BigBoy
05-09-2021, 17:16
Michael Trụ Bùi
Mẹ tôi người làng Hành Thiện - Nam Định. Ông Nội của Mẹ tôi chống Pháp bị chém đầu chung với Hoàng Hoa Thám tức Đề Thám vào năm 1913. Mẹ tôi có người anh cả tức Bác Quỳnh đi theo Việt Minh cũng chống Pháp. Việt Minh trong giai đoạn này là liên minh chính trị cánh tả mang danh nghĩa trung lập với mục đích công khai là “Liên hiệp tất cả các tầng lớp nhân dân, các đảng phái để chống thực dân Pháp”. Sau Bác Quỳnh bị Việt Minh thủ tiêu v́ không phải là người của Đảng Cộng Sản mà Bác đi theo Đảng Tân Dân Chủ. Lớn lên khi dọn về Hà Nội, gia đ́nh Mẹ rất khá giả v́ ông Ngoại tôi là nhà thầu cho mỏ than Ḥn Gai - tỉnh Quảng Ninh. Sau khi Việt Minh chiến thắng Điện Biên Phủ và Hiệp Định Đ́nh Chiến Geneve được kư kết, ông Ngoại tôi tức tốc bán tống bán tháo tài sản để di cư vào Nam, tránh bị đấu tố khi đă biết quá rơ bản chất của người Cộng Sản là ǵ.
C̣n Bố tôi gốc Hà Thành, có 2 anh chị cũng đi theo Việt Minh chống Pháp, nhưng người anh kế là Bác Tân th́ lại đi theo chính phủ Quốc Gia Việt Nam. Sau khi Bác Tân tốt nghiệp khóa Sỹ Quan Hải Quân ở Nha Trang mang quân hàm Thiếu Úy và v́ tin theo Hiệp Định Geneve năm 1956 sẽ có Tổng Tuyển Cử, 2 miền Nam Bắc sẽ thống nhất, nên bác quay về Hà Nội.
Khi Thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm làm cuộc Trưng Cầu Dân Ư và truất phế được Vua Bảo Đại vào năm 1955. Sau đó ông Diệm cũng tuyên bố sẽ không tổ chức cuộc Tổng Tuyển Cử ở Miền Nam như đă dự định vào năm sau 1956, v́ ông cho rằng bầu cử ở Miền Bắc mà do Đảng Lao Động (Cộng Sản) tổ chức th́ chỉ là tṛ bịp bợm không công bằng, v́ thật sự người dân Miền Bắc làm ǵ có tự do mà đi bầu. Vậy là cuộc Tổng Tuyển Cử theo Hiệp Định Geneve kể như bị hủy bỏ... Bác Tân dính luôn ngoài Bắc rồi bị dập vùi cho đến cuối đời v́ lỡ mang cái mác từng đi lính Quốc Gia.
Trong bối cảnh đó, một bên nhất quyết bỏ xứ vào Nam, một bên muốn ở lại. Thế là ông Ngoại tôi phải tới nhà ông Nội tôi xin cho Bố tôi đi theo, sau một Lễ Cưới gấp Mẹ tôi cho kịp ngày di cư.
Vào Sài G̣n, Bố tôi bắt đầu gầy dựng sự nghiệp qua nghề làm báo viết văn, ông hoạt động rất tích cực và cũng dấn thân vào chính trị qua ng̣i bút. Cuối năm 1955 khi tác phẩm đầu tay “Những Người Áo Trắng” ra đời, Bố tôi chính thức bước vào thế giới Văn Nghệ Sĩ, và đă được văn hào Nhất Linh Nguyễn Tường Tam của Tự Lực Văn Đoàn giới thiệu vào Trung Tâm Văn Bút Việt Nam vào năm 1958, để rồi sau này Bố tôi giữ chức Phó Chủ Tịch cho tới ngày mất nước.
Ngày ông Nhất Linh tuẫn tiết v́ chống chính phủ Ngô Đ́nh Diệm đă thẳng tay đàn áp các phần tử đối lập, cái chết của ông là một thảm kịch và đă làm xúc động lớn cho giới trẻ Học Sinh & Sinh Viên Miền Nam dạo đó. Ở đám tang của ông vào ngày 13 tháng 7,1963; gần 4 tháng trước khi chế độ nhà Ngô bị đảo chánh, Bố tôi lúc đó mới 27 tuổi được hân hạnh đọc Điếu Văn và đă ràn rụa nước mắt nói tới cố văn hào Nhất Linh như sau: “Văn hào đă h́nh thành sứ mạng cao quư của người cầm bút. Văn hào đă nêu cao sĩ khí bất khuất của truyền thống những nhà văn chân chính”.
Bố tôi tuy là nhà Văn nhưng thật sự ông kiếm kế mưu sinh nuôi nấng đàn con bằng nghề nhà Giáo. Bố tôi dạy Vật Lư - Hóa Học cho nhiều trường công tư thục ở Sài G̣n, như Nguyễn Bá Ṭng, Hưng Đạo, Bồ Đề, Phan Sào Nam v.v... Đối với Quân Đội, ông cũng là Giảng Viên đứng lớp về các khóa chính trị cho các sỹ quan QLVNCH ở Cục Tâm Lư Chiến thuộc Tổng Cục Chiến Tranh Chính Trị. Mổi sáng thứ 2 hàng tuần, Bố tôi c̣n viết bài diễn văn cho Trung Tướng Trần Văn Trung để đọc dưới chân cột cờ trong trại Lê Văn Duyệt. Tôi c̣n nhớ hàng ngày Bố tôi tha về hàng xấp tài liệu đă đánh máy sẵn rồi sai tôi đi ra tiệm quay Ronéo. Quay Ronéo đại khái giống như máy Photocopy thời nay nhưng phải quay bằng tay. Hồi xưa các trường Trung Học ra Báo Xuân thường sử dụng kiểu quay Ronéo này. Nh́n vào bài học, nói chung là về “Tuyên Truyền và Phản Tuyên Truyền”. Cũng như bài vở về Lư Hóa, Bố tôi cũng cần quay Ronéo những tài liệu này ra hàng trăm copy đễ phát cho HS. Sau khi mang về sắp xếp trang thứ tự và hoàn thành nhiệm vụ, Bố tôi thường thưởng cho anh em tôi mổi đứa một cái Bánh Gị hay Bánh Trưng mà có bà đội nguyên cái thúng trên đầu đi rao bán hàng ngày ngang xóm.
Nói chung thời thơ ấu của anh chị em chúng tôi có thề nói là rất êm đềm. Cuối tuần Bố tôi thường nhét cả một gia đ́nh 9 người vào chiếc xe hơi của ông rồi chở cả đám đi chơi, tuần th́ đi bát phố Bonard ăn kem Pôle Nord hay vào chợ An Đông ăn Cơm Gà Siu Siu, tuần th́ cả nhà đi xem Ciné sau khi lang thang thương xá Tam Đa - Tax & Phố Sách Lê Lợi, hoặc có dịp th́ Bố lôi cả lũ đi Sở Thú hay ra Vũng Tàu cho tắm biển.
Nhưng có lúc chúng tôi cũng bị Bố tôi bắt nằm xuống hết rồi quất cho mổi đứa vài roi, từ trên xuống dưới, Bố mới dơ roi lên chưa hạ xuống là cả lũ đă bù lu bù loa khóc lóc than đau quá đau quá rồi... làm bố tôi cũng ph́ cười. Riêng tôi th́ có một hôm tôi nhớ hoài, lần đó tôi đă sẳn sàng chịu đựng, mặc 2-3 cái quần xà lỏn dầy lên cho khỏi đau. Cả ngày cứ như người mất hồn v́ sợ, lần này tội quá nặng. Khi Bố tôi bước vô nh́n tôi một lúc lâu rồi không nói câu nào, bỗng nhiên ngồi phịch xuống ghế Sa Lông h́nh như là ông đă quá chán nản, có thể nói tôi là cái thứ quá bất trị, rồi ông đứng lên bỏ ra ngoài, và đó là lần cuối cùng Bố tôi không muốn sử dụng roi vọt ǵ đối với tôi nữa. Bị quất tuy đau nhưng tôi không vẫn lỳ, nhưng chính v́ lần đó ông không nói ǵ nên tôi mới nhớ, không bao giờ tôi dám tái phạm lần nữa.
Có 2 ngày mà tôi để ư thấy Bố tôi lặng người ngồi ngoài sân hàng giờ không nói câu nào. Đó là 27 tháng 1,1973; ngày chính thức đ́nh chiến giữa 2 Miền Nam Bắc. Bố tôi thắp nhang ở Bàn Thờ Ông Bà Nội cầu mong từ đây đất nước sẽ không c̣n tiếng súng, tiếng bom đạn. Nhưng mực kư chưa chưa ráo th́ Việt Cộng đă trắng trợn vi phạm Hiệp Định Paris, chúng lại dở tṛ pháo kích, giật ḿn, quậy phá.
Rồi đến ngày 30/4/1975. Bố tôi ra lệnh cho anh em tôi đốt hết tài liệu từ trường Chiến Tranh Chính Trị mà tôi thấy từng thùng với những trang giấy plastic viết bằng bút lông màu lên trên, giống như kiểu Projector đặt trên mặt kính, có đèn ở dưới chiếu sáng lên phông vải trắng. Bố tôi c̣n cẩn thận lấy kéo cắt nhỏ từng tờ ra rồi quăng vào đống lửa. Đốt hết, tài liệu, sách báo nào liên quan tới chính trị đốt sạch. Nội đổ ra sân rồi lựa ra đốt cũng đến tối mịt mới hết, bắt đầu từ lúc những binh đoàn Motolova của CS đă tràn vào tiếp quản Thủ Đô Sài G̣n.
Cũng may hồ sơ trong Cục Tâm Lư Chiến đă được thiêu hủy kịp và không bị ai chỉ điểm. Bố tôi được đi dậy học lại tại trường Hưng Đạo trên đường Cống Quỳnh. Làm nghề thầy giáo ở dưới mái trường Xă Hội Chủ Nghĩa, có thể nói Bố tôi cực kỳ chán nản, ông có viết một tác phẩm kể rơ những hỉ nộ ái ố tựa “Nhà Giáo Một Thời Nhếch Nhác”, và giai đoạn này gia đ́nh tôi cũng dọn hẳn về mặt tiền đường Bùi Viện chỉ cách trường Hưng Đạo 50-70 mét, mà bây giờ là Phố Đi Bộ hay họ c̣n gọi là Phố Tây Ba Lô.
Về đây cạnh xóm Sáu Lèo, không khí rất xô bồ v́ ở trong khu vực Ngă Tư Quốc Tế (Bùi Viện & Cống Quỳnh & Phạm Ngũ Lăo & Đề Thám), dân cư đông đúc thuộc giới lao động tạp nhạp nên không bị để ư như hồi c̣n ở nhà cũ đường Thiệu Trị, đă thế v́ gần trường Hưng Đạo nên học tṛ của thầy Tiến ngày nào cũng lũ lượt ghé thăm thầy ra vô nườm nợp. Rất tiện lợi cho Bố Mẹ tôi toan tính chuyện cho cả gia đ́nh đi vượt biên.
Năm 1980, Bố Tôi đi chuyến thứ 2 qua tới Songkla, Thailand. Vào thời đó, bọn Hải Tặc Thái Lan hoành hành ác độc dữ lắm. Nhập trại Bố tôi và 2 nhà báo Dương Phục & Vũ Thanh Thủy đă cùng nhau viết lên Bản Cáo Trạng “Hải Tặc Trong Vịnh Thái Lan” mà chính bố tôi là 1 trong 157 nhân chứng đă bị chúng nó kéo vào đảo Kra, rồi gửi lên Liên Hiệp Quốc (LHQ). Bản cáo trạng này đă làm thức tỉnh lương tâm nhân loại, sau đó LHQ đă thành lập một Ủy Ban tạo sức ép cho Hải Quân Hoàng Gia Thái phải đi lùng bắt. Kết quả là một số Hải Tặc đă bị đồng bào ta ra Ṭa chỉ mặt, phải chịu án tù, và cũng nhờ vậy mà sau này vấn nạn Hải Tặc cũng bớt đi nhiều v́ chúng nó cũng biết sợ.
Tới California năm 1981, lúc này Mẹ tôi qua được từ Mă Lai vào chuyến vượt biên thứ 3. Bố tôi mướn được 1 căn nhà ở đường King, Santa Ana, ông gom đàn con lại hết. Bố tôi may được Nhà Báo Bùi Ngọc Đường của tạp Chí Hợp Lưu mách cho cách kiếm tiền bằng nghề cắt cỏ. Ông tốt bụng c̣n chia cho Bố tôi khởi đầu bằng một số account ở vùng Glendale cách Santa Ana khoảng 50-60 miles. Thế là Bố tôi sáng sớm phải khởi hành mang theo máy cắt cỏ, máy thổi bụi, bao rác v..v....trên chếc xe truck cũ rích. Đôi khi tôi cũng đi theo Bố tôi để phụ việc hay đi phát Flyer đễ kiếm thêm account. Ác nỗi cái vùng nhà giàu này toàn nhà lớn trên đồi. Đi bộ lên dốc quăng tờ quảng cáo “Mr.Lee Landscaping” cả block mới được có vài căn, toát cả mồ hôi. Nhưng cắt cỏ cho nhà giàu th́ họ trả cao v́ lắm việc và có nhiều tiền tips. Đến chiều th́ xe truck đă chất đầy bao rác rồi mang ra landfill đổ. Bố tôi nói, nghề này tuy cực nhưng đó là cách kiếm tiền lương thiện chân chính v́ ḿnh mới qua, cho dù có khó khăn cỡ nào đi nữa cũng c̣n tốt hơn gấp trăm lần phải sống dưới chế độ Cộng Sản. Với chân lư ấy, tôi chẳng bao giờ thấy Bố tôi bực dọc hay cằn nhằn ǵ cả v́ đă chấp nhận hoàn cảnh như hàng trăm ngàn người Việt đă bỏ xứ ra đi, trên đường đi t́m tự do.
Rồi khó khăn ǵ cũng qua đi. Sau Bố tôi cùng Mẹ tôi đi học điện tử lại ở trường Control Data Institute, cả 2 ra trường với tấm bằng Electronics Technician và cùng đi làm cho hăng Verifone chuyên sản xuất máy cà thẻ credit card cho tới ngày về hưu.
Năm 1991, nghe tin Bác Tân ngoài Bắc bị bệnh nặng thiếu thốn đủ thứ. Từ ngày đi di cư vào Nam năm 1954, Bố tôi vẫn chưa được gặp lại các Bác tính ra đă 37 năm ṛng. Tôi đă tháp tùng theo Bố tôi về Hà Nội năm đó. Ôi thôi Bố tôi quá xúc động và thật sự cảm thông cho dân tộc Việt đang bị chà đạp dưới chế độ phi nhân Cộng Sản. Đời Bác Tân đúng là sai một ly đi một dặm. Phải chi ngày ấy Bác đừng quay về Hà Nội th́ cuộc đời của Bác đâu đến nỗi bị đọa đày triền miên đến thế này.
Bố tôi cũng có người em mà tôi gọi bằng Chú, tên Bùi Nhật Tuấn. Lúc này ông cũng đă thành danh ở Miền Bắc với một sự nghiệp viết văn đồ sộ không kém Bố tôi. Trong thời chinh chiến ông đi lính Bộ Đội, rất bất măn với chế độ nên 2 ông rất tâm đầu ư hợp. Tác phẩm “Đi Về Nơi Hoang Dă” của Chú Tuấn bị đánh giá là chống Đảng chống chề độ, nó moi ra những cái vô lư của cuộc sống mà con người chỉ biết tuân theo mệnh lệnh, có chết đói ră họng cũng phải chịu đựng v́ cấp trên tức Đảng ta th́ không bao giờ sai, có khó khăn ǵ đi nữa cũng phải ráng mà khắc phục. “Đi Về Nơi Hoang Dă” có ư tưởng đả phá Cách Mạng như là tác phẩm “Những Thiên Đường Mù” của Dương Thu Hương, “Mùa Lá Rụng Trong Vườn” của Ma Văn Kháng, “Thời Xa Vắng” của Lê Lựu, “Nỗi Buồn Chiến Tranh” của Bảo Ninh. Ở thời gian này,nhờ sự cởi trói cho giới văn nghệ của Nguyễn Văn Linh nên trong Việt Nam đang nở rộ ra “Phong Trào Văn Nghệ Phản Kháng” như kiểu như “Phong Trào Nhân Văn Giai Phẩm” thời 1955-1958.
Thế là khi quay về Mỹ, Bố tôi cùng nhà văn Bùi Nhật Tuấn có viết chung một tập truyện tựa “Quê Nhà - Quê Người”. Cuốn này gom những truyện ngắn của Nhật Tiến - Nhật Tuấn có nội dung nói lên những bất công của xă hội VN dưới chế độ CS, đồng thời Bố tôi cũng tập chung truyện ngắn của 27 nhà văn Hải Ngoại cộng 67 nhà văn phản kháng trong nước để ra mắt tác phẩm “Trăm Hoa Vẫn Nở trên Quê Hương” ngơ ḥng tiếp sức cho cao trào phản kháng trong nước đang dâng cao, gộp lại toàn là những tác giả bất măn chế độ CS như: Tướng Trần Độ, Đại Tá Nguyên Ngọc, Dương Thu Hương, Trần Mạnh Hảo, Nguyễn Huy Thiệp, Nguyễn Thi Hoài.v...v..
Với cả một công tŕnh tim óc của cả trăm tác giả trong và ngoài nước như thế. Nhưng có một số người ở Hải Ngoại, họ đă cắt xén những câu văn qua lời giới thiệu của Bố tôi rồi vu khống tập truyện “Trăm Hoa Vẫn Nở Trên Quê Hương”, nào là công cụ của Đảng ta, nào là ḥa hợp ḥa giải với tà quyền, nào là bợ đít chế độ đương thời. Chưa thỏa măn, họ c̣n đi vu cáo Bố tôi tiếp tay với nhà văn Bùi Nhật Tuấn để nhuộm đỏ Hải Ngoại v...v.... trong khi hỏi tới th́ chính họ cũng chưa từng đọc qua tập truyện đă được gom lại của cao trào phản kháng này, mặt mũi trang b́a ra sao, màu ǵ, họ cũng không hề biết.
Qua danh nghĩa chống Cộng họ viết bài đánh phá Bố tôi triền miên từ năm nay qua năm khác, cứ toác miệng ra vu khống chửi bới cho sướng cái mồm, khốc liệt đến nỗi chính những tác giả ở Hải Ngoại có bài trong “Trăm Hoa Vẫn Nở Trên Quê Hương” cũng phải e dè, không có một lời thanh minh thanh nga trong khi Bố tôi đang bị đánh hội đồng. Sự việc này cũng làm cho Bố tôi già đi nhiều v́ quá chán nản và không c̣n muốn dấn thân đấu tranh ǵ nữa cho các phong trào đấu tranh dân chủ cho Quê Hương. Khi tôi hỏi tới, th́ Bố tôi nói Bố tôi sẽ trả lời những định kiến xuyên tạc khi đúng lúc. Quả t́nh, cách đây 6-7 năm, ông đă đi t́m lại sự thật cho “Trăm Hoa Vẫn Nở Trên Quê Hương”, ơn đền oán trả phải ṣng phẳng qua tác phẩm: “Sự Thật Không Thể Bị Chôn Vùi” (link đính kèm) (https://nhavannhattien.wordpress.com/hanh-trinh-chu-nghia-tap-2-su-that-khong-the-bi-chon-vui/?fbclid=IwAR0PxbXOEeZwc0cuH4rtTfUo7nhZWnwe1ZMM4IWs 2pz_aP-ZmTIbOQW9DiY).
Những tác phẩm của Bố Tôi viết sau này được Nhà Xuất Bản Huyền Trân mà Bố tôi giao cho tôi làm Giám Đốc, đă tái bản lại hầu hết. Tôi có đề nghị và được ông đồng ư là gửi tặng toàn bộ Tác Phẩm của Nhật Tiến cho tất cả những thư viện ở những trường đại học lớn khắp 50 Tiểu Bang. Thế là tôi lên danh sách mấy trăm cái thư viện và đă làm trọn nhiệm vụ đó để mai sau có những HS cần sách Việt Ngữ sẽ kiếm được sách của Bố tôi mà trau dồi.
Hồi xưa ở Sài G̣n, Bố tôi đầu tắt mặt tối lo dậy học & viết văn & làm báo, không có thời giờ nhiều nên ít khi ngồi chơi với anh em chúng tôi. Nhưng sau này khi về hưu, Bố tôi đă dành hết thời gian cho các cháu nội ngoại. Ông đưa đón các cháu đi hoc, dẫn đi Pic and Save, 99 cents store mua đồ chơi, hoặc ông gấp Origami hay Photoshop các loại h́nh thú vật, Superman cho các cháu cắt. Rồi khi chúng nó lớn lên th́ thỉnh thoảng ông dúi tiền cho chúng nó xài, sợ bố mẹ các cháu không cho lấy. Có mấy năm sau này v́ tuổi già, sức khỏe của Bố tôi càng ngày càng suy yếu, đến cái chữ kư tặng sách tôi xin Bố kư mà Bố tôi cầm bút cũng khó khăn. Tôi phải đề nghị đi làm cái triện son, Bố khỏi cần kư nữa, cứ dùng triện son mà ấn vào sách thay cho chữ kư.
Lúc 1 giờ sáng đêm hôm qua nghe tin Bố tôi khó thở. Tức tốc tôi chở Bố tôi vào BV Kaiser ở Irvine, trên đường đi tôi nắm lấy bàn tay gầy guộc của Bố mà linh tính như có chuyện chẳng lành. Người Bố tôi đă nhũn ra như không c̣n một chút sinh lực nào hết, tôi phải bế Bố tôi mà hồi tưởng lại khi c̣n bé chiều chiều Bố tôi thường bế tôi ra đầu ngơ dạo chơi. Ôi sao mà ấm quá Bố ơi. Đến nơi họ cấp tốc đưa Bố tôi vào pḥng hồi sinh cho thở máy Oxygen, nhưng nhịp tim của Bố tôi càng lúc càng yếu dần như ngọn đèn cầy le lói chỉ chờ tắt ngúm. Đến 11:26 trưa th́ tim Bố tôi ngừng đập. Bố tôi đă ra đi thanh thản chẳng làm phiền toái ǵ đến các con các cháu.
Thưa Bố,
Thôi vậy th́ cách đây 66 năm Bố theo Mẹ xuôi Nam, Mẹ đi mới 2 tuần Bố đă nhớ, th́ hôm qua Bố đă muốn theo kiếm Mẹ trên cơi Vĩnh Hằng. Con tin chắc Mẹ đang chờ Bố và Bố Mẹ sẽ được thảnh thơi không c̣n phải vướng mắc bụi trần làm chi nữa. Riêng đàn chim sau nhà mà ngày 2 buổi Bố thường răi gạo cho chúng nó ăn, lúc nào Bố cũng sợ thiếu gạo. Bố yên chí đi, tụi nó sẽ được lo lắng đầy đủ Bố nhé.
Bây giờ con cũng xin phép được quỳ xuống vái Bố 10 lạy để tri ân những ǵ Bố đă cho con nhe Bố.
Con của Bố,
Michael Trụ Bùi
Michael Trụ Bùi
15/9/2020
Nguồn: https://www.facebook.com/michaeltrubui2/posts/10158453887488405
Mẹ tôi người làng Hành Thiện - Nam Định. Ông Nội của Mẹ tôi chống Pháp bị chém đầu chung với Hoàng Hoa Thám tức Đề Thám vào năm 1913. Mẹ tôi có người anh cả tức Bác Quỳnh đi theo Việt Minh cũng chống Pháp. Việt Minh trong giai đoạn này là liên minh chính trị cánh tả mang danh nghĩa trung lập với mục đích công khai là “Liên hiệp tất cả các tầng lớp nhân dân, các đảng phái để chống thực dân Pháp”. Sau Bác Quỳnh bị Việt Minh thủ tiêu v́ không phải là người của Đảng Cộng Sản mà Bác đi theo Đảng Tân Dân Chủ. Lớn lên khi dọn về Hà Nội, gia đ́nh Mẹ rất khá giả v́ ông Ngoại tôi là nhà thầu cho mỏ than Ḥn Gai - tỉnh Quảng Ninh. Sau khi Việt Minh chiến thắng Điện Biên Phủ và Hiệp Định Đ́nh Chiến Geneve được kư kết, ông Ngoại tôi tức tốc bán tống bán tháo tài sản để di cư vào Nam, tránh bị đấu tố khi đă biết quá rơ bản chất của người Cộng Sản là ǵ.
C̣n Bố tôi gốc Hà Thành, có 2 anh chị cũng đi theo Việt Minh chống Pháp, nhưng người anh kế là Bác Tân th́ lại đi theo chính phủ Quốc Gia Việt Nam. Sau khi Bác Tân tốt nghiệp khóa Sỹ Quan Hải Quân ở Nha Trang mang quân hàm Thiếu Úy và v́ tin theo Hiệp Định Geneve năm 1956 sẽ có Tổng Tuyển Cử, 2 miền Nam Bắc sẽ thống nhất, nên bác quay về Hà Nội.
Khi Thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm làm cuộc Trưng Cầu Dân Ư và truất phế được Vua Bảo Đại vào năm 1955. Sau đó ông Diệm cũng tuyên bố sẽ không tổ chức cuộc Tổng Tuyển Cử ở Miền Nam như đă dự định vào năm sau 1956, v́ ông cho rằng bầu cử ở Miền Bắc mà do Đảng Lao Động (Cộng Sản) tổ chức th́ chỉ là tṛ bịp bợm không công bằng, v́ thật sự người dân Miền Bắc làm ǵ có tự do mà đi bầu. Vậy là cuộc Tổng Tuyển Cử theo Hiệp Định Geneve kể như bị hủy bỏ... Bác Tân dính luôn ngoài Bắc rồi bị dập vùi cho đến cuối đời v́ lỡ mang cái mác từng đi lính Quốc Gia.
Trong bối cảnh đó, một bên nhất quyết bỏ xứ vào Nam, một bên muốn ở lại. Thế là ông Ngoại tôi phải tới nhà ông Nội tôi xin cho Bố tôi đi theo, sau một Lễ Cưới gấp Mẹ tôi cho kịp ngày di cư.
Vào Sài G̣n, Bố tôi bắt đầu gầy dựng sự nghiệp qua nghề làm báo viết văn, ông hoạt động rất tích cực và cũng dấn thân vào chính trị qua ng̣i bút. Cuối năm 1955 khi tác phẩm đầu tay “Những Người Áo Trắng” ra đời, Bố tôi chính thức bước vào thế giới Văn Nghệ Sĩ, và đă được văn hào Nhất Linh Nguyễn Tường Tam của Tự Lực Văn Đoàn giới thiệu vào Trung Tâm Văn Bút Việt Nam vào năm 1958, để rồi sau này Bố tôi giữ chức Phó Chủ Tịch cho tới ngày mất nước.
Ngày ông Nhất Linh tuẫn tiết v́ chống chính phủ Ngô Đ́nh Diệm đă thẳng tay đàn áp các phần tử đối lập, cái chết của ông là một thảm kịch và đă làm xúc động lớn cho giới trẻ Học Sinh & Sinh Viên Miền Nam dạo đó. Ở đám tang của ông vào ngày 13 tháng 7,1963; gần 4 tháng trước khi chế độ nhà Ngô bị đảo chánh, Bố tôi lúc đó mới 27 tuổi được hân hạnh đọc Điếu Văn và đă ràn rụa nước mắt nói tới cố văn hào Nhất Linh như sau: “Văn hào đă h́nh thành sứ mạng cao quư của người cầm bút. Văn hào đă nêu cao sĩ khí bất khuất của truyền thống những nhà văn chân chính”.
Bố tôi tuy là nhà Văn nhưng thật sự ông kiếm kế mưu sinh nuôi nấng đàn con bằng nghề nhà Giáo. Bố tôi dạy Vật Lư - Hóa Học cho nhiều trường công tư thục ở Sài G̣n, như Nguyễn Bá Ṭng, Hưng Đạo, Bồ Đề, Phan Sào Nam v.v... Đối với Quân Đội, ông cũng là Giảng Viên đứng lớp về các khóa chính trị cho các sỹ quan QLVNCH ở Cục Tâm Lư Chiến thuộc Tổng Cục Chiến Tranh Chính Trị. Mổi sáng thứ 2 hàng tuần, Bố tôi c̣n viết bài diễn văn cho Trung Tướng Trần Văn Trung để đọc dưới chân cột cờ trong trại Lê Văn Duyệt. Tôi c̣n nhớ hàng ngày Bố tôi tha về hàng xấp tài liệu đă đánh máy sẵn rồi sai tôi đi ra tiệm quay Ronéo. Quay Ronéo đại khái giống như máy Photocopy thời nay nhưng phải quay bằng tay. Hồi xưa các trường Trung Học ra Báo Xuân thường sử dụng kiểu quay Ronéo này. Nh́n vào bài học, nói chung là về “Tuyên Truyền và Phản Tuyên Truyền”. Cũng như bài vở về Lư Hóa, Bố tôi cũng cần quay Ronéo những tài liệu này ra hàng trăm copy đễ phát cho HS. Sau khi mang về sắp xếp trang thứ tự và hoàn thành nhiệm vụ, Bố tôi thường thưởng cho anh em tôi mổi đứa một cái Bánh Gị hay Bánh Trưng mà có bà đội nguyên cái thúng trên đầu đi rao bán hàng ngày ngang xóm.
Nói chung thời thơ ấu của anh chị em chúng tôi có thề nói là rất êm đềm. Cuối tuần Bố tôi thường nhét cả một gia đ́nh 9 người vào chiếc xe hơi của ông rồi chở cả đám đi chơi, tuần th́ đi bát phố Bonard ăn kem Pôle Nord hay vào chợ An Đông ăn Cơm Gà Siu Siu, tuần th́ cả nhà đi xem Ciné sau khi lang thang thương xá Tam Đa - Tax & Phố Sách Lê Lợi, hoặc có dịp th́ Bố lôi cả lũ đi Sở Thú hay ra Vũng Tàu cho tắm biển.
Nhưng có lúc chúng tôi cũng bị Bố tôi bắt nằm xuống hết rồi quất cho mổi đứa vài roi, từ trên xuống dưới, Bố mới dơ roi lên chưa hạ xuống là cả lũ đă bù lu bù loa khóc lóc than đau quá đau quá rồi... làm bố tôi cũng ph́ cười. Riêng tôi th́ có một hôm tôi nhớ hoài, lần đó tôi đă sẳn sàng chịu đựng, mặc 2-3 cái quần xà lỏn dầy lên cho khỏi đau. Cả ngày cứ như người mất hồn v́ sợ, lần này tội quá nặng. Khi Bố tôi bước vô nh́n tôi một lúc lâu rồi không nói câu nào, bỗng nhiên ngồi phịch xuống ghế Sa Lông h́nh như là ông đă quá chán nản, có thể nói tôi là cái thứ quá bất trị, rồi ông đứng lên bỏ ra ngoài, và đó là lần cuối cùng Bố tôi không muốn sử dụng roi vọt ǵ đối với tôi nữa. Bị quất tuy đau nhưng tôi không vẫn lỳ, nhưng chính v́ lần đó ông không nói ǵ nên tôi mới nhớ, không bao giờ tôi dám tái phạm lần nữa.
Có 2 ngày mà tôi để ư thấy Bố tôi lặng người ngồi ngoài sân hàng giờ không nói câu nào. Đó là 27 tháng 1,1973; ngày chính thức đ́nh chiến giữa 2 Miền Nam Bắc. Bố tôi thắp nhang ở Bàn Thờ Ông Bà Nội cầu mong từ đây đất nước sẽ không c̣n tiếng súng, tiếng bom đạn. Nhưng mực kư chưa chưa ráo th́ Việt Cộng đă trắng trợn vi phạm Hiệp Định Paris, chúng lại dở tṛ pháo kích, giật ḿn, quậy phá.
Rồi đến ngày 30/4/1975. Bố tôi ra lệnh cho anh em tôi đốt hết tài liệu từ trường Chiến Tranh Chính Trị mà tôi thấy từng thùng với những trang giấy plastic viết bằng bút lông màu lên trên, giống như kiểu Projector đặt trên mặt kính, có đèn ở dưới chiếu sáng lên phông vải trắng. Bố tôi c̣n cẩn thận lấy kéo cắt nhỏ từng tờ ra rồi quăng vào đống lửa. Đốt hết, tài liệu, sách báo nào liên quan tới chính trị đốt sạch. Nội đổ ra sân rồi lựa ra đốt cũng đến tối mịt mới hết, bắt đầu từ lúc những binh đoàn Motolova của CS đă tràn vào tiếp quản Thủ Đô Sài G̣n.
Cũng may hồ sơ trong Cục Tâm Lư Chiến đă được thiêu hủy kịp và không bị ai chỉ điểm. Bố tôi được đi dậy học lại tại trường Hưng Đạo trên đường Cống Quỳnh. Làm nghề thầy giáo ở dưới mái trường Xă Hội Chủ Nghĩa, có thể nói Bố tôi cực kỳ chán nản, ông có viết một tác phẩm kể rơ những hỉ nộ ái ố tựa “Nhà Giáo Một Thời Nhếch Nhác”, và giai đoạn này gia đ́nh tôi cũng dọn hẳn về mặt tiền đường Bùi Viện chỉ cách trường Hưng Đạo 50-70 mét, mà bây giờ là Phố Đi Bộ hay họ c̣n gọi là Phố Tây Ba Lô.
Về đây cạnh xóm Sáu Lèo, không khí rất xô bồ v́ ở trong khu vực Ngă Tư Quốc Tế (Bùi Viện & Cống Quỳnh & Phạm Ngũ Lăo & Đề Thám), dân cư đông đúc thuộc giới lao động tạp nhạp nên không bị để ư như hồi c̣n ở nhà cũ đường Thiệu Trị, đă thế v́ gần trường Hưng Đạo nên học tṛ của thầy Tiến ngày nào cũng lũ lượt ghé thăm thầy ra vô nườm nợp. Rất tiện lợi cho Bố Mẹ tôi toan tính chuyện cho cả gia đ́nh đi vượt biên.
Năm 1980, Bố Tôi đi chuyến thứ 2 qua tới Songkla, Thailand. Vào thời đó, bọn Hải Tặc Thái Lan hoành hành ác độc dữ lắm. Nhập trại Bố tôi và 2 nhà báo Dương Phục & Vũ Thanh Thủy đă cùng nhau viết lên Bản Cáo Trạng “Hải Tặc Trong Vịnh Thái Lan” mà chính bố tôi là 1 trong 157 nhân chứng đă bị chúng nó kéo vào đảo Kra, rồi gửi lên Liên Hiệp Quốc (LHQ). Bản cáo trạng này đă làm thức tỉnh lương tâm nhân loại, sau đó LHQ đă thành lập một Ủy Ban tạo sức ép cho Hải Quân Hoàng Gia Thái phải đi lùng bắt. Kết quả là một số Hải Tặc đă bị đồng bào ta ra Ṭa chỉ mặt, phải chịu án tù, và cũng nhờ vậy mà sau này vấn nạn Hải Tặc cũng bớt đi nhiều v́ chúng nó cũng biết sợ.
Tới California năm 1981, lúc này Mẹ tôi qua được từ Mă Lai vào chuyến vượt biên thứ 3. Bố tôi mướn được 1 căn nhà ở đường King, Santa Ana, ông gom đàn con lại hết. Bố tôi may được Nhà Báo Bùi Ngọc Đường của tạp Chí Hợp Lưu mách cho cách kiếm tiền bằng nghề cắt cỏ. Ông tốt bụng c̣n chia cho Bố tôi khởi đầu bằng một số account ở vùng Glendale cách Santa Ana khoảng 50-60 miles. Thế là Bố tôi sáng sớm phải khởi hành mang theo máy cắt cỏ, máy thổi bụi, bao rác v..v....trên chếc xe truck cũ rích. Đôi khi tôi cũng đi theo Bố tôi để phụ việc hay đi phát Flyer đễ kiếm thêm account. Ác nỗi cái vùng nhà giàu này toàn nhà lớn trên đồi. Đi bộ lên dốc quăng tờ quảng cáo “Mr.Lee Landscaping” cả block mới được có vài căn, toát cả mồ hôi. Nhưng cắt cỏ cho nhà giàu th́ họ trả cao v́ lắm việc và có nhiều tiền tips. Đến chiều th́ xe truck đă chất đầy bao rác rồi mang ra landfill đổ. Bố tôi nói, nghề này tuy cực nhưng đó là cách kiếm tiền lương thiện chân chính v́ ḿnh mới qua, cho dù có khó khăn cỡ nào đi nữa cũng c̣n tốt hơn gấp trăm lần phải sống dưới chế độ Cộng Sản. Với chân lư ấy, tôi chẳng bao giờ thấy Bố tôi bực dọc hay cằn nhằn ǵ cả v́ đă chấp nhận hoàn cảnh như hàng trăm ngàn người Việt đă bỏ xứ ra đi, trên đường đi t́m tự do.
Rồi khó khăn ǵ cũng qua đi. Sau Bố tôi cùng Mẹ tôi đi học điện tử lại ở trường Control Data Institute, cả 2 ra trường với tấm bằng Electronics Technician và cùng đi làm cho hăng Verifone chuyên sản xuất máy cà thẻ credit card cho tới ngày về hưu.
Năm 1991, nghe tin Bác Tân ngoài Bắc bị bệnh nặng thiếu thốn đủ thứ. Từ ngày đi di cư vào Nam năm 1954, Bố tôi vẫn chưa được gặp lại các Bác tính ra đă 37 năm ṛng. Tôi đă tháp tùng theo Bố tôi về Hà Nội năm đó. Ôi thôi Bố tôi quá xúc động và thật sự cảm thông cho dân tộc Việt đang bị chà đạp dưới chế độ phi nhân Cộng Sản. Đời Bác Tân đúng là sai một ly đi một dặm. Phải chi ngày ấy Bác đừng quay về Hà Nội th́ cuộc đời của Bác đâu đến nỗi bị đọa đày triền miên đến thế này.
Bố tôi cũng có người em mà tôi gọi bằng Chú, tên Bùi Nhật Tuấn. Lúc này ông cũng đă thành danh ở Miền Bắc với một sự nghiệp viết văn đồ sộ không kém Bố tôi. Trong thời chinh chiến ông đi lính Bộ Đội, rất bất măn với chế độ nên 2 ông rất tâm đầu ư hợp. Tác phẩm “Đi Về Nơi Hoang Dă” của Chú Tuấn bị đánh giá là chống Đảng chống chề độ, nó moi ra những cái vô lư của cuộc sống mà con người chỉ biết tuân theo mệnh lệnh, có chết đói ră họng cũng phải chịu đựng v́ cấp trên tức Đảng ta th́ không bao giờ sai, có khó khăn ǵ đi nữa cũng phải ráng mà khắc phục. “Đi Về Nơi Hoang Dă” có ư tưởng đả phá Cách Mạng như là tác phẩm “Những Thiên Đường Mù” của Dương Thu Hương, “Mùa Lá Rụng Trong Vườn” của Ma Văn Kháng, “Thời Xa Vắng” của Lê Lựu, “Nỗi Buồn Chiến Tranh” của Bảo Ninh. Ở thời gian này,nhờ sự cởi trói cho giới văn nghệ của Nguyễn Văn Linh nên trong Việt Nam đang nở rộ ra “Phong Trào Văn Nghệ Phản Kháng” như kiểu như “Phong Trào Nhân Văn Giai Phẩm” thời 1955-1958.
Thế là khi quay về Mỹ, Bố tôi cùng nhà văn Bùi Nhật Tuấn có viết chung một tập truyện tựa “Quê Nhà - Quê Người”. Cuốn này gom những truyện ngắn của Nhật Tiến - Nhật Tuấn có nội dung nói lên những bất công của xă hội VN dưới chế độ CS, đồng thời Bố tôi cũng tập chung truyện ngắn của 27 nhà văn Hải Ngoại cộng 67 nhà văn phản kháng trong nước để ra mắt tác phẩm “Trăm Hoa Vẫn Nở trên Quê Hương” ngơ ḥng tiếp sức cho cao trào phản kháng trong nước đang dâng cao, gộp lại toàn là những tác giả bất măn chế độ CS như: Tướng Trần Độ, Đại Tá Nguyên Ngọc, Dương Thu Hương, Trần Mạnh Hảo, Nguyễn Huy Thiệp, Nguyễn Thi Hoài.v...v..
Với cả một công tŕnh tim óc của cả trăm tác giả trong và ngoài nước như thế. Nhưng có một số người ở Hải Ngoại, họ đă cắt xén những câu văn qua lời giới thiệu của Bố tôi rồi vu khống tập truyện “Trăm Hoa Vẫn Nở Trên Quê Hương”, nào là công cụ của Đảng ta, nào là ḥa hợp ḥa giải với tà quyền, nào là bợ đít chế độ đương thời. Chưa thỏa măn, họ c̣n đi vu cáo Bố tôi tiếp tay với nhà văn Bùi Nhật Tuấn để nhuộm đỏ Hải Ngoại v...v.... trong khi hỏi tới th́ chính họ cũng chưa từng đọc qua tập truyện đă được gom lại của cao trào phản kháng này, mặt mũi trang b́a ra sao, màu ǵ, họ cũng không hề biết.
Qua danh nghĩa chống Cộng họ viết bài đánh phá Bố tôi triền miên từ năm nay qua năm khác, cứ toác miệng ra vu khống chửi bới cho sướng cái mồm, khốc liệt đến nỗi chính những tác giả ở Hải Ngoại có bài trong “Trăm Hoa Vẫn Nở Trên Quê Hương” cũng phải e dè, không có một lời thanh minh thanh nga trong khi Bố tôi đang bị đánh hội đồng. Sự việc này cũng làm cho Bố tôi già đi nhiều v́ quá chán nản và không c̣n muốn dấn thân đấu tranh ǵ nữa cho các phong trào đấu tranh dân chủ cho Quê Hương. Khi tôi hỏi tới, th́ Bố tôi nói Bố tôi sẽ trả lời những định kiến xuyên tạc khi đúng lúc. Quả t́nh, cách đây 6-7 năm, ông đă đi t́m lại sự thật cho “Trăm Hoa Vẫn Nở Trên Quê Hương”, ơn đền oán trả phải ṣng phẳng qua tác phẩm: “Sự Thật Không Thể Bị Chôn Vùi” (link đính kèm) (https://nhavannhattien.wordpress.com/hanh-trinh-chu-nghia-tap-2-su-that-khong-the-bi-chon-vui/?fbclid=IwAR0PxbXOEeZwc0cuH4rtTfUo7nhZWnwe1ZMM4IWs 2pz_aP-ZmTIbOQW9DiY).
Những tác phẩm của Bố Tôi viết sau này được Nhà Xuất Bản Huyền Trân mà Bố tôi giao cho tôi làm Giám Đốc, đă tái bản lại hầu hết. Tôi có đề nghị và được ông đồng ư là gửi tặng toàn bộ Tác Phẩm của Nhật Tiến cho tất cả những thư viện ở những trường đại học lớn khắp 50 Tiểu Bang. Thế là tôi lên danh sách mấy trăm cái thư viện và đă làm trọn nhiệm vụ đó để mai sau có những HS cần sách Việt Ngữ sẽ kiếm được sách của Bố tôi mà trau dồi.
Hồi xưa ở Sài G̣n, Bố tôi đầu tắt mặt tối lo dậy học & viết văn & làm báo, không có thời giờ nhiều nên ít khi ngồi chơi với anh em chúng tôi. Nhưng sau này khi về hưu, Bố tôi đă dành hết thời gian cho các cháu nội ngoại. Ông đưa đón các cháu đi hoc, dẫn đi Pic and Save, 99 cents store mua đồ chơi, hoặc ông gấp Origami hay Photoshop các loại h́nh thú vật, Superman cho các cháu cắt. Rồi khi chúng nó lớn lên th́ thỉnh thoảng ông dúi tiền cho chúng nó xài, sợ bố mẹ các cháu không cho lấy. Có mấy năm sau này v́ tuổi già, sức khỏe của Bố tôi càng ngày càng suy yếu, đến cái chữ kư tặng sách tôi xin Bố kư mà Bố tôi cầm bút cũng khó khăn. Tôi phải đề nghị đi làm cái triện son, Bố khỏi cần kư nữa, cứ dùng triện son mà ấn vào sách thay cho chữ kư.
Lúc 1 giờ sáng đêm hôm qua nghe tin Bố tôi khó thở. Tức tốc tôi chở Bố tôi vào BV Kaiser ở Irvine, trên đường đi tôi nắm lấy bàn tay gầy guộc của Bố mà linh tính như có chuyện chẳng lành. Người Bố tôi đă nhũn ra như không c̣n một chút sinh lực nào hết, tôi phải bế Bố tôi mà hồi tưởng lại khi c̣n bé chiều chiều Bố tôi thường bế tôi ra đầu ngơ dạo chơi. Ôi sao mà ấm quá Bố ơi. Đến nơi họ cấp tốc đưa Bố tôi vào pḥng hồi sinh cho thở máy Oxygen, nhưng nhịp tim của Bố tôi càng lúc càng yếu dần như ngọn đèn cầy le lói chỉ chờ tắt ngúm. Đến 11:26 trưa th́ tim Bố tôi ngừng đập. Bố tôi đă ra đi thanh thản chẳng làm phiền toái ǵ đến các con các cháu.
Thưa Bố,
Thôi vậy th́ cách đây 66 năm Bố theo Mẹ xuôi Nam, Mẹ đi mới 2 tuần Bố đă nhớ, th́ hôm qua Bố đă muốn theo kiếm Mẹ trên cơi Vĩnh Hằng. Con tin chắc Mẹ đang chờ Bố và Bố Mẹ sẽ được thảnh thơi không c̣n phải vướng mắc bụi trần làm chi nữa. Riêng đàn chim sau nhà mà ngày 2 buổi Bố thường răi gạo cho chúng nó ăn, lúc nào Bố cũng sợ thiếu gạo. Bố yên chí đi, tụi nó sẽ được lo lắng đầy đủ Bố nhé.
Bây giờ con cũng xin phép được quỳ xuống vái Bố 10 lạy để tri ân những ǵ Bố đă cho con nhe Bố.
Con của Bố,
Michael Trụ Bùi
Michael Trụ Bùi
15/9/2020
Nguồn: https://www.facebook.com/michaeltrubui2/posts/10158453887488405