toáng quang vinh.
Tôi c̣n nhớ, năm 1980, tại nhà văn hóa Thanh niên, ông Nguyễn Hộ khi ấy c̣n là yếu nhân của chính quyền TP.HCM đăng đàn diễn thuyết nói rằng chỉ 10 năm nữa Việt Nam sẽ thành cường quốc như Liên Xô, phe xă hội chủ nghĩa sẽ thắng lợi trên toàn thế giới. Cả hội trường vỗ tay rào rào. Vài năm sau, ông Hộ nhận thức lại (nói theo kiểu bây giờ là suy thoái, tự diễn biến), chả biết có nghĩ những lúc ḿnh và đồng chí của ḿnh đi trên mây và ngáo như thế không.
Cũng khoảng đầu thập niên 80, khi đám giáo viên chúng tôi người xanh rớt như tàu lá bởi ăn bo bo, mặt mũi ai nấy vêu vao, thiếu thốn tới mức bốc thăm để được mua từng cuộn chỉ khâu bằng ngón tay út, viên đá lửa, con dao cạo râu… đám giáo viên chúng tôi được nghe ông Nguyễn Mại, khi ấy là Phó chủ nhiệm Ủy ban nhà nước về hợp tác đầu tư (tiền thân của Bộ kế hoạch – Đầu tư) về hội trường của trường để thông năo.
Ông Mại say sưa khẳng định, con đường đi lên chủ nghĩa xă hội là cực kỳ đúng đắn, ai sẽ thắng ai, chủ nghĩa tư bản bóc lột tất yếu bị diệt vong. Chỉ chưa đầy chục năm sau buổi diễn thuyết của ông Mại, năm 1991, Liên Xô sụp đổ cái rầm, thành tŕ vững chắc của cách mạng thế giới tan như bong bóng xà pḥng, kéo theo đám đàn em vào cuộc khủng hoảng toàn diện. Nhưng cơ hội ngàn năm có một để thoát khỏi đường cụt đă bị giới cai trị xứ này bỏ qua. Sau này lịch sử công minh cần lên án, vạch tội.
Nh́n ra xung quanh, đừng ngó xa Mỹ, Nhật, Đức, Hà Lan, Bỉ… làm ǵ, cứ chú mục vào mấy nước gần cũng đủ thực tiễn trả lời “ai thắng ai”, tư bản có giăy chết không. Những con rồng châu Á: Hàn Quốc, Đài Loan, Singapore, Hồng Kông đều là tư bản giăy chết. Những con hổ đang trỗi dậy trong khối ASEAN như Malaysia, Thái Lan, Indonesia, Philippines th́ không có nước nào theo chủ nghĩa xă hội. Họ càng giăy, càng vươn cao, tiến nhanh.
Thậm chí “thằng em dại” Campuchia cũng đang ruổi những bước dài sau khi định lại đường lối, chấp nhận đa nguyên, đa đảng, từ bỏ thứ lư luận cũ rích về chủ nghĩa xă hội.
C̣n ta, cứ kiên định con đường đi lên chủ nghĩa xă hội, đă gần nửa thế kỷ sau chiến tranh, thử nh́n xem đă tạo dựng được vị trí như thế nào. Chừng ấy thời gian mà vẫn thua cả Thái Lan th́ phải biết xấu hổ, chứ đừng vênh mặt lên mà ảo tưởng “tổ quốc có bao giờ đẹp thế này chăng”. Đẹp mà cứ kéo nhau sang tư bản giăy chết chữa bệnh, con cái từng đàn từng lũ sang tư bản giăy chết học hành, lập nghiệp, quyết không chịu sang những nước cùng phe như Cuba, Triều Tiên, th́ đẹp ở chỗ nào.
Hiện thực thế giới rất rơ ràng. Không phải nước nào theo chủ nghĩa tư bản cũng giàu, nhưng những nước giàu nhất là những nước phát triển bằng đường lối và phương châm tư bản chủ nghĩa. C̣n phe xă hội chủ nghĩa luôn chạy theo tư bản về nhiều mặt, nhất là kinh tế và mức sống của người dân. Nó, chủ nghĩa xă hội, như miếng da lừa, teo tóp dần, chẳng biết có “giăy chết” như tư bản không nhưng cứ dậm chân tại chỗ và thụt lùi so với các nước khác.
Chủ nghĩa xă hội, nói một cách ngắn gọn, chỉ đem lại nghèo đói và lạc hậu.
Nguyễn Thông
Nhà cầm quyền coi 30/4 là 'đại thắng" trong lúc dân miền Nam xem là nỗi ám ảnh và vết thương ḷng khôn nguôi
Một nhà báo kỳ cựu b́nh luận, chủ nghĩa xă hội, như miếng da lừa, teo tóp dần, chẳng biết có “giăy chết” như tư bản không nhưng cứ dậm chân tại chỗ và thụt lùi so với các nước khác. Chủ nghĩa xă hội, nói một cách ngắn gọn, chỉ đem lại nghèo đói và lạc hậu.
Ngày 30/4 vào 48 năm trước, người cộng sản sau 21 năm đốt cháy dăy Trường Sơn đă vào “giải phóng miền Nam”, tiêu diệt chủ nghĩa tư bản, đồng nghĩa với kéo lùi cuộc sống để miền Nam cùng miền Bắc sát cánh tiến lên chủ nghĩa xă hội.
Thấy không khí rộn ràng, cờ đèn kèn trống, hừng hực tinh thần… thù địch, chối bỏ ḥa hợp, kiên định con đường đi lên… nghèo đói, chợt nhớ lại những ngày sau “giải phóng”.
Lứa chúng tôi sinh giữa thập niên 1950 ở miền Bắc được nhét vào đầu biết bao lời hay ư đẹp về chủ nghĩa xă hội và chủ nghĩa cộng sản, nào “thiên đường của loài người”, “mùa xuân của nhân loại”, “xu thế tất yếu của xă hội”, “làm theo năng lực, hưởng theo lao động” (trong giai đoạn xă hội chủ nghĩa), “làm theo năng lực, hưởng theo nhu cầu” (xă hội cộng sản)…
Rất vớ vẩn, không làm mà cũng có ăn. Đại loại họ cứ vẽ vống lên đủ thứ tốt đẹp để lôi cuốn đám đông cần lao, bất kể hiện thực cuộc sống diễn ra hoàn toàn ngược lại. Thế mà rất nhiều người tin. Tôi cũng tin. Mà không tin cũng chả được với họ.
https://eadn-wc04-9642573.nxedge.io/wp-content/uploads/2023/04/nhan-304-phiem-ban-ve-tu-ban-giay-chet.jpg
Dân Sài G̣n nuối tiếc một đô thị văn minh kiểu mẫu nay chỉ c̣n lại trong hoài niệm
Ở miền Bắc những năm trước 1975, học sinh cấp 3 và sinh viên đại học đứa nào cũng biết thuật ngữ “Ai thắng ai?” nói về cuộc đấu tranh giữa chủ nghĩa xă hội và chủ nghĩa tư bản trên toàn thế giới. Những giờ học chính trị và triết học Mác – Lênin, các thầy khẳng định chắc như đinh đóng cột rằng phe tư bản, thực dân, đế quốc, bóc lột đang giăy chết, phe xă hội chủ nghĩa ngày càng lớn mạnh.
Bọn tư sản, chủ nghĩa tư bản bị dồn đến cùng đường, chó dại cắn càn, gây chiến tranh, nhưng sẽ không tránh khỏi bị diệt vong. Họ bảo “chủ nghĩa đế quốc là giai đoạn tột cùng của chủ nghĩa tư bản”. Diệt xong đế quốc, nhân loại sẽ lên thiên đường, “cùng làm cùng hưởng b́nh quân chia đều”, “bao giờ thế giới đại đồng/chúng ta sẽ thoát khỏi ṿng gian truân”. Cuối những bài nhồi năo, bao giờ các thầy hoặc báo cáo viên cũng kết luận “Sức ta là sức thanh niên/Thế ta là thế đứng trên đầu thù”, cả thầy lẫn tṛ đều hỉ hả.
Ngồi đáy giếng thấy bầu trời chỉ to bằng cái vung nồi. Tất cả sự thực đều bị bưng bít, gần như không ai biết chủ nghĩa tư bản nó thế nào. Bộ máy tuyên truyền của cộng sản rất thành công trong chính sách ngu dân. Đó là sự thực, mà thế hệ chúng tôi sinh sống ở miền Bắc thập niên 50 – 70 trải nghiệm rơ nhất. Cả thế giới bao la rộng lớn đa dạng như thế, nhưng người ta chỉ biết mỗi nước ḿnh; mở rộng hơn chút nữa qua kênh văn học, phim ảnh và bộ máy tuyên truyền, báo chí mậu dịch th́ biết thêm về những thiên đường Liên Xô, Trung Quốc, Ba Lan, Tiệp Khắc, Cuba, Triều Tiên, Mông Cổ…
Đó mới thực là mơ ước của loài người. C̣n đám Mỹ, Nhật, Pháp, Đức, Nam Phi, Hà Lan… tất cả đều phồn vinh giả tạo, tư bản giăy chết, đều trong cơn hấp hối, cùng đường, sắp sửa bị diệt vong, mà người đào mồ chôn chúng không ai khác chính là chúng ta, những công dân đang hăng hái xây dựng chủ nghĩa xă hội và chủ nghĩa cộng sản. Đang bụng đói cật rét, khổ sở trăm bề nhưng nghe vậy sướng lắm.
https://eadn-wc04-9642573.nxedge.io/wp-content/uploads/2023/04/nhan-304-phiem-ban-ve-tu-ban-giay-chet-1.jpg
Nguyễn Phú Trọng tuy bắt tay Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken nhưng vẫn “kiên tŕ theo chủ nghĩa xă hội” và nguyện làm tôi tớ cho Bắc Kinh
Sự dối trá ấy bị xé toạc khi những người ở thiên đường miền Bắc được tận mắt chứng kiến cuộc sống và nền kinh tế ở miền Nam. Người cộng sản không thể ngờ và nghĩ rằng đồng thời với việc họ “giải phóng” được miền Nam th́ chính miền Nam cũng giải phóng đầu óc u mê cho hàng triệu người Bắc. Họ tận mắt thấy chủ nghĩa tư bản ở miền Nam đă xây dựng một nền kinh tế hàng hóa dồi dào tới mức những người quen sống trong chế độ bao cấp có nằm mơ cũng không dám nghĩ.
Tháng 4/1977 tôi vào nhận công tác ở Sài G̣n, chỉ một thời gian ngắn hiểu rằng những ǵ ḿnh được trang bị về chủ nghĩa xă hội và chủ nghĩa tư bản bị sụp đổ hoàn toàn, hay nói chính xác hơn là dối trá, đảo ngược. Những chuyến hàng hóa sinh hoạt, một dạng chiến lợi phẩm, ùn ùn chảy ra bắc, từ xe cộ, tivi, tủ lạnh, máy cassette, vải vóc, cục xà pḥng, cây kem đánh răng, cục pin, hộp sữa tới cái kim sợi chỉ đều lên đường ngược bắc, đủ chứng minh cho cuộc nhận thức lại.
Chả biết miền Nam “nhận họ” th́ được cái ǵ, chứ miền Bắc “nhận hàng” không chỉ làm thay đổi cuộc sống vốn nghèo khó bền vững mà c̣n đổi cả nhận thức cho con người. Bây giờ c̣n rất nhiều người đă tham gia vào cuộc đối lưu nam – bắc ấy, nếu không tin cứ hỏi họ, chứ tôi chả dám đơn sai.
Rất tiếc là, tầng lớp cai trị đất nước sau năm 1975, cho tới tận bây giờ, hoặc không nhận ra điều đó bởi họ quá say chiến thắng hoặc cố t́nh lờ đi để củng cố quyền lực. Họ thừa hiểu chủ nghĩa xă hội và chủ nghĩa cộng sản không thể nào đưa đất nước, dân tộc đến bến hạnh phúc; thừa hiểu phương thức sản xuất tư bản, xă hội tư bản có bao nhiêu điều tốt đẹp cần phải tận dụng và phát huy nhưng đối với họ thay đổi đường lối đồng nghĩa với tự sát nên cứ nhắm mắt lao vào đường hầm, tự đánh lừa chính ḿnh, và ác độc nhất là lừa nhân dân, cả trăm triệu con người. Họ say sưa tự lừa dối chính ḿnh/trong đói nghèo vẫn hét toáng quang vinh.
Tôi c̣n nhớ, năm 1980, tại nhà văn hóa Thanh niên, ông Nguyễn Hộ khi ấy c̣n là yếu nhân của chính quyền TP.HCM đăng đàn diễn thuyết nói rằng chỉ 10 năm nữa Việt Nam sẽ thành cường quốc như Liên Xô, phe xă hội chủ nghĩa sẽ thắng lợi trên toàn thế giới. Cả hội trường vỗ tay rào rào. Vài năm sau, ông Hộ nhận thức lại (nói theo kiểu bây giờ là suy thoái, tự diễn biến), chả biết có nghĩ những lúc ḿnh và đồng chí của ḿnh đi trên mây và ngáo như thế không.
Cũng khoảng đầu thập niên 80, khi đám giáo viên chúng tôi người xanh rớt như tàu lá bởi ăn bo bo, mặt mũi ai nấy vêu vao, thiếu thốn tới mức bốc thăm để được mua từng cuộn chỉ khâu bằng ngón tay út, viên đá lửa, con dao cạo râu… đám giáo viên chúng tôi được nghe ông Nguyễn Mại, khi ấy là Phó chủ nhiệm Ủy ban nhà nước về hợp tác đầu tư (tiền thân của Bộ kế hoạch – Đầu tư) về hội trường của trường để thông năo.
Ông Mại say sưa khẳng định, con đường đi lên chủ nghĩa xă hội là cực kỳ đúng đắn, ai sẽ thắng ai, chủ nghĩa tư bản bóc lột tất yếu bị diệt vong. Chỉ chưa đầy chục năm sau buổi diễn thuyết của ông Mại, năm 1991, Liên Xô sụp đổ cái rầm, thành tŕ vững chắc của cách mạng thế giới tan như bong bóng xà pḥng, kéo theo đám đàn em vào cuộc khủng hoảng toàn diện. Nhưng cơ hội ngàn năm có một để thoát khỏi đường cụt đă bị giới cai trị xứ này bỏ qua. Sau này lịch sử công minh cần lên án, vạch tội.
Nh́n ra xung quanh, đừng ngó xa Mỹ, Nhật, Đức, Hà Lan, Bỉ… làm ǵ, cứ chú mục vào mấy nước gần cũng đủ thực tiễn trả lời “ai thắng ai”, tư bản có giăy chết không. Những con rồng châu Á: Hàn Quốc, Đài Loan, Singapore, Hồng Kông đều là tư bản giăy chết. Những con hổ đang trỗi dậy trong khối ASEAN như Malaysia, Thái Lan, Indonesia, Philippines th́ không có nước nào theo chủ nghĩa xă hội. Họ càng giăy, càng vươn cao, tiến nhanh.
Thậm chí “thằng em dại” Campuchia cũng đang ruổi những bước dài sau khi định lại đường lối, chấp nhận đa nguyên, đa đảng, từ bỏ thứ lư luận cũ rích về chủ nghĩa xă hội.
C̣n ta, cứ kiên định con đường đi lên chủ nghĩa xă hội, đă gần nửa thế kỷ sau chiến tranh, thử nh́n xem đă tạo dựng được vị trí như thế nào. Chừng ấy thời gian mà vẫn thua cả Thái Lan th́ phải biết xấu hổ, chứ đừng vênh mặt lên mà ảo tưởng “tổ quốc có bao giờ đẹp thế này chăng”. Đẹp mà cứ kéo nhau sang tư bản giăy chết chữa bệnh, con cái từng đàn từng lũ sang tư bản giăy chết học hành, lập nghiệp, quyết không chịu sang những nước cùng phe như Cuba, Triều Tiên, th́ đẹp ở chỗ nào.
Hiện thực thế giới rất rơ ràng. Không phải nước nào theo chủ nghĩa tư bản cũng giàu, nhưng những nước giàu nhất là những nước phát triển bằng đường lối và phương châm tư bản chủ nghĩa. C̣n phe xă hội chủ nghĩa luôn chạy theo tư bản về nhiều mặt, nhất là kinh tế và mức sống của người dân. Nó, chủ nghĩa xă hội, như miếng da lừa, teo tóp dần, chẳng biết có “giăy chết” như tư bản không nhưng cứ dậm chân tại chỗ và thụt lùi so với các nước khác.
Chủ nghĩa xă hội, nói một cách ngắn gọn, chỉ đem lại nghèo đói và lạc hậu.
Nguyễn Thông