Kiemsi
16-11-2018, 04:49
Người viết: Trương Ngọc Bảo Xuân
Bà Trương Ngọc Bảo Xuân Abbott, 52 tuổi, hiện cư trú tại Boat City, Marina del Rey, California, là giám khảo ngành Barbering & Cosmetology tại State Board, nơi tổ chức thi bằng hành nghề thẩm mỹ của tiểu bang California.
Trong đợt II Giải Thưởng Viết Về Nước Mỹ, bà Bảo Xuân đă góp loạt bài đặc biệt về ngành thẩm mỹ tại Hoa Kỳ: một ngày chấm thi, một ngày đi dạy, một ngày đi học nghề thẩm mỹ.
Hàng ngày theo dơi bài tham dự giải thưởng, bà Xuân viết: “Thấy thương người, thương ḿnh. Thương tới muốn khóc.” và quyết định “đến phiên tôi kể chuyện nhà cho bạn nghe...”
Đây là chuyện kể 32 năm của một cô dâu Việt, về một chàng Mỹ 17 tuổi, bắt Mẹ kư tên cho đi lính trước tuổi, để sang tận bên kia trái đất “mang tui về trả nợ”, như tác giả Bảo Xuân Abbott nói đùa.
Hàng ngàn người. Có thể cả chục ngàn, trăm ngàn, rồi cả triệu không chừng. Những người Việt tan tác khắp nơi, chưa gặp, chưa quen... Lạ thay, khi không bỗng thấy nhau thân thiết. Thân tới mức mang cả chuyện nhà của ḿnh ra kể cho nhau nghe. Toàn những chuyện khổ đau, oan ức, tang thương đă bao năm nuốt xuống. Giải Thưởng Việt Báo Viết Về Nước Mỹ hàng ngày cho tôi cảm giác ấy. Khi viết, khi đọc, thấy thương người, thương ḿnh. Thương tới muốn khóc.
Và bây giờ, bạn thân mến,
Đến phiên tôi kể chuyện nhà cho bạn nghe.
Viết về nước Mỹ, được rồi, đang sống ở Mỹ mà. Viết về người Mỹ, t́m đâu cho xa. Tôi muốn nói về người đi bên cạnh tôi 32 năm qua: David, chồng tôi.
Cuộc đời giống như cuốn sách dán h́nh kỷ niệm. Mấy chục năm gom vô vài trang giấy. Ngược gịng thời gian. Giở lại từng trang...
1968, Năm Mậu Thân
Ngày 28 tháng 5, cư xá Cảnh Sát Phú Lâm A đường Lục Tỉnh quận 6 Chợ Lớn.
Cộng sản tấn công Sài G̣n lần thứ hai, đặt bộ tư lịnh tại khu cư xá Phú Lâm A. Gia đ́nh tôi cư trú tại đây. Ba tôi là Cảnh sát, tùng sự tại pḥng Giảo Nghiệm, Tổng nha Cảnh Sát Quốc Gia ở đường Vỏ Tánh, Sài G̣n.
Ba tôi bị cộng quân chận bắt, bắn chết tại chổ. Một viên đứt yết hầu, một viên xuyên bao tử.
Hai chị em tôi chứng kiến cảnh Ba bị bắn chết. Tôi nâng đầu, máu nóng vọt ra. Ngọc Anh đở chân, máu nhểu dài xuống đất. Hai chị em lệt bệt, khiêng, rớt... khiêng, rớt... vừa khóc vừa khiêng thây Ba tôi về nhà. Em tôi mới 15 tuổi, mặt đầy nước mắt, hai bím tóc, bộ đồ trắng loang máu.
Khoảng đường gần 100 thước đó dài, nặng, đau đớn, uất ức, hận thù, khắc sâu vô tim, vô óc, vô suốt cuộc đời chúng tôi.
1969, Giă Từ Các Bạn
Một ngày tháng giêng anh rể tôi đem về giới thiệu người bạn vừa ra lính Hải quân, David. Mới 20 tuổi, mắt sáng, tóc đen xanh, ốm gọn, nhanh nhẹn, rất lịch sự, đàng hoàng. Tôi thấy cảm t́nh.
Những người bạn học đă vô lính. Mấy đứa bạn gái vừa có chồng, chồng chết trận, tay bồng con thơ; tôi làm việc lương tháng ngàn mấy không đủ may áo dài bận đi làm, lấy đâu giúp mẹ nuôi đám em"
Khi Ba chết, đám em tuổi từ 15,13,10,7,5 và đứa em út (Thúy Phương) chưa đầy 3 tuổi. Má tôi vợ công chức chỉ biết nội trợ. Người chồng tốt, người cha hiền đă bị bắn chết. Con không cha như nhà không nóc. Là chị lớn của lũ em, thân con gái, biết làm sao đây"
Tôi đă nguyện với ḷng sẽ t́m đủ cách để đi khỏi nước Việt Nam, khỏi nơi đầy thù hận, đầy bất công, đầy tủi nhục. Và đó, David tới đúng lúc. Chính y sẽ đem tôi ra khỏi vùng u tối và nhờ đó tôi sẽ t́m cách đem gia đ́nh đi luôn. Thôi, giă từ các bạn, tôi rẽ qua ngả khác từ đây.
Tôi nhận lời làm đám cưới với y.
Đang để tang ba. Đám tang với đám cưới, gần quá. Tôi chọn đúng ngày Ba bị bắn làm ngày cưới. 28 tháng 5. Cho trộn lẫn vô nhau, trong tim, trong óc.
Đâu phải lúc tiệc tùng. Tất cả tại nhà, giản dị trước bàn thờ tổ tiên. Không hột xoàn, không vàng bạc, chỉ có lời vái hương hồn Ba. Xin Ba phù hộ cho ước nguyện của con: đem được Má và mấy đứa em ra khỏi địa ngục nầy. Tôi tự hứa sẽ là người vợ tốt suốt đời.
Chúng tôi ở chung với gia đ́nh, trên căn gác nhỏ. David làm việc cho một ông bầu chuyên đem những dàn nhạc hát cho lính Mỹ nghe.
1970, Lần Đầu Tới Mỹ
Tháng 3, tôi sanh đứa con trai đầu ḷng, tuổi Tuất , tên Lawrence Long .
Tội nghiệp đứa con so, 7 tháng đă ra đời. Cân nặng có 1 kí 700 gram, nhà thương Đức Chính (đường Cao Thắng) giữ trong lồng kiếng 24 giờ. Giao lại tôi, cô y tá cho hay "bé không biết bú". Trời đất ơi, tôi biết làm sao"
Má tôi dạy "con nặn sữa ra, lấy cái ống nhỏ thuốc, hút sữa lên rồi nhỏ từng giọt vô miệng nó. Thấy hông, cái miệng nó nhỏ hơn đầu vú, làm sao mà bú b́nh thường được."
Nhờ kinh nghiệm và sáng kiến của Má, con tôi qua khỏi mấy tháng đầu hung hiểm.
Lúc đó David làm lương tháng khoảng 3, 4 trăm đô. Một hôm đi làm về, say nhừ, vừa khóc vừa kể:
- Bạn tôi mới bị quân khủng bố liệng lựu đạn, chết rồi.. Sống ở đây lúc nầy nguy hiễm quá.
Tháng 11 vừa hết giao kèo y đ̣i trở về Mỹ.
Chúng tôi đi lo thủ tục đem đứa em trai duy nhứt của tôi theo mà không được. Bởi tôi c̣n ngây thơ, không biết là đút tiền th́ tới đâu củng tới. Đành cắn răng, gạt nước mắt, ôm con theo chồng. Tôi hẹn ngày trở về v́ bỗn phận đối với gia đ́nh chưa tṛn. Tôi phải tin bên kia đám mây đen vẫn là ánh mặt trời.
Tôi tới Mỹ lần đầu ngày 22 tháng 11 năm 1970, bụng mang thai 5 tháng
Mẹ chồng, chị chồng tên Elaine ra tận phi trường Portland thuộc tiểu bang Oregon đón. Bước xuống phi trường, đèn sáng trưng, rực rỡ. Không khí tưng bừng nhộn nhịp, tôi như con ngáo, thấy ḿnh càng nhỏ bé. Rồi, phố lớn, nhà to, cây đầy trái, rụng đầy sân. Ngồi trong xe hơi rộng răi tôi cứ lấy mắt mà ngó, mà ước thầm, "phải chi Má với mấy đứa nhỏ qua được!"
Con người ta chỉ một lần sống, tại sao dân Mỹ quá sung sướng , dân ḿnh th́ nghèo khổ chiến tranh"
Cầm chùm nho lên ăn, nhớ tới mấy đứa em mà ứa nước mắt !
Cô chồng đăi bữa ăn lễ Tạ Ơn lần đầu tiên. Thịt gà lôi sao mà ngon, ngọt.
Bên chồng thay phiên ẵm Lawrence. Suốt ngày tôi ở ngoài sân sau, hái quít hái bom, vừa hái vừa tiếc hùi hụi mấy trái rụng đầy dưới đất.
Nhà chồng thấy tôi nhỏ xíu, ai cũng thương.
Qua lễ, lái xe xuống thị trấn Coquille thăm người cô thứ nh́. (David có 5 người cô, 5 người chị). Trên đường đi, David ngừng lại thăm mộ của cha; kế bên là miếng đất má chồng đă mua sẵn, dành cho bà.
Ông bà d́ dượng chồng cho ở tạm trong cái nhà xe một pḥng khoảng hai tuần. Mỗi đêm, leo lên cái giường rộng, không có mùng, trống lốc, trùm liền cái mền điện. Cái ấm nhân tạo không đủ sức ngăn cái lạnh cắt da, cắt thịt.
Nửa đêm nhớ nhà quá, tôi khóc.. David ngồi dậy, gởi con cho bà nội, chở tôi ra bờ biển. Biển nầy là biển ǵ tôi cũng không biết, nhớ nhà quá đâm ra ngu ngơ. Vậy mà y kiên nhẫn, không nói ǵ, chỉ đem tôi ra biển. Có lẽ y muốn tôi nh́n về hướng Đông"
Một hôm mỏ ác trên đầu con tôi tự dưng nổi phồng lên. Đem vô nhà thương, khi bác sĩ vừa cho biết phải thử nước trong tủy xương sống của nó để định bịnh, tôi ngă cái đùng bất tỉnh. Rốt cuộc cũng không biết bịnh ǵ. Có thể nó chịu lạnh không quen, cơ thể phản ứng tự nhiên, xương sọ phồng lên để bảo vệ bộ óc bên trong. Báo hại mang cái nợ gần trăm bạc.
Người anh chồng kêu qua Tucson, tiểu bang Arizona, hứa sẽ giúp cho việc làm.
Nghe nói đó là xứ nóng, tụi tôi đi liền.
Gom va ly quần áo, thùng sách tiếng Việt, h́nh ảnh ,mấy cái nón lá.....gọn gàng trong chiếc xe Uhaul loại nhỏ nhứt, c̣n rộng rinh. Mùa đông trời lạnh thấu xương, quần áo không đủ ấm, ngầy ngật v́ phải vặn máy sưởi suốt đoạn đường dài ..
Bụng nặng nề, ngồi triền miên, phải để Lawrence nằm dưới sàn xe.
Tội nghiệp con tôi, tới nơi ḿnh mẩy nó nổi đầy phong đỏ.
1971, Sanh Con Tại Mỹ
Ở tạm nhà cháu Maria, David phải đi làm nghề đổ xăng, lau kiếng xe hết hai tuần rồi mới được vô làm trong hầm mỏ lộ thiên đào chất đồng đỏ, tên Anaconda Copper Mine.
Mổi sáng đi làm, y vừa tra ch́a khóa mở máy xe vừa khấn thầm "Nổ máy. Nổ máy. Nổ máy!" Trời c̣n tối ṃ, y mặc bộ đồ đồng phục màu xám đen, đầu đội nón sắt, tay xách hộp đồ ăn trưa, mặt mày c̣n sáng sủa. Buổi chiều về, sau một ngày trộn lẫn với bụi đất cùng mồ hôi, chồng tôi da trắng trở thành da đen!
Việc làm nầy cứ mổi tuần là đổi ca sáng tối. Nhiều đêm y phải bận bộ đồ lót giữ nhiệt (thermal underwear) vậy mà vẩn c̣n lạnh run. Y lái xe đào và đổ đất, thứ xe có cả chục cái cần sang số, y giải thích nhưng, ngôn ngữ bất đồng tôi cũng không hiểu ǵ mấy.
Lương một tuần 93 đô, mướn cái nhà hết 90 một tháng. Đây là nghe lời bà má chồng, tiền mướn nhà chỉ nên bằng một phần tư tiền lương tháng th́ mới đủ sống.
Tôi đang mang thai, thèm cá kho tiêu, một chai nước mắm kiếm không ra, có khi chảy nước mắt
Chị chồng tên Pat đưa tôi đi thăm thai. Chị phải ẵm thằng lớn ngồi đợi ở ngoài, một ḿnh tôi vô với cô y tá. Cô ta chỉ qua pḥng restroom, nói một hơi một tràng. Tôi đoán ṃ, nghĩ là cổ hỏi ḿnh có mắc đi tiểu hông, tôi liền lắc đầu. Cô ta không chịu, cứ vừa chỉ vừa nói, càng nói tôi càng không hiểu. Khớp quá, tiếng Mỹ văng đâu mất hết trơn. Sau cùng, cô ta chịu thua. Chừng về nhà, bà chị chồng vừa cười ngất vừa kể, David "dịch" lại, tôi mới hiểu ra. Th́ ra cô y tá kêu tôi vô tiểu trong cái ly để sẵn, dán giâư lên rồi đề tên ḿnh, đưa cho cổ đặng cổ thử. Quê một cục! Thôi, lần sau.
Thấy tôi gần ngày sanh, chị dặn David sáng trước khi đi làm, đem mẹ con tôi qua nhà, con gái chị, Linda sẽ nấu cho tụi tôi ăn luôn, vừa canh chừng, sợ tôi chuyển bụng bất tử.
Tháng 3 sanh đứa con trai thứ nh́, tuổi Hợi, đặt tên Tommy Phương.
Chỉ sanh thiếu một tháng mà nhà thương giữ nó lại hơn 30 ngày. Nuôi từ 5 pound 3 ounce cho tới đúng 6 pound mới cho về. Thiệt là khác biệt quá đáng giữa nước nghèo với nước giàu. Ở Saig̣n mẹ nằm 1 tuần, trả tiền pḥng, về là xong. Ở Mỹ, 2 ngày mẹ bị đuổi về, con giữ lại. Sanh xong mắc cái nợ hơn 4000 ngàn đô, trả góp gần 6 năm mới hết.
Được một chuyện hi hữu là hai anh em nó sanh cùng ngày cùng tháng, đứa lớn 11 giờ rưỡi sáng, đứa nhỏ 9 giờ 45 sáng, cách nhau 1 năm. Sau nầy, năm nào làm sinh nhựt hai anh em chỉ tốn một cái bánh, đứa phân nửa .
Không biết có phải lúc mang bầu tôi quá buồn phiền, thèm ăn thèm uống, ảnh hưỡng tới bào thai hay không mà Tommy bụng dạ rất yếu. Cứ bú vô là ọc ra.
Má chồng tôi từ tiễu bang Nevada tới nuôi cho hai tuần. David làm lương ít, chỉ đủ sức mua loại tă bằng vải, xài xong bà má chồng tiếp giặt giũ. Bà cũng chỉ tôi mua loại sữa bột tự pha rẻ hơn.
Nhờ bà mà tôi học được cách làm bánh ḿ, mứt dâu mứt cam. Bà là người rất khéo nấu ăn.. Khi chồng chết (lúc David mới có 9 tuổi ) bà phải mở một quán ăn nhỏ để sinh sống. Bà dạy:
- Con cần nên học một nghề, nghề ǵ cũng được. Lỡ chồng có chết bất tử ḿnh c̣n có thể đi làm nuôi thân và nuôi con. Đừng như má đây, chỉ biết nấu ăn cho nên phải làm nghề đứng nấu bếp, cực lắm.
Tôi thấy lời bà rất đúng v́ cứ phải kḥm lưng ở cái ḷ nướng mà lưng bà c̣ng hẵn đi.
Khi Tommy được 4 tháng mấy, thấy chồng cực khổ quá sức, chịu không nổi , tôi bàn nên dọn qua thành phố Reno, tiểu bang Nevada. Thành phố cờ bạc, việc làm có lẻ đở cực hơn ở đây; vả lại, có mẹ có d́ dầu sao cũng không đến đổi.
Trên đường đi, đồi non, đồi già, núi đồi đầy sỏi đá mà vương lên hằng hà sa số, ngàn trùng rừng xương rồng. Bông đủ màu trắng toát, đỏ tươi, vàng chói, tím ngát, đẹp quá trời là đẹp. Tôi lính quính kêu :
- Ngừng ngừng ngừng Ngừng cho tôi xuống đào một bụi đem theo.
- Cây của tiểu bang. Đào một cây là bị phạt 500 đô !
- Trời ơi, cây cả đồi mà hổng cho đào một cây. Vậy ngừng cho tôi hái một cái bông.
David tỉnh bơ.
- Bông cũng không được hái.
- Ở đây giữa sa mạc ai mà biết.
- Tôi biết, ḿnh biết. Nhiều người cứ tưỡng nhân viên kiễm lâm không thấy, chừng bị phạt rồi mới nói sao xui quá.
Anh chồng Mỹ biết tánh cô vợ Việt. Y đánh đ̣n tâm lư là tôi thua liền. Nghe giá 500 đô là tôi làm toán. (500 mua được nhiều thứ. Mua đồ củ đầy đủ : tủ+giường, + chén bát, .....tội ǵ v́ cái bông để bị chính phủ ăn.) Vậy là tôi im.
Thiệt xứ sở ǵ mà luật lệ quá gắt gao. Nhưng, phải đụng vô túi tiền th́ thiên hạ mới sợ. Với lại, nếu ai cũng như tôi, thấy bông th́ hái, thấy cây th́ đào, rừng nào chịu thấu, lấy đâu để lại hậu thế chiêm ngưỡng"
Tới nơi, chúng tôi phải ở tạm dinh thự của nhà triệu phú, Mr. Hardy, nơi má chồng tôi đang làm quản gia cho ông. Ông là người hết sức tử tế. Ngày xưa ông là kỹ sư ngành hỏa xa. Trong pḥng khách c̣n treo một chùm đèn bằng pha lê h́nh dạng giống như chùm đèn ở Ṭa Bạch ốc nhưng kích thước nhỏ hơn, đă được ông cựu tổng thống Roosevelt trao tặng.
Đi xin việc làm, ngày nào về David cũng vừa lo lắng, vừa buồn vừa tức tối. Thời buổi đó, dân Mỷ đang cơn sôi động, chống chiến tranh, đ̣i chồng đ̣i con . Họ nh́n chúng tôi, một cựu quân nhân về từ Việt Nam và người đàn bà Việt đă chiếm chổ một công dân của họ bằng những con mắt lănh đạm. Sự thù hằn, ghét bỏ đó là chuyện thường t́nh của thế gian. Tôi thường khuyên chồng:
- Tôi hiểu người Mỷ lắm. Họ mất chồng, mất cha, mất con, mất người yêu, sự đau khổ ở nước nào cũng ngang nhau. Đừng nên để tâm. Cứ kiên nhẫn đi xin, thế nào cũng có việc làm.
Đúng như vậy, David được nhận làm người giữ an ninh cho casino tên Nevada Club ..
Vài tháng sau tôi kiếm người giử con, cũng đi làm trong casino The Nugget, nhiệm vụ đổi tiền cho khách. Nếu có sự hiểu biết như bây giờ, tôi đă không bỏ con đi làm như vậy. Tiền kiếm ra có giữ được đâu. Thời gian qua rồi là không trở lại. Các con lớn lên ḿnh không gần gũi nhiều, tiếc thay!
Tuy cả hai cùng có công ăn việc làm, chúng tôi sống như chân không chấm đất. David thường hay uống rượu say sưa, tôi vô cùng buồn bă. Lúc đó, David coi tôi như... không khí, hổng cần giử cũng chẵng mất đi đâu. Trong ṿng mười mấy tháng, dọn nhà mấy lần. Và cũng mấy lần, tôi muốn bồng con đi. Rồi tôi nhớ lời nguyền của tôi trước bàn thờ ngày cưới. Rồi tôi nhớ lời Má tôi hay nói:
- Ba năm là t́nh, ba chục năm là nghĩa.
- Đồng vợ đồng chồng, chuyện ǵ củng xong.
Rồi tôi nhớ lời Ba tôi khi c̣n sống:
- Nhịn đi con ơi (Thôi được, nhịn một chút cho con có cha có mẹ)
Rồi tôi nhớ lời thầy tôi (soạn giả Lê Hoài Nở, dạy ở trường Quốc gia âm nhạc và kịch nghệ , đường Nguyễn Du, Saig̣n). Thầy đă dạy:
Chồng giận th́ vợ làm lành
Miệng cười tủm tỉm......rằng anh giận ǵ "...
Chồng bước tới, vợ bước lui,
Bước lui một bước, êm xuôi cả nhà.
Tôi tự nghĩ: "Không có trường dạy làm chồng, làm cha, làm vợ, làm mẹ. Ai cũng phải tự học cho nên cần một thời gian hơi...lâu.
1973, Trở Lại Việt Nam
Tháng 2 năm đó, một buổi chiều đi làm về, David hớn hở hỏi:
- Muốn về Việt nam không"
- Muốn chớ, mà sao hỏi vậy"
- Hiệp định Paris. Việt Nam hóa chiến tranh. Không coi tin tức à"
- Tôi coi chương tŕnh Seeseam Street. Đang học tiếng Mỷ mà. Tin hồi nào"
- Mới đây. Ḿnh sửa soạn về Việt Nam.
Mượn tiền má chồng đủ mua ba vé máy bay rưỡi (phải đi trước khi Tommy hai tuổi v́ trên hai tuổi phải mua nguyên vé).
Về lại Việt Nam, đọc báo, tôi biết đây là thời gian nhà báo văn nghệ sĩ "xuống đường". Tôi không hiểu rỏ nghĩa "xuống đường" là ǵ. Đây cũng là lúc tôi đọc được những sách "Giaỉ khăn sô cho Huế" của nhà văn Nhă Ca và cuốn "Mùa Hè Đỏ Lửa" của Phan Nhật Nam.
Theo lời con em Ngọc Anh, đang là thời gian thi hành hiệp định bốn bên: gồm Mỹ, Nam Việt Nam , Bắc Việt, Mặt trận giải phóng. Mỹ đang từ từ giăm viện trợ, rút cố vấn, rút quân Mỹ, thu xếp trả tù binh.
V́ mừng quá, chúng tôi không cần biết ǵ về tin tức chiến tranh. Sống gần gia đ́nh ngày nào hay ngày đó.
David được nhận làm cố vấn cho binh chủng Hăi quân, ngành truyền tin, với tính cách công tra dân sự, đóng ở vịnh Cam Ranh. Tôi gởi hai đứa nhỏ cho mấy em, theo chồng kiếm nhà ở. Đi mà tôi đă quên một điều: gia đ́nh tôi, chỉ là những người xa lạ đối với hai đứa nhỏ. Tommy v́ nhớ cha nhớ mẹ, nó bịnh nặng, nằm thoi thóp, tưởng đâu tiêu rồi. Lúc đó má tôi theo mấy d́ buôn bán quần áo con nít ở chợ Cầu Ông Lảnh. Buổi chiều về , má bồng nó đi bác sĩ liền, nó mới c̣n tới ngày nay. Thiệt t́nh, tôi làm mẹ quá dở.
Mới đầu, ở sau nhà đại úy Đương ( chủ cây xăng gần cây số 9 ngoài cổng căn cứ Cam Ranh) Vài tháng sau dọn vô ở khu đài thu sát băi biển, và cuối cùng ở Trung tâm Hăi quân (Market Time).
Đây là thời gian vui nhứt của đại gia đ́nh. Má với mấy đứa em thay phiên nhau lên chơi. Băi biễn Cam Ranh đẹp vô cùng. Có đảo B́nh Ba có chợ Đá Bạc . Nhờ ở đây tôi mới biết và thấy những con rùa biển lớn bằng cái bàn ( dân địa phương kêu là con Vích ). Cam Ranh cũng là một trong ba chổ trên trái đất giống rùa nầy lên đẽ trứng. Có một đêm theo mấy người lính ŕnh coi . Nó đào lỗ, rặn một hơi cả trăm cái trứng, móp móp, ướt ướt, rồi dùng hai cái chân lấp đất , dấu xong, ḅ trở xuống biễn. Mấy người lính đào lên đem về. Đôi khi, họ bắt luôn con rùa.
David hay nói :
- Sao người ta không chừa vài cái trứng. Ăn hết như vậy làm mất giống rùa !
Ngoài con rùa biển lớn c̣n có con kỳ nhông màu đỏ . Sau nầy về Mỷ tôi mới biết người Mỷ khám phá ra loại nầy dùng để chữa bịnh. (bịnh ǵ quên rồi )
Đám em tôi theo mấy người lính, nói thịt rùa đỏ tươi ăn như thịt ḅ,kỳ nhông cũng ăn thử, khen ,như thịt gà!. Thiệt, mấy đứa em tôi ăn uống " dă man".Tôi sợ, không dám ăn. Ở đây, nghe nói cũng là xứ nhiều cọp. Cọp Khánh Ḥa, ma B́nh Thuận mà. Trong khu căn cứ c̣n có một cái hồ cọp thường xuống uống nước. Mỹ đặt tên là Tiger Lake.
Ngày 9 tháng 8 Tổng Thống Nixon từ chức.
Chúng tôi ngày nào cũng vùng vẫy dưới biển. Ăn món ǵ cũng ngon. Lúc đó David làm lương tháng chỉ trên 400 đô. Đâu có sao. Cha mẹ vui th́ con cái cũng vui.
1974, Rút Hết Về Mỹ
Cuối năm, tháng 12, một ngày sửng sốt. David về, hối hả:
- Sửa soạn về Mỹ.
- Cái ǵ " Sao vậy"
- Mỹ phải rút hết. Ḿnh có nghe đài Hoa Kỳ không" Nó đệm băn nhạc White Christmas suốt ngày là hiệu báo Mỹ dân sự phải rút hết.
- Trời đất ơi, đi liền sao"
- Đi liền. Về Sài g̣n làm thông hành cho con.
Thử thời vận lần thứ nh́, tôi ra bộ nội vụ hỏi cách thức đem thằng em trai duy nhứt theo. Họ cho biết đem em không được, nhứt là con trai, con riêng th́ được.
Vậy là, tự nhiên tôi có hai đứa con gái riêng ( xin chính phủ Mỹ tha thứ cho tôi) .
Tin chiến sự cho hay quân Trung Cộng dùng đầu đạn hỏa tiển ( Guided missle ) bắn ch́m một chiến hạm Mỹ viện trợ cho Việt Nam ( chiếc Destroyer Escort), chỉ sống sót một quân nhân . Trung Cộng ỷ mạnh hiếp yếu chiếm đoạt đảo Hoàng Sa, một cái một!
Ngày 24 tháng 12 năm 1974 chúng tôi trỡ về Mỹ.
Tới Louisana ở tạm nhà bà chị.
David xin được việc làm, tài xế lái xe đào đất cho hăng thầu xây cất nhà cửa, loại nhà 25.000 đô một căn . Những tưỡng cuộc sống tạm yên, nào ngờ, nền móng xây xong, David bị layoff.
Tôi nhớ ngày đó, sự thất vọng và tức tối hiện rỏ trên mặt, nước mắt muốn trào ra của y.
Anh rể c̣n trong Hăi quân, chị tôi theo chồng. Chúng tôi trơ trọi.
“Giải pháp Reno” là có nhiều hy vọng. Lại kêu gọi tới má chồng gởi xuống 500 đô.
Bạn hăy tưỡng tượng hai người lớn, bốn đứa nhỏ cùng quần áo đồ đạc chen nhau trong chiếc xe nhỏ xíu, trong tay có khoảng 675 đô, vượt hơn 1,500 miles. Nửa chừng xe bị gảy nhíp ngừng sửa, tiêu hơn trăm rưỡi. Dọc đường chỉ đậu ở chổ bải xe hàng , nghỉ đở 1, 2 tiếng. Ăn uống luôn trong xe, David lái một mạch 72 tiếng đồng hồ, xuyên qua mấy tiểu bang,giửa trời bảo tuyết!
Tới Reno 1 giờ trưa.
Đậu xe bên lề đường David đi bộ tới Casino để t́m việc. Ngồi lâu nóng ruột dặn hai đứa em coi chừng cháu , tôi cũng xuống xe đi ḷng ṿng coi có việc ǵ làm đại hay không. May mắn tôi được nhận liền chân bồi pḥng ở nhà trọ tên Caravan.
Khi trỡ lại xe đă quá 3 giờ. David đi tới đi lui, tức tối:
- Đi đâu vậy" Tôi có việc làm, phải bắt đầu lúc 2 giờ, bây giờ trể rồi, ai mà cho vô nữa.
- Không sao, tôi có việc, ngày mai bắt đầu.
T́m chổ ở. Motel Atlas, một pḥng ngủ, có bếp nhỏ, tủ lạnh
Chiều hôm sau tôi đi làm về, David mặt mày một đống:
- Hôm nay tôi đi nộp đơn lảnh tiền thất nghiệp. Nó làm như ḿnh đi xin vậy. Tôi không trở lại đó nữa đâu.
- Th́ cũng phải ráng chớ sao. Lảnh tiền đó trong khi chờ kiếm việc. Chẳng lẽ để mấy đứa nhỏ đói"
Chúng tôi sống chật vật như vậy hết một lúc. Bạn ơi, đây là thời gian khủng hoảng, xuống tinh thần nhứt. Lương tôi một tuần 63 đô, trả tiền pḥng hết 60, c̣n lại bao nhiêu" Mổi ngày dọn pḥng, khách để lại cho mấy chục cents, một đô là mừng lắm.
Tôi bán đầu tiên cái kiềng trơn hơn một lượng chưa từng đeo, rồi cặp nhẩn vàng Má tôi cho trước khi đi, rồi cặp nhẩn xoàn má chồng cho.
Mổi tuần mua hai hộp cereal hiệu Captain crunch loại hột tṛn tṛn có đậu phọng ( thằng con lớn tới bây giờ vẩn c̣n nhớ mùi vị đó) 1 đô 10 ổ bánh ḿ, loại bánh ḿ gần ngày hết hạn , nhưng v́ ăn trừ cơm cho nên mau hết, không sợ hư ! hai hộp mức, hai keo đậu phọng nát, hai hộp cacao pha sửa, một bịt gạo hai cân ( chỉ nấu cháo ) nhiều bắp cải, có khi 1, 2 con gà là món ăn của 6 người. Củng may, hai đứa em đi học , được ăn uống đầy đủ, mỗi ngày để dành đem về cho hai đứa cháu mấy trái cam trái bom , vài cái bánh !
C̣n nhớ một ngày bà d́ chồng mời ăn bửa tối. Thiệt là một bửa ăn nhớ đời, đang đói mà!
Chồng tôi, người Mỹ, sống trên đất Mỹ mà cũng trăi qua thời gian đói khổ, cũng như quí vị sau tháng 4 năm 1975 .
Tôi lại mắc thêm một lời thề nữa. Tôi thề sẽ không để con tôi đói khổ...
Từ đây, tôi tập nh́n đời bằng con mắt khôi hài, chuyện ǵ cũng thấy nhẹ bớt đi. Và rồi cái đói khổ không kéo dài lâu.
Tôi xin được việc làm trong một hăng may màn, tấm trăi giường, áo gối, đồ làm bếp...
Có biết may vá ǵ đâu. Có lẻ họ nhận v́ cái mặt Á Đông của tôi. Ngày đầu tập sự tôi hỏi việc cho chồng , gặp ông giám đốc tử tế, y đắn đo một hồi rồi nói:
- Thông thường chúng tôi không nhận vợ chồng làm việc chung, nhưng lần nầy tôi phá lệ. Việc ǵ cũng đủ người rồi nếu chồng you muốn th́ vô làm việc sắp đặt máy may,dọn dẹp hăng.
- Thiệt là.... Đội ơn ông.
Mổi ngày tôi ngồi vật lộn với cái máy. Máy ǵ chạy lẹ quá trời ! Vừa đặt miếng vải vô nó làm một cái rẹt níu không kịp.
Mổi ngày nh́n anh chồng Mỹ cầm cây chổi quét hăng mà ứa nước mắt.
Sau một tháng đi làm khi trời c̣n tối, về nhà th́ trời đă tối rồi!, hết việc dọn hăng.
David hỏi ông giám đốc :
- Trong hăng việc nào làm lương cao nhứt "
- Trừ việc quản lư, chỉ c̣n việc làm sữa máy may là lương cao.
David nói:
- Tôi có kinh nghiệm sửa máy kéo tiền trong Casino. Ông cho tôi thử nghề sửa máy may trong hai tháng, nếu làm không xong tôi sẽ tự động xin thôi.
Ông Harvy, người ân nhân đă mất năm 1977. Chúng tôi không bao giờ quên ơn ông. Ông biết nh́n người, ông đă khởi đầu, hướng dẫn nghề nghiệp, cho chồng tôi có cơ hội xữ dụng khă năng ,vượt qua cảnh nghèo.
1975, Thắt Ruột, Thắt Gan
David được lên chức phụ tá quản lư.
Bắt đầu từ tháng ba Ngọc Anh gởi thơ với tin tức chiến sự, càng ngày càng sôi động Miền Nam thật sự trong cơn dầu sôi lửa bỏng. Qua tháng tư , mổi ngày coi tin tức, thấy băn đồ chử S bị màu đỏ nhuộm lần lần từ vỉ tuyến 17 xuống miền Nam, ngày nào ba chị em tôi cũng khóc. Sự lo sợ, nóng ruột nóng gan không c̣n nghi ngờ ǵ nữa, màu đỏ xuống tới Xuân Lộc, rồi Long Khánh, miền Nam lọt vô tay cộng săn là cái chắc.
Ngồi may mà nước mắt tuôn ra, tới nổi cô bạn nhỏ người Hong Kong, tên Siu Woo, chịu không thấu. Sẵn máy sẵn vải dư, nó may liền một cái túi, đi ṿng ṿng hăng xin tiền đồng nghiệp cho tôi. Thiệt có gặp cảnh khổ mới thấy người có ḷng, nhứt là người nghèo. Nó xin được hơn trăm bạc. Rồi bà má chồng và ông giám đốc tốt bụng, cho chúng tôi mượn tiền gởi chị tôi cùng chồng trở về Việt Nam t́m cách rước gia đ́nh. Nhưng, máy bay chỉ hạ cánh ở Thái Lan v́ đă được lịnh không thể đáp xuống Việt Nam. Vậy là hết đường !
Đài truyền h́nh loan báo chiến hạm My neo ngoài khơi, ai ra tới sẽ được vớt. Lộ tŕnh di tăn, người ta chết trên đường lộ, chết chưa ra khơi, chết từ trên không trung rớt xuống. Một máy bay di tăn trẻ mồ côi bị Cộng quân bắn hạ, mấy trăm trẻ chết hết.
Đau đớn biết bao cho những người lính Cộng ḥa đă bị bỏ lại. Càng coi càng thắt ruột thắt gan.
Cuối tháng Tư, trong t́nh trạng vô cùng tuyệt vọng, kể như sẽ không c̣n nh́n thấy mẹ và mấy đứa em nữa.. Th́nh ĺnh, đêm 29, khoăng 2, 3 giờ sáng, má chồng tôi kêu, nói, có người nào từ phi trường Hawaii cho hay má và mấy em đă rời Việt Nam.
Thủy quân Lục Chiến Mỹ làm hàng rào nhân sự, cầu không vận giờ chót đă bốc gia đ́nh tôi ra khỏi địa ngục. Mừng quính, David liên lạc được với phi trường, nghe tiếng thằng em tôi:
- Cả nhà đi đuợc, chưa biết chắc đi đâu, họ nói Wake ǵ đó, em hổng hiểu, sợ quá.
David nói :
- Rồi, nó đưa qua đảo Wake , căn cứ quân sự.
Mừng thôi là mừng. Sau cơn mưa, trời sáng sủa hơn..
Mấy ngày sau, biết chắc những người trong chuyến bay đó đang ở trại Pendleton, California. Chúng tôi đi rước về. Gia đ́nh tôi ở trại chỉ có vài ngày.
Về Reno, đài truyền h́nh Eye Witness New và đài số 2 tới tận nhà phỏng vấn.
Qua ngày sau, má và ba đứa em tôi vô hăng may làm, đài truyền h́nh lại tới quay phim, báo chí đăng h́nh, viết bài chúc mừng, gia đ́nh tị nạn đầu tiên. Thiệt đúng là báo có đăng đài có nói đàng hoàng.
David nói với tôi:
- Tôi không tin tôn giáo nhưng đây là lần đầu tôi đă cầu nguyện.
Lúc đó v́ mừng quá, đem gia đ́nh ra khỏi trại sớm quá, chúng tôi không hiểu ǵ về quyền lợi mà chính phủ Mỹ dành cho dân tị nạn. Chúng tôi chỉ biết có một điều là qua được rồi th́ đi làm nuôi thân và trả nợ. Tội nghiệp Ngọc Anh, Kim Loan và Tấn Long thằng em trai mới có 17 tuổi là tuổi có thể trở vô trường, phải đi làm. Chỉ có Kim Phượng, Hoàng Thư và Thúy Phương được tiếp tục đi học.
Dân chúng Mỹ, chồng con về rồi, ḷng nhân đạo họ củng mở ra.
Thời gian nầy là lúc người Việt tị nạn có đủ chuyện vui về việc tự dịch tiếng Mỷ. Hiểu sao dịch vậy, giăn dị gọn gàng.
Đưa tay chỉ vợ, chàng giới thiệu với người Mỷ:
- This is my house (đây là nhà tôi)
Ai làm ǵ sai, lắc đầu, xí xóa :
- No star where (không sao đâu)
- The wind hit him (nó bị trúng gió)
Bạn c̣n nhớ hôn"
1976, Sợ Cái Nghèo Đeo Đuổi
Sanh đứa con gái út, tuổi Th́n, tên Elizabeth Xuân. Hơn hai thằng anh, con rồng nầy ở đủ tháng đủ ngày. Nó uốn éo, nó vùng vẫy, nó nhào lộn, nó cân nặng 6 pound 12 ounce, sanh 6 giờ sáng.
Được chuyện nầy mất chuyện kia. Sợ con đói khổ, sợ cái nghèo đeo đuổi, sanh mới hai tuần tôi mướn người giữ con, đi làm lại.
Hai đứa rồi, thêm đứa thứ ba, đứa con gái mà David từ lâu mong đợi, tôi cũng đă bỏ bê nó cho người giữ.
Có phải v́ lư do đó mà sau nầy lớn lên có chuyện ǵ buồn nó chỉ tâm sự với bạn mà thôi. Bây giờ nghĩ lại tôi vô cùng hối tiếc.
Sang năm 1977, dọn qua California. David làm Giám đốc hăng Barth & Dreyfus.
1978, làn sóng thuyền nhân
Sang năm 1978, Việt Mỹ được thư từ qua lại.
Làn sóng thuyền nhân tràn ngập các đảo nước lân cận. Cuối năm, cả đại gia đ́nh dọn xuống North Carolyna mở thêm chi nhánh. Làm ra tiền mà chổ ở quá buồn.
Cuối năm, d́ Năm cho hay chính quyền giải toả nghĩa trang Phú Thọ Ḥa , phải lấy cốt Ba. Má tôi dặn đem đốt rồi gởi vô chùa. D́ Năm cho đứa con trai vượt biên, qua đảo Bulabidong an toàn.
1979, Trận Cuồng Phong David
Năm nầy, d́ Năm cho hay cha con tụi tôi sẽ gặp nhau. Đó chỉ là cách nói bóng gió cho biết d́ sẽ mang theo tro cốt của ba tôi đi vượt biên. Chừng không nghe tin tức của d́ mà chỉ nghe tin thời tiết về trận băo chúng tôi lo lắng vô cùng.
Trận cuồng phong (hurricane ) trớ trêu thay lại có tên là David, khủng khiếp, tàn phá, giết hơn 1,100 dân vùng duyên hải đảo Caribbean. Băo dữ sóng thành nhận ch́m biết bao thuyền nhân.
David liên lạc với hội Hồng Thập Tự, họ cho biết tin dữ : chiếc tàu Minh Hăi khởi từ Cà Mau đă không tới bến. Hơn 20 người bà con cùng d́ Năm ôm b́nh tro cốt ba tôi, ch́m sâu đáy biển. Ba tôi chết lần thứ hai! Một lần v́ chiến tranh. Một lần vượt biên.
Nghe tin, không biết phải làm ǵ. Thấy tôi ngồi chết lặng cả buổi trong xó nhà, David ra xe lái đi. Y đi t́m chỗ làm thủ tục đứng tên bảo lănh hai gia đ́nh thuyền nhân Việt Nam.
Ở North Carolyna, tôi đă gặp nhiều cựu quân nhân, thương phế binh Mỹ trở về từ Việt Nam. Một người da trắng, mặt mày bị cháy bởi bom napaln, không c̣n h́nh dạng mắt, mũi nữa... Một người da đen, tay chống nạng, ông nói:
- Tôi để lại một chân bên xứ của cô.
Bạn nghe đau ḷng không"
1984, dọn hẳn về California
David nhảy từ hăng nầy qua hăng nọ, chổ vài tháng, không hài ḷng với việc làm. Hùn hạp với một người Đại Hàn mở hăng in vải, lổ vốn, đóng cửa ..
Thất nghiệp. Y bỏ uống rượu. Nhất định không chịu xin tiền thất nghiệp. Năm nầy là năm thất thời thất chí của y. Ngồi trước TiVi, không đổi đài, hồn lạc đâu mất tiêu. Nhiều đêm, y ngồi dậy, lâu lắm, không nói ǵ. (Sau nầy nghe người ta nói cựu quân nhân Mỹ tại Việt Nam thường bị flashback, có nghĩa bị h́nh ảnh quá khứ ám ảnh, hổng biết dịch tiếng Việt là ǵ.)
Tôi cũng không khá hơn. Ở nhà lănh tiền thất nghiệp. Vừa may em tôi, Thúy Phương, đem cuốn sách dạy về ngành Thẫm Mỹ cho tôi dịch mướn, kiếm thêm chút đỉnh!
1987, Má Chồng Mất
Việt kiều bắt đầu trở về Việt Nam thăm nhà.
David làm cho hăng Design Collection (DC) chuyên mua bán, xuất nhập cảng hàng vải.
Tôi đậu bằng thẩm mỹ, ở lại dạy cho trường.
Giữa năm, má chồng tôi mất. Trước khi chết bà dặn không được mở nắp ḥm.Bà muốn con cháu nhớ lúc bà c̣n sống chớ không nhớ tới cái xác vô hồn. Thôi rồi!
Bà đi trước khi được thấy sự nghiệp thành công của con trai. Cũng không kịp cho tôi nói lời cám ơn, thưa với bà là đứa con dâu Việt Nam của bà đă có nghề nghiệp chuyên môn, khỏi phải lo đứng bếp như lời bà từng dặn.
C̣n đâu nữa những buổi ăn ngon lành thuần túy thức ăn Mỹ. Những ngày lễ lớn, nếu tụi tôi không đi thăm được, bà luôn luôn gởi thùng bánh trái tự tay làm cho con cháu. Tôi nhớ những lúc túng quẫn, bao giờ tụi tôi cũng kêu gọi tới bà. Ḷng mẹ thương con dân tộc nào cũng như nhau. Từ đây, bà đă nằm kế bên ngôi mộ người chồng yêu dấu.
1988 - 1990
David lao đầu vô việc làm. Mổi tháng đi Nửu Ước hoặc South Carolina một tuần. Tôi cũng lo việc của tôi.
Hai đứa con trai tới tuổi vị thành niên, tuổi nguy hiểm. Bắt đầu nếm mùi lo buồn v́ con cái. Lỗi chúng tôi phần nào v́ đă không biết dạy dổ tụi nó đúng cách.
1990. Bà chị thứ tư của David mất v́ bịnh đứng tim.
1991, David Bị Kích Tim
David bị heart attack (kích tim) vô nhà thương mấy tuần. Hậu quả của gần 30 năm hút thuốc. Hút càng ngày càng nhiều. Việc làm càng khó khăn, căng thẳng, y càng cố gắng.
Chưa từng biết ǵ về computer nhưng với kinh nghiệm làm việc, y đă điều hành, kiểm chứng cho chuyên viên lập ra một chương tŕnh để xử dụng trong hăng. Từ lúc hăng mới mở cửa năm 1986, việc ít, người ít, mọi sự đều làm bằng tay. Cơ sở phát triển lên hàng trăm nhân viên, phải điều hành bằng hệ thống điện toán.
V́ trách nhiệm, v́ việc làm đ̣i hỏi sự quan tâm thường xuyên, y đă quên thân ḿnh. Một ngày hai b́nh cà phê, ba gói thuốc th́ thân nào chịu nổi. Bác sĩ cho biết nếu không tự săn sóc lấy ḿnh th́ y sẽ không sống tới ngày có cháu!
Sợ chết ,y bỏ hút thuốc. Một cái một. (y nói nhỏ không muốn bỏ tôi lại một ḿnh)
Tôi làm giám khảo ngành thẩm mỹ..
Chiến tranh giữa Kuwai và Iraq bùng nổ.
Hai đứa con trai nói "khi quốc gia cần tụi con sẽ đi lính " dù ba nó đă cho biết sự sai lầm của chính bản thân. Tôi quá lo sợ, sợ cho tới ngày Tổng Thống Bush rút quân về.
Con gái tôi bắt đầu căi cha ghét mẹ. Khi buồn nó chỉ tâm sự với bạn mà thôi. Lỗi tại tôi, ham làm việc, ít gần gụi nó.
Diện con lai, gia đ́nh HO bắt đầu qua Mỹ.
1992 - 1993
Lawrence vừa đi học vừa đi làm. Đứa con trưởng có tánh tự lập từ nhỏ. Có em sớm, nó cũng sớm biết nhường nhịn, thường ngồi chơi một ḿnh.
C̣n nhớ Tommy, lúc mới mấy tháng biết nh́n ai là mẹ rồi, tối nào tôi cũng phải ẵm nó từ 8 tới 9 giờ rồi bỏ vô giường th́ nó mới chịu ngủ.
Vậy mà vù một cái, năm 1993, tôi cưới dâu trưởng, gốc Quảng Đông, tên Elaine.
1994 - 1996
Hảng DC chia ra chi nhánh lấy tên DIVION 92, David đươc một phần trong bốn phần hùn. Y vừa làm chủ hăng DIV 92, vừa làm phó giám đốc cho hăng chính DC.
Cuối 1994, Tommy vô hăng làm việc cho cha.
Sang năm 1995, con dâu có bầu. Đứa đầu không giữ được.
Tôi cứ suy nghĩ hoài. Có thể nào, v́ Agen Orange (chất độc mầu da cam từng xài quanh các căn cứ Mỹ ở Việt Nam thời chiến) ảnh hưởng máu ông nội, qua tới đời cháu" Chẳng lẽ hậu quả của chiến tranh đeo đẳng theo phá hoại tới đời con cháu"
1996, Thêm Công Dân Hợp Chủng
Elaine có bầu lần thứ nh́. Lần nầy th́ mẹ tṛn con vuông. Chúng tôi có cháu nội gái tên Emily.
Vậy là, xứ sở có tên Hợp chủng quốc thêm một công dân hợp chủng. Emily có 3/4 máu Á Đông, máu Mỹ c̣n có 1 phần. Nếu theo cái đà nầy, vài thế hệ tới nước Mỹ sẽ không c̣n da trắng, đen, vàng, đỏ, nâu nữa mà sẽ có cùng chung một màu ...lờ lợ. Với cháu nội, tôi muốn sửa lại những sai lầm, thiếu sót cũa tôi khi nuôi con, tất cả th́ giờ rảnh tôi dành cho nó.
1997, xuống tàu, “ra riêng”
Elizabeth vô hăng làm phụ tá cho David.
Tụi tôi để nhà lại cho vợ chồng Lawrence. Mua chiếc tàu dài 28 feet, "ra riêng", sống luôn trên tàu. Kể như chúng tôi ăn trái do ḿnh trồng, bây giờ có dư chút đỉnh tiền, y dụ tôi mua chiếc tàu để thỉnh thoăng đi câu cá. Tôi ch́u theo dù không biết lội.
Ai mà ngờ ngày kư tên nhận tàu, cũng là ngày tụi tôi ở luôn trên con tàu neo giữa Boat City tại Marina del Rey.... Không khí mát mẻ, tôi dứt chứng bịnh dị ứng mũi kinh niên. Từ ngày ở trên tàu không c̣n phải xài thuốc thông mũi nữa.
Sang năm 1998, con tim của David có vẻ chịu gió biển, không thấy lên cơn bất tử nữa. Công việc "xuôi chèo mát mái" y đ̣i đổi chiếc tầu 38 feet. Tôi lại phải gật. Sống trên mặt nước là ước muốn từ lâu của y. Có con tầu riêng đúng ư, David vui vẻ coi là "mộng đă thành."
Nh́n y vui, tôi nhớ đủ thứ. Chẳng có giấc mộng nào tự nhiên mà thành. May mắn không đủ. Núi cao có núi cao hơn. Lúc nào chúng tôi cũng tự hỏi "Ḿnh có làm đầy đủ nhiệm vụ chưa" để khỏi phụ công ơn của những người trên đường đời đă một lần nào đó, giúp ḿnh.
1999, Vĩnh Biệt Elaine
Trước ngày lễ Tạ Ơn, nhận tin chị Elaine đang hấp hối. Tới nhà chị, tụi tôi quẩn quanh trong 4 ngày. Đây là lần thứ hai tôi chứng kiến mạng người chênh vênh giữa sự sống và chết.
Khi Ba tôi bị bắn, cái chết thời chiến đến th́nh ĺnh, tức tưởi, tê dại. Chị Elaine chết trong cảnh an b́nh. Đứng lặng bên giường chị, tôi thấy sự hấp hối, lấy hơi lên, hớp từng hớp không khí mà không nghe hơi thở ra, cho tới hớp không khí cuối cùng. Th́nh ĺnh, tim ngừng đập.
Chị mất, tuổi mới 53. Tro tàn chị dặn hăy đem rải trên ngọn núi Table Rock ở Medford, nơi chôn nhau cắt rún. Một cuộc đời, chỉ sống loanh quanh nơi thị trấn nghèo nàn, buồn thiu. Sống giản dị, chết cũng giản dị.
C̣n nhớ mới ngày nào chị cùng má chồng ra sân bay rước tụi tôi, năm 1970. Tôi gặp chị vào lể Tạ Ơn, nay chị xa tôi cũng vào dịp lể nầy! Thoắt cái. Ba mươi năm. Thôi rồi, xong một đời người. Vĩnh biệt Elaine.
2000, Sau 32 Năm
Ngày 28 tháng 5 năm 2000, ngày giỗ Ba tôi.
Sau 32 năm, nh́n đám con nguyên vẹn 7 đứa (chị tôi đi xa không về kịp) cùng gia đ́nh sum họp, có lẽ Má tôi, chen lẫn trong buồn nhớ là sự hài ḷng. Bà đă không uổng công ở vậy nuôi con. Mấy chị em tôi, dù con cháu đầy đàn, vẫn luôn luôn quẩn quanh bên Má. Tôi không đủ chử nghiă để viết về người mẹ. Bà là người đă tạo cho tôi ḷng tin và sự cứng rắn. Chính bà là chỗ dựa để tôi đứng lên vững hơn mổi lần bị đời đạp xuống. Má tôi đă lên chức Bà Cố từ lâu.
Tháng 6, tôi có thêm đứa cháu nội gái tên Charlotte. Đứa lớn giống mẹ đứa nầy giống cha. Đứa cháu lớn nói tiếng Tàu thiệt là giỏi. Tiếng Mỹ khỏi học cũng biết. Tiếng Việt nói ǵ nó cũng hiểu, mà c̣n mắc cở miệng. Năm nay tôi cho nó 2 cuốn băng học tiếng Việt, má nó cùng học luôn thể. Mới 4 tuổi rưởi mà nó ma le lắm. Khi nào muốn tôi chơi với nó, nó sẽ giở giọng nhơng nhẽo ra " bà nội, lại đây" bằng tiếng Việt có bỏ dấu đàng hoàng (giỏi hơn ông nội) ḷng tôi mềm nhũn liền.
Khi nhận tin người anh rể chết bất th́nh ĺnh, tôi nhớ ngày anh mang David về ngôi nhà cũ ở Phú Lâm giới thiệu. Anh chính là "ông mai" của chúng tôi. Tôi biết ơn anh.
Cho tới ngày nay, David cũng chỉ nói được vài tiếng Việt không bỏ dấu.
Tôi xào đồ ăn, y nhắc:
- Put alot of Cu Hanh ( để nhiều củ hành)..
Mỗi lần ai hỏi về "Chuyện ǵ xảy ra ở 'Nam'" y trả lời:
- Ḿnh rút, ḿnh thua. Vinh hạnh ǵ mà khai" Tôi thấy xấu hổ...
Tôi không nh́n người đàn ông đi bên tôi là người ngoại chủng, chỉ thấy một người chồng, người cha, ḷng tốt lấp đi tật xấu. Y bắt buộc ba đứa con phải nói tiếng Việt để tỏ ḷng kính trọng người mẹ Việt và gia đ́nh bên ngoại.
Đó bạn, "chuyện nhà" chúng tôi, cũng ba ch́m bảy nổi như bao câu chuyện khác.
Qua kinh nghiệm sống hơn ba chục năm, tôi thấy nước Mỹ chuộng người siêng năng, cầu tiến, cố gắng và biết chụp cơ hội. "Ngồi mà chờ thời, đời nào mà thành."
Tôi hay chọc David :
- Nước Mỹ nợ nước Việt Nam, cho nên phải cưu mang người Việt. Má tôi hơn 75 tuổi c̣n sáng suốt, ăn uống đầy đủ, bịnh hoạn đă có bác sĩ, nhà thương lo. Các em tôi có công ăn việc làm đàng hoàng. C̣n you, you nợ tôi, you t́nh nguyện vô lính lúc chưa tới 17 tuổi, bắt mẹ phải đi kư tên, đi tuốt qua bên kia trái đất, rước tôi về đây để trả nợ.
Y nịnh:.
- Nợ t́nh. "I love you từ kiếp trước". Nợ tiền trả lần lần cũng hết. Nợ t́nh th́ anh trả suốt đời.. Kiếp nầy không xong trả thêm kiếp sau.
Vậy là sau bao năm coi vợ như... không khí, y bắt đầu hiểu ra là không khí cũng có chút giá trị.
Vợ chồng, khi hiểu được điều nầy, thường đă...quá đát. David nay không c̣n ốm gọn, mà y như cái thùng phuy. Tôi cũng đă tṛn như cái gối ôm, đâu c̣n nhỏ xíu, mỏng manh như khi đứng bên y trước bàn thờ Ba tôi năm nào.
Trong trận cuồng phong David năm 1979, mạng sống hàng ngàn người và thuyền nhân đă bị nhận ch́m, trong đó có d́ Năm và tro cốt Ba tôi. Tất cả ch́m tan nhưng biển vẫn c̣n đó.
Hàng ngày, tôi đang là "tàu nhân" sống ngay trên biển.
Đứng bên David, người chồng Mỹ cùng tên với trận cuồng phong, nh́n biển, nghe tiếng sóng xô, lớp sau đùa lớp trước, tôi hiểu điều tôi khấn nguyện và tự hứa năm xưa vẫn được Ba tôi liên tiếp nhắc nhở và phù hộ.
Giao thừa 2001
TRƯƠNG NGỌC BẢO XUÂN ABBOTT
Bà Trương Ngọc Bảo Xuân Abbott, 52 tuổi, hiện cư trú tại Boat City, Marina del Rey, California, là giám khảo ngành Barbering & Cosmetology tại State Board, nơi tổ chức thi bằng hành nghề thẩm mỹ của tiểu bang California.
Trong đợt II Giải Thưởng Viết Về Nước Mỹ, bà Bảo Xuân đă góp loạt bài đặc biệt về ngành thẩm mỹ tại Hoa Kỳ: một ngày chấm thi, một ngày đi dạy, một ngày đi học nghề thẩm mỹ.
Hàng ngày theo dơi bài tham dự giải thưởng, bà Xuân viết: “Thấy thương người, thương ḿnh. Thương tới muốn khóc.” và quyết định “đến phiên tôi kể chuyện nhà cho bạn nghe...”
Đây là chuyện kể 32 năm của một cô dâu Việt, về một chàng Mỹ 17 tuổi, bắt Mẹ kư tên cho đi lính trước tuổi, để sang tận bên kia trái đất “mang tui về trả nợ”, như tác giả Bảo Xuân Abbott nói đùa.
Hàng ngàn người. Có thể cả chục ngàn, trăm ngàn, rồi cả triệu không chừng. Những người Việt tan tác khắp nơi, chưa gặp, chưa quen... Lạ thay, khi không bỗng thấy nhau thân thiết. Thân tới mức mang cả chuyện nhà của ḿnh ra kể cho nhau nghe. Toàn những chuyện khổ đau, oan ức, tang thương đă bao năm nuốt xuống. Giải Thưởng Việt Báo Viết Về Nước Mỹ hàng ngày cho tôi cảm giác ấy. Khi viết, khi đọc, thấy thương người, thương ḿnh. Thương tới muốn khóc.
Và bây giờ, bạn thân mến,
Đến phiên tôi kể chuyện nhà cho bạn nghe.
Viết về nước Mỹ, được rồi, đang sống ở Mỹ mà. Viết về người Mỹ, t́m đâu cho xa. Tôi muốn nói về người đi bên cạnh tôi 32 năm qua: David, chồng tôi.
Cuộc đời giống như cuốn sách dán h́nh kỷ niệm. Mấy chục năm gom vô vài trang giấy. Ngược gịng thời gian. Giở lại từng trang...
1968, Năm Mậu Thân
Ngày 28 tháng 5, cư xá Cảnh Sát Phú Lâm A đường Lục Tỉnh quận 6 Chợ Lớn.
Cộng sản tấn công Sài G̣n lần thứ hai, đặt bộ tư lịnh tại khu cư xá Phú Lâm A. Gia đ́nh tôi cư trú tại đây. Ba tôi là Cảnh sát, tùng sự tại pḥng Giảo Nghiệm, Tổng nha Cảnh Sát Quốc Gia ở đường Vỏ Tánh, Sài G̣n.
Ba tôi bị cộng quân chận bắt, bắn chết tại chổ. Một viên đứt yết hầu, một viên xuyên bao tử.
Hai chị em tôi chứng kiến cảnh Ba bị bắn chết. Tôi nâng đầu, máu nóng vọt ra. Ngọc Anh đở chân, máu nhểu dài xuống đất. Hai chị em lệt bệt, khiêng, rớt... khiêng, rớt... vừa khóc vừa khiêng thây Ba tôi về nhà. Em tôi mới 15 tuổi, mặt đầy nước mắt, hai bím tóc, bộ đồ trắng loang máu.
Khoảng đường gần 100 thước đó dài, nặng, đau đớn, uất ức, hận thù, khắc sâu vô tim, vô óc, vô suốt cuộc đời chúng tôi.
1969, Giă Từ Các Bạn
Một ngày tháng giêng anh rể tôi đem về giới thiệu người bạn vừa ra lính Hải quân, David. Mới 20 tuổi, mắt sáng, tóc đen xanh, ốm gọn, nhanh nhẹn, rất lịch sự, đàng hoàng. Tôi thấy cảm t́nh.
Những người bạn học đă vô lính. Mấy đứa bạn gái vừa có chồng, chồng chết trận, tay bồng con thơ; tôi làm việc lương tháng ngàn mấy không đủ may áo dài bận đi làm, lấy đâu giúp mẹ nuôi đám em"
Khi Ba chết, đám em tuổi từ 15,13,10,7,5 và đứa em út (Thúy Phương) chưa đầy 3 tuổi. Má tôi vợ công chức chỉ biết nội trợ. Người chồng tốt, người cha hiền đă bị bắn chết. Con không cha như nhà không nóc. Là chị lớn của lũ em, thân con gái, biết làm sao đây"
Tôi đă nguyện với ḷng sẽ t́m đủ cách để đi khỏi nước Việt Nam, khỏi nơi đầy thù hận, đầy bất công, đầy tủi nhục. Và đó, David tới đúng lúc. Chính y sẽ đem tôi ra khỏi vùng u tối và nhờ đó tôi sẽ t́m cách đem gia đ́nh đi luôn. Thôi, giă từ các bạn, tôi rẽ qua ngả khác từ đây.
Tôi nhận lời làm đám cưới với y.
Đang để tang ba. Đám tang với đám cưới, gần quá. Tôi chọn đúng ngày Ba bị bắn làm ngày cưới. 28 tháng 5. Cho trộn lẫn vô nhau, trong tim, trong óc.
Đâu phải lúc tiệc tùng. Tất cả tại nhà, giản dị trước bàn thờ tổ tiên. Không hột xoàn, không vàng bạc, chỉ có lời vái hương hồn Ba. Xin Ba phù hộ cho ước nguyện của con: đem được Má và mấy đứa em ra khỏi địa ngục nầy. Tôi tự hứa sẽ là người vợ tốt suốt đời.
Chúng tôi ở chung với gia đ́nh, trên căn gác nhỏ. David làm việc cho một ông bầu chuyên đem những dàn nhạc hát cho lính Mỹ nghe.
1970, Lần Đầu Tới Mỹ
Tháng 3, tôi sanh đứa con trai đầu ḷng, tuổi Tuất , tên Lawrence Long .
Tội nghiệp đứa con so, 7 tháng đă ra đời. Cân nặng có 1 kí 700 gram, nhà thương Đức Chính (đường Cao Thắng) giữ trong lồng kiếng 24 giờ. Giao lại tôi, cô y tá cho hay "bé không biết bú". Trời đất ơi, tôi biết làm sao"
Má tôi dạy "con nặn sữa ra, lấy cái ống nhỏ thuốc, hút sữa lên rồi nhỏ từng giọt vô miệng nó. Thấy hông, cái miệng nó nhỏ hơn đầu vú, làm sao mà bú b́nh thường được."
Nhờ kinh nghiệm và sáng kiến của Má, con tôi qua khỏi mấy tháng đầu hung hiểm.
Lúc đó David làm lương tháng khoảng 3, 4 trăm đô. Một hôm đi làm về, say nhừ, vừa khóc vừa kể:
- Bạn tôi mới bị quân khủng bố liệng lựu đạn, chết rồi.. Sống ở đây lúc nầy nguy hiễm quá.
Tháng 11 vừa hết giao kèo y đ̣i trở về Mỹ.
Chúng tôi đi lo thủ tục đem đứa em trai duy nhứt của tôi theo mà không được. Bởi tôi c̣n ngây thơ, không biết là đút tiền th́ tới đâu củng tới. Đành cắn răng, gạt nước mắt, ôm con theo chồng. Tôi hẹn ngày trở về v́ bỗn phận đối với gia đ́nh chưa tṛn. Tôi phải tin bên kia đám mây đen vẫn là ánh mặt trời.
Tôi tới Mỹ lần đầu ngày 22 tháng 11 năm 1970, bụng mang thai 5 tháng
Mẹ chồng, chị chồng tên Elaine ra tận phi trường Portland thuộc tiểu bang Oregon đón. Bước xuống phi trường, đèn sáng trưng, rực rỡ. Không khí tưng bừng nhộn nhịp, tôi như con ngáo, thấy ḿnh càng nhỏ bé. Rồi, phố lớn, nhà to, cây đầy trái, rụng đầy sân. Ngồi trong xe hơi rộng răi tôi cứ lấy mắt mà ngó, mà ước thầm, "phải chi Má với mấy đứa nhỏ qua được!"
Con người ta chỉ một lần sống, tại sao dân Mỹ quá sung sướng , dân ḿnh th́ nghèo khổ chiến tranh"
Cầm chùm nho lên ăn, nhớ tới mấy đứa em mà ứa nước mắt !
Cô chồng đăi bữa ăn lễ Tạ Ơn lần đầu tiên. Thịt gà lôi sao mà ngon, ngọt.
Bên chồng thay phiên ẵm Lawrence. Suốt ngày tôi ở ngoài sân sau, hái quít hái bom, vừa hái vừa tiếc hùi hụi mấy trái rụng đầy dưới đất.
Nhà chồng thấy tôi nhỏ xíu, ai cũng thương.
Qua lễ, lái xe xuống thị trấn Coquille thăm người cô thứ nh́. (David có 5 người cô, 5 người chị). Trên đường đi, David ngừng lại thăm mộ của cha; kế bên là miếng đất má chồng đă mua sẵn, dành cho bà.
Ông bà d́ dượng chồng cho ở tạm trong cái nhà xe một pḥng khoảng hai tuần. Mỗi đêm, leo lên cái giường rộng, không có mùng, trống lốc, trùm liền cái mền điện. Cái ấm nhân tạo không đủ sức ngăn cái lạnh cắt da, cắt thịt.
Nửa đêm nhớ nhà quá, tôi khóc.. David ngồi dậy, gởi con cho bà nội, chở tôi ra bờ biển. Biển nầy là biển ǵ tôi cũng không biết, nhớ nhà quá đâm ra ngu ngơ. Vậy mà y kiên nhẫn, không nói ǵ, chỉ đem tôi ra biển. Có lẽ y muốn tôi nh́n về hướng Đông"
Một hôm mỏ ác trên đầu con tôi tự dưng nổi phồng lên. Đem vô nhà thương, khi bác sĩ vừa cho biết phải thử nước trong tủy xương sống của nó để định bịnh, tôi ngă cái đùng bất tỉnh. Rốt cuộc cũng không biết bịnh ǵ. Có thể nó chịu lạnh không quen, cơ thể phản ứng tự nhiên, xương sọ phồng lên để bảo vệ bộ óc bên trong. Báo hại mang cái nợ gần trăm bạc.
Người anh chồng kêu qua Tucson, tiểu bang Arizona, hứa sẽ giúp cho việc làm.
Nghe nói đó là xứ nóng, tụi tôi đi liền.
Gom va ly quần áo, thùng sách tiếng Việt, h́nh ảnh ,mấy cái nón lá.....gọn gàng trong chiếc xe Uhaul loại nhỏ nhứt, c̣n rộng rinh. Mùa đông trời lạnh thấu xương, quần áo không đủ ấm, ngầy ngật v́ phải vặn máy sưởi suốt đoạn đường dài ..
Bụng nặng nề, ngồi triền miên, phải để Lawrence nằm dưới sàn xe.
Tội nghiệp con tôi, tới nơi ḿnh mẩy nó nổi đầy phong đỏ.
1971, Sanh Con Tại Mỹ
Ở tạm nhà cháu Maria, David phải đi làm nghề đổ xăng, lau kiếng xe hết hai tuần rồi mới được vô làm trong hầm mỏ lộ thiên đào chất đồng đỏ, tên Anaconda Copper Mine.
Mổi sáng đi làm, y vừa tra ch́a khóa mở máy xe vừa khấn thầm "Nổ máy. Nổ máy. Nổ máy!" Trời c̣n tối ṃ, y mặc bộ đồ đồng phục màu xám đen, đầu đội nón sắt, tay xách hộp đồ ăn trưa, mặt mày c̣n sáng sủa. Buổi chiều về, sau một ngày trộn lẫn với bụi đất cùng mồ hôi, chồng tôi da trắng trở thành da đen!
Việc làm nầy cứ mổi tuần là đổi ca sáng tối. Nhiều đêm y phải bận bộ đồ lót giữ nhiệt (thermal underwear) vậy mà vẩn c̣n lạnh run. Y lái xe đào và đổ đất, thứ xe có cả chục cái cần sang số, y giải thích nhưng, ngôn ngữ bất đồng tôi cũng không hiểu ǵ mấy.
Lương một tuần 93 đô, mướn cái nhà hết 90 một tháng. Đây là nghe lời bà má chồng, tiền mướn nhà chỉ nên bằng một phần tư tiền lương tháng th́ mới đủ sống.
Tôi đang mang thai, thèm cá kho tiêu, một chai nước mắm kiếm không ra, có khi chảy nước mắt
Chị chồng tên Pat đưa tôi đi thăm thai. Chị phải ẵm thằng lớn ngồi đợi ở ngoài, một ḿnh tôi vô với cô y tá. Cô ta chỉ qua pḥng restroom, nói một hơi một tràng. Tôi đoán ṃ, nghĩ là cổ hỏi ḿnh có mắc đi tiểu hông, tôi liền lắc đầu. Cô ta không chịu, cứ vừa chỉ vừa nói, càng nói tôi càng không hiểu. Khớp quá, tiếng Mỹ văng đâu mất hết trơn. Sau cùng, cô ta chịu thua. Chừng về nhà, bà chị chồng vừa cười ngất vừa kể, David "dịch" lại, tôi mới hiểu ra. Th́ ra cô y tá kêu tôi vô tiểu trong cái ly để sẵn, dán giâư lên rồi đề tên ḿnh, đưa cho cổ đặng cổ thử. Quê một cục! Thôi, lần sau.
Thấy tôi gần ngày sanh, chị dặn David sáng trước khi đi làm, đem mẹ con tôi qua nhà, con gái chị, Linda sẽ nấu cho tụi tôi ăn luôn, vừa canh chừng, sợ tôi chuyển bụng bất tử.
Tháng 3 sanh đứa con trai thứ nh́, tuổi Hợi, đặt tên Tommy Phương.
Chỉ sanh thiếu một tháng mà nhà thương giữ nó lại hơn 30 ngày. Nuôi từ 5 pound 3 ounce cho tới đúng 6 pound mới cho về. Thiệt là khác biệt quá đáng giữa nước nghèo với nước giàu. Ở Saig̣n mẹ nằm 1 tuần, trả tiền pḥng, về là xong. Ở Mỹ, 2 ngày mẹ bị đuổi về, con giữ lại. Sanh xong mắc cái nợ hơn 4000 ngàn đô, trả góp gần 6 năm mới hết.
Được một chuyện hi hữu là hai anh em nó sanh cùng ngày cùng tháng, đứa lớn 11 giờ rưỡi sáng, đứa nhỏ 9 giờ 45 sáng, cách nhau 1 năm. Sau nầy, năm nào làm sinh nhựt hai anh em chỉ tốn một cái bánh, đứa phân nửa .
Không biết có phải lúc mang bầu tôi quá buồn phiền, thèm ăn thèm uống, ảnh hưỡng tới bào thai hay không mà Tommy bụng dạ rất yếu. Cứ bú vô là ọc ra.
Má chồng tôi từ tiễu bang Nevada tới nuôi cho hai tuần. David làm lương ít, chỉ đủ sức mua loại tă bằng vải, xài xong bà má chồng tiếp giặt giũ. Bà cũng chỉ tôi mua loại sữa bột tự pha rẻ hơn.
Nhờ bà mà tôi học được cách làm bánh ḿ, mứt dâu mứt cam. Bà là người rất khéo nấu ăn.. Khi chồng chết (lúc David mới có 9 tuổi ) bà phải mở một quán ăn nhỏ để sinh sống. Bà dạy:
- Con cần nên học một nghề, nghề ǵ cũng được. Lỡ chồng có chết bất tử ḿnh c̣n có thể đi làm nuôi thân và nuôi con. Đừng như má đây, chỉ biết nấu ăn cho nên phải làm nghề đứng nấu bếp, cực lắm.
Tôi thấy lời bà rất đúng v́ cứ phải kḥm lưng ở cái ḷ nướng mà lưng bà c̣ng hẵn đi.
Khi Tommy được 4 tháng mấy, thấy chồng cực khổ quá sức, chịu không nổi , tôi bàn nên dọn qua thành phố Reno, tiểu bang Nevada. Thành phố cờ bạc, việc làm có lẻ đở cực hơn ở đây; vả lại, có mẹ có d́ dầu sao cũng không đến đổi.
Trên đường đi, đồi non, đồi già, núi đồi đầy sỏi đá mà vương lên hằng hà sa số, ngàn trùng rừng xương rồng. Bông đủ màu trắng toát, đỏ tươi, vàng chói, tím ngát, đẹp quá trời là đẹp. Tôi lính quính kêu :
- Ngừng ngừng ngừng Ngừng cho tôi xuống đào một bụi đem theo.
- Cây của tiểu bang. Đào một cây là bị phạt 500 đô !
- Trời ơi, cây cả đồi mà hổng cho đào một cây. Vậy ngừng cho tôi hái một cái bông.
David tỉnh bơ.
- Bông cũng không được hái.
- Ở đây giữa sa mạc ai mà biết.
- Tôi biết, ḿnh biết. Nhiều người cứ tưỡng nhân viên kiễm lâm không thấy, chừng bị phạt rồi mới nói sao xui quá.
Anh chồng Mỹ biết tánh cô vợ Việt. Y đánh đ̣n tâm lư là tôi thua liền. Nghe giá 500 đô là tôi làm toán. (500 mua được nhiều thứ. Mua đồ củ đầy đủ : tủ+giường, + chén bát, .....tội ǵ v́ cái bông để bị chính phủ ăn.) Vậy là tôi im.
Thiệt xứ sở ǵ mà luật lệ quá gắt gao. Nhưng, phải đụng vô túi tiền th́ thiên hạ mới sợ. Với lại, nếu ai cũng như tôi, thấy bông th́ hái, thấy cây th́ đào, rừng nào chịu thấu, lấy đâu để lại hậu thế chiêm ngưỡng"
Tới nơi, chúng tôi phải ở tạm dinh thự của nhà triệu phú, Mr. Hardy, nơi má chồng tôi đang làm quản gia cho ông. Ông là người hết sức tử tế. Ngày xưa ông là kỹ sư ngành hỏa xa. Trong pḥng khách c̣n treo một chùm đèn bằng pha lê h́nh dạng giống như chùm đèn ở Ṭa Bạch ốc nhưng kích thước nhỏ hơn, đă được ông cựu tổng thống Roosevelt trao tặng.
Đi xin việc làm, ngày nào về David cũng vừa lo lắng, vừa buồn vừa tức tối. Thời buổi đó, dân Mỷ đang cơn sôi động, chống chiến tranh, đ̣i chồng đ̣i con . Họ nh́n chúng tôi, một cựu quân nhân về từ Việt Nam và người đàn bà Việt đă chiếm chổ một công dân của họ bằng những con mắt lănh đạm. Sự thù hằn, ghét bỏ đó là chuyện thường t́nh của thế gian. Tôi thường khuyên chồng:
- Tôi hiểu người Mỷ lắm. Họ mất chồng, mất cha, mất con, mất người yêu, sự đau khổ ở nước nào cũng ngang nhau. Đừng nên để tâm. Cứ kiên nhẫn đi xin, thế nào cũng có việc làm.
Đúng như vậy, David được nhận làm người giữ an ninh cho casino tên Nevada Club ..
Vài tháng sau tôi kiếm người giử con, cũng đi làm trong casino The Nugget, nhiệm vụ đổi tiền cho khách. Nếu có sự hiểu biết như bây giờ, tôi đă không bỏ con đi làm như vậy. Tiền kiếm ra có giữ được đâu. Thời gian qua rồi là không trở lại. Các con lớn lên ḿnh không gần gũi nhiều, tiếc thay!
Tuy cả hai cùng có công ăn việc làm, chúng tôi sống như chân không chấm đất. David thường hay uống rượu say sưa, tôi vô cùng buồn bă. Lúc đó, David coi tôi như... không khí, hổng cần giử cũng chẵng mất đi đâu. Trong ṿng mười mấy tháng, dọn nhà mấy lần. Và cũng mấy lần, tôi muốn bồng con đi. Rồi tôi nhớ lời nguyền của tôi trước bàn thờ ngày cưới. Rồi tôi nhớ lời Má tôi hay nói:
- Ba năm là t́nh, ba chục năm là nghĩa.
- Đồng vợ đồng chồng, chuyện ǵ củng xong.
Rồi tôi nhớ lời Ba tôi khi c̣n sống:
- Nhịn đi con ơi (Thôi được, nhịn một chút cho con có cha có mẹ)
Rồi tôi nhớ lời thầy tôi (soạn giả Lê Hoài Nở, dạy ở trường Quốc gia âm nhạc và kịch nghệ , đường Nguyễn Du, Saig̣n). Thầy đă dạy:
Chồng giận th́ vợ làm lành
Miệng cười tủm tỉm......rằng anh giận ǵ "...
Chồng bước tới, vợ bước lui,
Bước lui một bước, êm xuôi cả nhà.
Tôi tự nghĩ: "Không có trường dạy làm chồng, làm cha, làm vợ, làm mẹ. Ai cũng phải tự học cho nên cần một thời gian hơi...lâu.
1973, Trở Lại Việt Nam
Tháng 2 năm đó, một buổi chiều đi làm về, David hớn hở hỏi:
- Muốn về Việt nam không"
- Muốn chớ, mà sao hỏi vậy"
- Hiệp định Paris. Việt Nam hóa chiến tranh. Không coi tin tức à"
- Tôi coi chương tŕnh Seeseam Street. Đang học tiếng Mỷ mà. Tin hồi nào"
- Mới đây. Ḿnh sửa soạn về Việt Nam.
Mượn tiền má chồng đủ mua ba vé máy bay rưỡi (phải đi trước khi Tommy hai tuổi v́ trên hai tuổi phải mua nguyên vé).
Về lại Việt Nam, đọc báo, tôi biết đây là thời gian nhà báo văn nghệ sĩ "xuống đường". Tôi không hiểu rỏ nghĩa "xuống đường" là ǵ. Đây cũng là lúc tôi đọc được những sách "Giaỉ khăn sô cho Huế" của nhà văn Nhă Ca và cuốn "Mùa Hè Đỏ Lửa" của Phan Nhật Nam.
Theo lời con em Ngọc Anh, đang là thời gian thi hành hiệp định bốn bên: gồm Mỹ, Nam Việt Nam , Bắc Việt, Mặt trận giải phóng. Mỹ đang từ từ giăm viện trợ, rút cố vấn, rút quân Mỹ, thu xếp trả tù binh.
V́ mừng quá, chúng tôi không cần biết ǵ về tin tức chiến tranh. Sống gần gia đ́nh ngày nào hay ngày đó.
David được nhận làm cố vấn cho binh chủng Hăi quân, ngành truyền tin, với tính cách công tra dân sự, đóng ở vịnh Cam Ranh. Tôi gởi hai đứa nhỏ cho mấy em, theo chồng kiếm nhà ở. Đi mà tôi đă quên một điều: gia đ́nh tôi, chỉ là những người xa lạ đối với hai đứa nhỏ. Tommy v́ nhớ cha nhớ mẹ, nó bịnh nặng, nằm thoi thóp, tưởng đâu tiêu rồi. Lúc đó má tôi theo mấy d́ buôn bán quần áo con nít ở chợ Cầu Ông Lảnh. Buổi chiều về , má bồng nó đi bác sĩ liền, nó mới c̣n tới ngày nay. Thiệt t́nh, tôi làm mẹ quá dở.
Mới đầu, ở sau nhà đại úy Đương ( chủ cây xăng gần cây số 9 ngoài cổng căn cứ Cam Ranh) Vài tháng sau dọn vô ở khu đài thu sát băi biển, và cuối cùng ở Trung tâm Hăi quân (Market Time).
Đây là thời gian vui nhứt của đại gia đ́nh. Má với mấy đứa em thay phiên nhau lên chơi. Băi biễn Cam Ranh đẹp vô cùng. Có đảo B́nh Ba có chợ Đá Bạc . Nhờ ở đây tôi mới biết và thấy những con rùa biển lớn bằng cái bàn ( dân địa phương kêu là con Vích ). Cam Ranh cũng là một trong ba chổ trên trái đất giống rùa nầy lên đẽ trứng. Có một đêm theo mấy người lính ŕnh coi . Nó đào lỗ, rặn một hơi cả trăm cái trứng, móp móp, ướt ướt, rồi dùng hai cái chân lấp đất , dấu xong, ḅ trở xuống biễn. Mấy người lính đào lên đem về. Đôi khi, họ bắt luôn con rùa.
David hay nói :
- Sao người ta không chừa vài cái trứng. Ăn hết như vậy làm mất giống rùa !
Ngoài con rùa biển lớn c̣n có con kỳ nhông màu đỏ . Sau nầy về Mỷ tôi mới biết người Mỷ khám phá ra loại nầy dùng để chữa bịnh. (bịnh ǵ quên rồi )
Đám em tôi theo mấy người lính, nói thịt rùa đỏ tươi ăn như thịt ḅ,kỳ nhông cũng ăn thử, khen ,như thịt gà!. Thiệt, mấy đứa em tôi ăn uống " dă man".Tôi sợ, không dám ăn. Ở đây, nghe nói cũng là xứ nhiều cọp. Cọp Khánh Ḥa, ma B́nh Thuận mà. Trong khu căn cứ c̣n có một cái hồ cọp thường xuống uống nước. Mỹ đặt tên là Tiger Lake.
Ngày 9 tháng 8 Tổng Thống Nixon từ chức.
Chúng tôi ngày nào cũng vùng vẫy dưới biển. Ăn món ǵ cũng ngon. Lúc đó David làm lương tháng chỉ trên 400 đô. Đâu có sao. Cha mẹ vui th́ con cái cũng vui.
1974, Rút Hết Về Mỹ
Cuối năm, tháng 12, một ngày sửng sốt. David về, hối hả:
- Sửa soạn về Mỹ.
- Cái ǵ " Sao vậy"
- Mỹ phải rút hết. Ḿnh có nghe đài Hoa Kỳ không" Nó đệm băn nhạc White Christmas suốt ngày là hiệu báo Mỹ dân sự phải rút hết.
- Trời đất ơi, đi liền sao"
- Đi liền. Về Sài g̣n làm thông hành cho con.
Thử thời vận lần thứ nh́, tôi ra bộ nội vụ hỏi cách thức đem thằng em trai duy nhứt theo. Họ cho biết đem em không được, nhứt là con trai, con riêng th́ được.
Vậy là, tự nhiên tôi có hai đứa con gái riêng ( xin chính phủ Mỹ tha thứ cho tôi) .
Tin chiến sự cho hay quân Trung Cộng dùng đầu đạn hỏa tiển ( Guided missle ) bắn ch́m một chiến hạm Mỹ viện trợ cho Việt Nam ( chiếc Destroyer Escort), chỉ sống sót một quân nhân . Trung Cộng ỷ mạnh hiếp yếu chiếm đoạt đảo Hoàng Sa, một cái một!
Ngày 24 tháng 12 năm 1974 chúng tôi trỡ về Mỹ.
Tới Louisana ở tạm nhà bà chị.
David xin được việc làm, tài xế lái xe đào đất cho hăng thầu xây cất nhà cửa, loại nhà 25.000 đô một căn . Những tưỡng cuộc sống tạm yên, nào ngờ, nền móng xây xong, David bị layoff.
Tôi nhớ ngày đó, sự thất vọng và tức tối hiện rỏ trên mặt, nước mắt muốn trào ra của y.
Anh rể c̣n trong Hăi quân, chị tôi theo chồng. Chúng tôi trơ trọi.
“Giải pháp Reno” là có nhiều hy vọng. Lại kêu gọi tới má chồng gởi xuống 500 đô.
Bạn hăy tưỡng tượng hai người lớn, bốn đứa nhỏ cùng quần áo đồ đạc chen nhau trong chiếc xe nhỏ xíu, trong tay có khoảng 675 đô, vượt hơn 1,500 miles. Nửa chừng xe bị gảy nhíp ngừng sửa, tiêu hơn trăm rưỡi. Dọc đường chỉ đậu ở chổ bải xe hàng , nghỉ đở 1, 2 tiếng. Ăn uống luôn trong xe, David lái một mạch 72 tiếng đồng hồ, xuyên qua mấy tiểu bang,giửa trời bảo tuyết!
Tới Reno 1 giờ trưa.
Đậu xe bên lề đường David đi bộ tới Casino để t́m việc. Ngồi lâu nóng ruột dặn hai đứa em coi chừng cháu , tôi cũng xuống xe đi ḷng ṿng coi có việc ǵ làm đại hay không. May mắn tôi được nhận liền chân bồi pḥng ở nhà trọ tên Caravan.
Khi trỡ lại xe đă quá 3 giờ. David đi tới đi lui, tức tối:
- Đi đâu vậy" Tôi có việc làm, phải bắt đầu lúc 2 giờ, bây giờ trể rồi, ai mà cho vô nữa.
- Không sao, tôi có việc, ngày mai bắt đầu.
T́m chổ ở. Motel Atlas, một pḥng ngủ, có bếp nhỏ, tủ lạnh
Chiều hôm sau tôi đi làm về, David mặt mày một đống:
- Hôm nay tôi đi nộp đơn lảnh tiền thất nghiệp. Nó làm như ḿnh đi xin vậy. Tôi không trở lại đó nữa đâu.
- Th́ cũng phải ráng chớ sao. Lảnh tiền đó trong khi chờ kiếm việc. Chẳng lẽ để mấy đứa nhỏ đói"
Chúng tôi sống chật vật như vậy hết một lúc. Bạn ơi, đây là thời gian khủng hoảng, xuống tinh thần nhứt. Lương tôi một tuần 63 đô, trả tiền pḥng hết 60, c̣n lại bao nhiêu" Mổi ngày dọn pḥng, khách để lại cho mấy chục cents, một đô là mừng lắm.
Tôi bán đầu tiên cái kiềng trơn hơn một lượng chưa từng đeo, rồi cặp nhẩn vàng Má tôi cho trước khi đi, rồi cặp nhẩn xoàn má chồng cho.
Mổi tuần mua hai hộp cereal hiệu Captain crunch loại hột tṛn tṛn có đậu phọng ( thằng con lớn tới bây giờ vẩn c̣n nhớ mùi vị đó) 1 đô 10 ổ bánh ḿ, loại bánh ḿ gần ngày hết hạn , nhưng v́ ăn trừ cơm cho nên mau hết, không sợ hư ! hai hộp mức, hai keo đậu phọng nát, hai hộp cacao pha sửa, một bịt gạo hai cân ( chỉ nấu cháo ) nhiều bắp cải, có khi 1, 2 con gà là món ăn của 6 người. Củng may, hai đứa em đi học , được ăn uống đầy đủ, mỗi ngày để dành đem về cho hai đứa cháu mấy trái cam trái bom , vài cái bánh !
C̣n nhớ một ngày bà d́ chồng mời ăn bửa tối. Thiệt là một bửa ăn nhớ đời, đang đói mà!
Chồng tôi, người Mỹ, sống trên đất Mỹ mà cũng trăi qua thời gian đói khổ, cũng như quí vị sau tháng 4 năm 1975 .
Tôi lại mắc thêm một lời thề nữa. Tôi thề sẽ không để con tôi đói khổ...
Từ đây, tôi tập nh́n đời bằng con mắt khôi hài, chuyện ǵ cũng thấy nhẹ bớt đi. Và rồi cái đói khổ không kéo dài lâu.
Tôi xin được việc làm trong một hăng may màn, tấm trăi giường, áo gối, đồ làm bếp...
Có biết may vá ǵ đâu. Có lẻ họ nhận v́ cái mặt Á Đông của tôi. Ngày đầu tập sự tôi hỏi việc cho chồng , gặp ông giám đốc tử tế, y đắn đo một hồi rồi nói:
- Thông thường chúng tôi không nhận vợ chồng làm việc chung, nhưng lần nầy tôi phá lệ. Việc ǵ cũng đủ người rồi nếu chồng you muốn th́ vô làm việc sắp đặt máy may,dọn dẹp hăng.
- Thiệt là.... Đội ơn ông.
Mổi ngày tôi ngồi vật lộn với cái máy. Máy ǵ chạy lẹ quá trời ! Vừa đặt miếng vải vô nó làm một cái rẹt níu không kịp.
Mổi ngày nh́n anh chồng Mỹ cầm cây chổi quét hăng mà ứa nước mắt.
Sau một tháng đi làm khi trời c̣n tối, về nhà th́ trời đă tối rồi!, hết việc dọn hăng.
David hỏi ông giám đốc :
- Trong hăng việc nào làm lương cao nhứt "
- Trừ việc quản lư, chỉ c̣n việc làm sữa máy may là lương cao.
David nói:
- Tôi có kinh nghiệm sửa máy kéo tiền trong Casino. Ông cho tôi thử nghề sửa máy may trong hai tháng, nếu làm không xong tôi sẽ tự động xin thôi.
Ông Harvy, người ân nhân đă mất năm 1977. Chúng tôi không bao giờ quên ơn ông. Ông biết nh́n người, ông đă khởi đầu, hướng dẫn nghề nghiệp, cho chồng tôi có cơ hội xữ dụng khă năng ,vượt qua cảnh nghèo.
1975, Thắt Ruột, Thắt Gan
David được lên chức phụ tá quản lư.
Bắt đầu từ tháng ba Ngọc Anh gởi thơ với tin tức chiến sự, càng ngày càng sôi động Miền Nam thật sự trong cơn dầu sôi lửa bỏng. Qua tháng tư , mổi ngày coi tin tức, thấy băn đồ chử S bị màu đỏ nhuộm lần lần từ vỉ tuyến 17 xuống miền Nam, ngày nào ba chị em tôi cũng khóc. Sự lo sợ, nóng ruột nóng gan không c̣n nghi ngờ ǵ nữa, màu đỏ xuống tới Xuân Lộc, rồi Long Khánh, miền Nam lọt vô tay cộng săn là cái chắc.
Ngồi may mà nước mắt tuôn ra, tới nổi cô bạn nhỏ người Hong Kong, tên Siu Woo, chịu không thấu. Sẵn máy sẵn vải dư, nó may liền một cái túi, đi ṿng ṿng hăng xin tiền đồng nghiệp cho tôi. Thiệt có gặp cảnh khổ mới thấy người có ḷng, nhứt là người nghèo. Nó xin được hơn trăm bạc. Rồi bà má chồng và ông giám đốc tốt bụng, cho chúng tôi mượn tiền gởi chị tôi cùng chồng trở về Việt Nam t́m cách rước gia đ́nh. Nhưng, máy bay chỉ hạ cánh ở Thái Lan v́ đă được lịnh không thể đáp xuống Việt Nam. Vậy là hết đường !
Đài truyền h́nh loan báo chiến hạm My neo ngoài khơi, ai ra tới sẽ được vớt. Lộ tŕnh di tăn, người ta chết trên đường lộ, chết chưa ra khơi, chết từ trên không trung rớt xuống. Một máy bay di tăn trẻ mồ côi bị Cộng quân bắn hạ, mấy trăm trẻ chết hết.
Đau đớn biết bao cho những người lính Cộng ḥa đă bị bỏ lại. Càng coi càng thắt ruột thắt gan.
Cuối tháng Tư, trong t́nh trạng vô cùng tuyệt vọng, kể như sẽ không c̣n nh́n thấy mẹ và mấy đứa em nữa.. Th́nh ĺnh, đêm 29, khoăng 2, 3 giờ sáng, má chồng tôi kêu, nói, có người nào từ phi trường Hawaii cho hay má và mấy em đă rời Việt Nam.
Thủy quân Lục Chiến Mỹ làm hàng rào nhân sự, cầu không vận giờ chót đă bốc gia đ́nh tôi ra khỏi địa ngục. Mừng quính, David liên lạc được với phi trường, nghe tiếng thằng em tôi:
- Cả nhà đi đuợc, chưa biết chắc đi đâu, họ nói Wake ǵ đó, em hổng hiểu, sợ quá.
David nói :
- Rồi, nó đưa qua đảo Wake , căn cứ quân sự.
Mừng thôi là mừng. Sau cơn mưa, trời sáng sủa hơn..
Mấy ngày sau, biết chắc những người trong chuyến bay đó đang ở trại Pendleton, California. Chúng tôi đi rước về. Gia đ́nh tôi ở trại chỉ có vài ngày.
Về Reno, đài truyền h́nh Eye Witness New và đài số 2 tới tận nhà phỏng vấn.
Qua ngày sau, má và ba đứa em tôi vô hăng may làm, đài truyền h́nh lại tới quay phim, báo chí đăng h́nh, viết bài chúc mừng, gia đ́nh tị nạn đầu tiên. Thiệt đúng là báo có đăng đài có nói đàng hoàng.
David nói với tôi:
- Tôi không tin tôn giáo nhưng đây là lần đầu tôi đă cầu nguyện.
Lúc đó v́ mừng quá, đem gia đ́nh ra khỏi trại sớm quá, chúng tôi không hiểu ǵ về quyền lợi mà chính phủ Mỹ dành cho dân tị nạn. Chúng tôi chỉ biết có một điều là qua được rồi th́ đi làm nuôi thân và trả nợ. Tội nghiệp Ngọc Anh, Kim Loan và Tấn Long thằng em trai mới có 17 tuổi là tuổi có thể trở vô trường, phải đi làm. Chỉ có Kim Phượng, Hoàng Thư và Thúy Phương được tiếp tục đi học.
Dân chúng Mỹ, chồng con về rồi, ḷng nhân đạo họ củng mở ra.
Thời gian nầy là lúc người Việt tị nạn có đủ chuyện vui về việc tự dịch tiếng Mỷ. Hiểu sao dịch vậy, giăn dị gọn gàng.
Đưa tay chỉ vợ, chàng giới thiệu với người Mỷ:
- This is my house (đây là nhà tôi)
Ai làm ǵ sai, lắc đầu, xí xóa :
- No star where (không sao đâu)
- The wind hit him (nó bị trúng gió)
Bạn c̣n nhớ hôn"
1976, Sợ Cái Nghèo Đeo Đuổi
Sanh đứa con gái út, tuổi Th́n, tên Elizabeth Xuân. Hơn hai thằng anh, con rồng nầy ở đủ tháng đủ ngày. Nó uốn éo, nó vùng vẫy, nó nhào lộn, nó cân nặng 6 pound 12 ounce, sanh 6 giờ sáng.
Được chuyện nầy mất chuyện kia. Sợ con đói khổ, sợ cái nghèo đeo đuổi, sanh mới hai tuần tôi mướn người giữ con, đi làm lại.
Hai đứa rồi, thêm đứa thứ ba, đứa con gái mà David từ lâu mong đợi, tôi cũng đă bỏ bê nó cho người giữ.
Có phải v́ lư do đó mà sau nầy lớn lên có chuyện ǵ buồn nó chỉ tâm sự với bạn mà thôi. Bây giờ nghĩ lại tôi vô cùng hối tiếc.
Sang năm 1977, dọn qua California. David làm Giám đốc hăng Barth & Dreyfus.
1978, làn sóng thuyền nhân
Sang năm 1978, Việt Mỹ được thư từ qua lại.
Làn sóng thuyền nhân tràn ngập các đảo nước lân cận. Cuối năm, cả đại gia đ́nh dọn xuống North Carolyna mở thêm chi nhánh. Làm ra tiền mà chổ ở quá buồn.
Cuối năm, d́ Năm cho hay chính quyền giải toả nghĩa trang Phú Thọ Ḥa , phải lấy cốt Ba. Má tôi dặn đem đốt rồi gởi vô chùa. D́ Năm cho đứa con trai vượt biên, qua đảo Bulabidong an toàn.
1979, Trận Cuồng Phong David
Năm nầy, d́ Năm cho hay cha con tụi tôi sẽ gặp nhau. Đó chỉ là cách nói bóng gió cho biết d́ sẽ mang theo tro cốt của ba tôi đi vượt biên. Chừng không nghe tin tức của d́ mà chỉ nghe tin thời tiết về trận băo chúng tôi lo lắng vô cùng.
Trận cuồng phong (hurricane ) trớ trêu thay lại có tên là David, khủng khiếp, tàn phá, giết hơn 1,100 dân vùng duyên hải đảo Caribbean. Băo dữ sóng thành nhận ch́m biết bao thuyền nhân.
David liên lạc với hội Hồng Thập Tự, họ cho biết tin dữ : chiếc tàu Minh Hăi khởi từ Cà Mau đă không tới bến. Hơn 20 người bà con cùng d́ Năm ôm b́nh tro cốt ba tôi, ch́m sâu đáy biển. Ba tôi chết lần thứ hai! Một lần v́ chiến tranh. Một lần vượt biên.
Nghe tin, không biết phải làm ǵ. Thấy tôi ngồi chết lặng cả buổi trong xó nhà, David ra xe lái đi. Y đi t́m chỗ làm thủ tục đứng tên bảo lănh hai gia đ́nh thuyền nhân Việt Nam.
Ở North Carolyna, tôi đă gặp nhiều cựu quân nhân, thương phế binh Mỹ trở về từ Việt Nam. Một người da trắng, mặt mày bị cháy bởi bom napaln, không c̣n h́nh dạng mắt, mũi nữa... Một người da đen, tay chống nạng, ông nói:
- Tôi để lại một chân bên xứ của cô.
Bạn nghe đau ḷng không"
1984, dọn hẳn về California
David nhảy từ hăng nầy qua hăng nọ, chổ vài tháng, không hài ḷng với việc làm. Hùn hạp với một người Đại Hàn mở hăng in vải, lổ vốn, đóng cửa ..
Thất nghiệp. Y bỏ uống rượu. Nhất định không chịu xin tiền thất nghiệp. Năm nầy là năm thất thời thất chí của y. Ngồi trước TiVi, không đổi đài, hồn lạc đâu mất tiêu. Nhiều đêm, y ngồi dậy, lâu lắm, không nói ǵ. (Sau nầy nghe người ta nói cựu quân nhân Mỹ tại Việt Nam thường bị flashback, có nghĩa bị h́nh ảnh quá khứ ám ảnh, hổng biết dịch tiếng Việt là ǵ.)
Tôi cũng không khá hơn. Ở nhà lănh tiền thất nghiệp. Vừa may em tôi, Thúy Phương, đem cuốn sách dạy về ngành Thẫm Mỹ cho tôi dịch mướn, kiếm thêm chút đỉnh!
1987, Má Chồng Mất
Việt kiều bắt đầu trở về Việt Nam thăm nhà.
David làm cho hăng Design Collection (DC) chuyên mua bán, xuất nhập cảng hàng vải.
Tôi đậu bằng thẩm mỹ, ở lại dạy cho trường.
Giữa năm, má chồng tôi mất. Trước khi chết bà dặn không được mở nắp ḥm.Bà muốn con cháu nhớ lúc bà c̣n sống chớ không nhớ tới cái xác vô hồn. Thôi rồi!
Bà đi trước khi được thấy sự nghiệp thành công của con trai. Cũng không kịp cho tôi nói lời cám ơn, thưa với bà là đứa con dâu Việt Nam của bà đă có nghề nghiệp chuyên môn, khỏi phải lo đứng bếp như lời bà từng dặn.
C̣n đâu nữa những buổi ăn ngon lành thuần túy thức ăn Mỹ. Những ngày lễ lớn, nếu tụi tôi không đi thăm được, bà luôn luôn gởi thùng bánh trái tự tay làm cho con cháu. Tôi nhớ những lúc túng quẫn, bao giờ tụi tôi cũng kêu gọi tới bà. Ḷng mẹ thương con dân tộc nào cũng như nhau. Từ đây, bà đă nằm kế bên ngôi mộ người chồng yêu dấu.
1988 - 1990
David lao đầu vô việc làm. Mổi tháng đi Nửu Ước hoặc South Carolina một tuần. Tôi cũng lo việc của tôi.
Hai đứa con trai tới tuổi vị thành niên, tuổi nguy hiểm. Bắt đầu nếm mùi lo buồn v́ con cái. Lỗi chúng tôi phần nào v́ đă không biết dạy dổ tụi nó đúng cách.
1990. Bà chị thứ tư của David mất v́ bịnh đứng tim.
1991, David Bị Kích Tim
David bị heart attack (kích tim) vô nhà thương mấy tuần. Hậu quả của gần 30 năm hút thuốc. Hút càng ngày càng nhiều. Việc làm càng khó khăn, căng thẳng, y càng cố gắng.
Chưa từng biết ǵ về computer nhưng với kinh nghiệm làm việc, y đă điều hành, kiểm chứng cho chuyên viên lập ra một chương tŕnh để xử dụng trong hăng. Từ lúc hăng mới mở cửa năm 1986, việc ít, người ít, mọi sự đều làm bằng tay. Cơ sở phát triển lên hàng trăm nhân viên, phải điều hành bằng hệ thống điện toán.
V́ trách nhiệm, v́ việc làm đ̣i hỏi sự quan tâm thường xuyên, y đă quên thân ḿnh. Một ngày hai b́nh cà phê, ba gói thuốc th́ thân nào chịu nổi. Bác sĩ cho biết nếu không tự săn sóc lấy ḿnh th́ y sẽ không sống tới ngày có cháu!
Sợ chết ,y bỏ hút thuốc. Một cái một. (y nói nhỏ không muốn bỏ tôi lại một ḿnh)
Tôi làm giám khảo ngành thẩm mỹ..
Chiến tranh giữa Kuwai và Iraq bùng nổ.
Hai đứa con trai nói "khi quốc gia cần tụi con sẽ đi lính " dù ba nó đă cho biết sự sai lầm của chính bản thân. Tôi quá lo sợ, sợ cho tới ngày Tổng Thống Bush rút quân về.
Con gái tôi bắt đầu căi cha ghét mẹ. Khi buồn nó chỉ tâm sự với bạn mà thôi. Lỗi tại tôi, ham làm việc, ít gần gụi nó.
Diện con lai, gia đ́nh HO bắt đầu qua Mỹ.
1992 - 1993
Lawrence vừa đi học vừa đi làm. Đứa con trưởng có tánh tự lập từ nhỏ. Có em sớm, nó cũng sớm biết nhường nhịn, thường ngồi chơi một ḿnh.
C̣n nhớ Tommy, lúc mới mấy tháng biết nh́n ai là mẹ rồi, tối nào tôi cũng phải ẵm nó từ 8 tới 9 giờ rồi bỏ vô giường th́ nó mới chịu ngủ.
Vậy mà vù một cái, năm 1993, tôi cưới dâu trưởng, gốc Quảng Đông, tên Elaine.
1994 - 1996
Hảng DC chia ra chi nhánh lấy tên DIVION 92, David đươc một phần trong bốn phần hùn. Y vừa làm chủ hăng DIV 92, vừa làm phó giám đốc cho hăng chính DC.
Cuối 1994, Tommy vô hăng làm việc cho cha.
Sang năm 1995, con dâu có bầu. Đứa đầu không giữ được.
Tôi cứ suy nghĩ hoài. Có thể nào, v́ Agen Orange (chất độc mầu da cam từng xài quanh các căn cứ Mỹ ở Việt Nam thời chiến) ảnh hưởng máu ông nội, qua tới đời cháu" Chẳng lẽ hậu quả của chiến tranh đeo đẳng theo phá hoại tới đời con cháu"
1996, Thêm Công Dân Hợp Chủng
Elaine có bầu lần thứ nh́. Lần nầy th́ mẹ tṛn con vuông. Chúng tôi có cháu nội gái tên Emily.
Vậy là, xứ sở có tên Hợp chủng quốc thêm một công dân hợp chủng. Emily có 3/4 máu Á Đông, máu Mỹ c̣n có 1 phần. Nếu theo cái đà nầy, vài thế hệ tới nước Mỹ sẽ không c̣n da trắng, đen, vàng, đỏ, nâu nữa mà sẽ có cùng chung một màu ...lờ lợ. Với cháu nội, tôi muốn sửa lại những sai lầm, thiếu sót cũa tôi khi nuôi con, tất cả th́ giờ rảnh tôi dành cho nó.
1997, xuống tàu, “ra riêng”
Elizabeth vô hăng làm phụ tá cho David.
Tụi tôi để nhà lại cho vợ chồng Lawrence. Mua chiếc tàu dài 28 feet, "ra riêng", sống luôn trên tàu. Kể như chúng tôi ăn trái do ḿnh trồng, bây giờ có dư chút đỉnh tiền, y dụ tôi mua chiếc tàu để thỉnh thoăng đi câu cá. Tôi ch́u theo dù không biết lội.
Ai mà ngờ ngày kư tên nhận tàu, cũng là ngày tụi tôi ở luôn trên con tàu neo giữa Boat City tại Marina del Rey.... Không khí mát mẻ, tôi dứt chứng bịnh dị ứng mũi kinh niên. Từ ngày ở trên tàu không c̣n phải xài thuốc thông mũi nữa.
Sang năm 1998, con tim của David có vẻ chịu gió biển, không thấy lên cơn bất tử nữa. Công việc "xuôi chèo mát mái" y đ̣i đổi chiếc tầu 38 feet. Tôi lại phải gật. Sống trên mặt nước là ước muốn từ lâu của y. Có con tầu riêng đúng ư, David vui vẻ coi là "mộng đă thành."
Nh́n y vui, tôi nhớ đủ thứ. Chẳng có giấc mộng nào tự nhiên mà thành. May mắn không đủ. Núi cao có núi cao hơn. Lúc nào chúng tôi cũng tự hỏi "Ḿnh có làm đầy đủ nhiệm vụ chưa" để khỏi phụ công ơn của những người trên đường đời đă một lần nào đó, giúp ḿnh.
1999, Vĩnh Biệt Elaine
Trước ngày lễ Tạ Ơn, nhận tin chị Elaine đang hấp hối. Tới nhà chị, tụi tôi quẩn quanh trong 4 ngày. Đây là lần thứ hai tôi chứng kiến mạng người chênh vênh giữa sự sống và chết.
Khi Ba tôi bị bắn, cái chết thời chiến đến th́nh ĺnh, tức tưởi, tê dại. Chị Elaine chết trong cảnh an b́nh. Đứng lặng bên giường chị, tôi thấy sự hấp hối, lấy hơi lên, hớp từng hớp không khí mà không nghe hơi thở ra, cho tới hớp không khí cuối cùng. Th́nh ĺnh, tim ngừng đập.
Chị mất, tuổi mới 53. Tro tàn chị dặn hăy đem rải trên ngọn núi Table Rock ở Medford, nơi chôn nhau cắt rún. Một cuộc đời, chỉ sống loanh quanh nơi thị trấn nghèo nàn, buồn thiu. Sống giản dị, chết cũng giản dị.
C̣n nhớ mới ngày nào chị cùng má chồng ra sân bay rước tụi tôi, năm 1970. Tôi gặp chị vào lể Tạ Ơn, nay chị xa tôi cũng vào dịp lể nầy! Thoắt cái. Ba mươi năm. Thôi rồi, xong một đời người. Vĩnh biệt Elaine.
2000, Sau 32 Năm
Ngày 28 tháng 5 năm 2000, ngày giỗ Ba tôi.
Sau 32 năm, nh́n đám con nguyên vẹn 7 đứa (chị tôi đi xa không về kịp) cùng gia đ́nh sum họp, có lẽ Má tôi, chen lẫn trong buồn nhớ là sự hài ḷng. Bà đă không uổng công ở vậy nuôi con. Mấy chị em tôi, dù con cháu đầy đàn, vẫn luôn luôn quẩn quanh bên Má. Tôi không đủ chử nghiă để viết về người mẹ. Bà là người đă tạo cho tôi ḷng tin và sự cứng rắn. Chính bà là chỗ dựa để tôi đứng lên vững hơn mổi lần bị đời đạp xuống. Má tôi đă lên chức Bà Cố từ lâu.
Tháng 6, tôi có thêm đứa cháu nội gái tên Charlotte. Đứa lớn giống mẹ đứa nầy giống cha. Đứa cháu lớn nói tiếng Tàu thiệt là giỏi. Tiếng Mỹ khỏi học cũng biết. Tiếng Việt nói ǵ nó cũng hiểu, mà c̣n mắc cở miệng. Năm nay tôi cho nó 2 cuốn băng học tiếng Việt, má nó cùng học luôn thể. Mới 4 tuổi rưởi mà nó ma le lắm. Khi nào muốn tôi chơi với nó, nó sẽ giở giọng nhơng nhẽo ra " bà nội, lại đây" bằng tiếng Việt có bỏ dấu đàng hoàng (giỏi hơn ông nội) ḷng tôi mềm nhũn liền.
Khi nhận tin người anh rể chết bất th́nh ĺnh, tôi nhớ ngày anh mang David về ngôi nhà cũ ở Phú Lâm giới thiệu. Anh chính là "ông mai" của chúng tôi. Tôi biết ơn anh.
Cho tới ngày nay, David cũng chỉ nói được vài tiếng Việt không bỏ dấu.
Tôi xào đồ ăn, y nhắc:
- Put alot of Cu Hanh ( để nhiều củ hành)..
Mỗi lần ai hỏi về "Chuyện ǵ xảy ra ở 'Nam'" y trả lời:
- Ḿnh rút, ḿnh thua. Vinh hạnh ǵ mà khai" Tôi thấy xấu hổ...
Tôi không nh́n người đàn ông đi bên tôi là người ngoại chủng, chỉ thấy một người chồng, người cha, ḷng tốt lấp đi tật xấu. Y bắt buộc ba đứa con phải nói tiếng Việt để tỏ ḷng kính trọng người mẹ Việt và gia đ́nh bên ngoại.
Đó bạn, "chuyện nhà" chúng tôi, cũng ba ch́m bảy nổi như bao câu chuyện khác.
Qua kinh nghiệm sống hơn ba chục năm, tôi thấy nước Mỹ chuộng người siêng năng, cầu tiến, cố gắng và biết chụp cơ hội. "Ngồi mà chờ thời, đời nào mà thành."
Tôi hay chọc David :
- Nước Mỹ nợ nước Việt Nam, cho nên phải cưu mang người Việt. Má tôi hơn 75 tuổi c̣n sáng suốt, ăn uống đầy đủ, bịnh hoạn đă có bác sĩ, nhà thương lo. Các em tôi có công ăn việc làm đàng hoàng. C̣n you, you nợ tôi, you t́nh nguyện vô lính lúc chưa tới 17 tuổi, bắt mẹ phải đi kư tên, đi tuốt qua bên kia trái đất, rước tôi về đây để trả nợ.
Y nịnh:.
- Nợ t́nh. "I love you từ kiếp trước". Nợ tiền trả lần lần cũng hết. Nợ t́nh th́ anh trả suốt đời.. Kiếp nầy không xong trả thêm kiếp sau.
Vậy là sau bao năm coi vợ như... không khí, y bắt đầu hiểu ra là không khí cũng có chút giá trị.
Vợ chồng, khi hiểu được điều nầy, thường đă...quá đát. David nay không c̣n ốm gọn, mà y như cái thùng phuy. Tôi cũng đă tṛn như cái gối ôm, đâu c̣n nhỏ xíu, mỏng manh như khi đứng bên y trước bàn thờ Ba tôi năm nào.
Trong trận cuồng phong David năm 1979, mạng sống hàng ngàn người và thuyền nhân đă bị nhận ch́m, trong đó có d́ Năm và tro cốt Ba tôi. Tất cả ch́m tan nhưng biển vẫn c̣n đó.
Hàng ngày, tôi đang là "tàu nhân" sống ngay trên biển.
Đứng bên David, người chồng Mỹ cùng tên với trận cuồng phong, nh́n biển, nghe tiếng sóng xô, lớp sau đùa lớp trước, tôi hiểu điều tôi khấn nguyện và tự hứa năm xưa vẫn được Ba tôi liên tiếp nhắc nhở và phù hộ.
Giao thừa 2001
TRƯƠNG NGỌC BẢO XUÂN ABBOTT