Quada09
16-12-2017, 21:17
Kẻ hành nhân qua đó chạnh thương...
(Chinh Phụ Ngâm - Đoàn Thị Điểm)
Dọc theo chiều dài Tiểu Bang California có những thành phố lớn, địa danh quan trọng không chỉ riêng đối với nước Mỹ, nhưng mang tầm vóc của thế giới – Một thế giới thu nhỏ, với những khu vực điển h́nh khác biệt môi trường, khí hậu, sinh thái, địa thế đa dạng, phong phú..
Vùng bờ biển phía Nam với thành phố San Diego, địa vực có khí hậu tốt nhất thế giới; Los Angeles phi trường lớn, rộng với mực độ phi cơ lên xuống bận rộn liên tục, để không thể gọi là một phi trường, nhưng phải h́nh dung đấy là một thành phố phi cảng với Xa Lộ 105 “Xa Lộ Thế Kỷ” chạy song song với Đại Lộ Thế Kỷ, “Century Boulevard” chuyên chở lượng xe luôn ở mức tŕ chậm, tắc nghẻn cho dầu đang lúc nửa đêm về sáng.
Tiếp miền sa mạc Mojave đông Đường Số 5 với những khu quân sự ẩn mật mà chắc đa số người Mỹ bản địa cũng chưa hề đi đến, nghe tới; địa danh Bakerfield, trung tâm động đất toàn thế giới; và nơi San Francisco với những cầu treo nổi danh, Golden Gate, Bay Bridge xuyên vịnh cảng nối Châu Mỹ với miền Viễn Đông; Thủ Đô Sacramento tiếp vùng rừng sát các Tiểu Bang Oregon, Washington bắc đường Số 5, nơi có mực độ mưa cao quanh năm gây mây mù, không khí ẩm ướt.
Cuối cùng, cũng Tiểu Bang Cali: Vùng đất tập trung hơn hai-trăm ngàn người Việt với hai thủ phủ người tỵ nạn, Orange County phía Nam và San José phía Bắc.
Có những chuyến xe đ̣ do người Việt khai thác chạy đường Nam-Bắc trên: Xe Đ̣ Hoàng, Xe Khách Việt Nam.. Người viết do một xếp đặt tự nhiên đă có mặt trong những chuyến xe đầu tiên kia (chỉ là một chiếc van gia đ́nh mười-hai chỗ ngồi do chính chủ nhân Công Ty Xe Đ̣ Hoàng sau nầy cầm tay lái) khi mới đến nước Mỹ, 1993.
Nay, hơn mười-hai năm sau, v́ lớn tuổi phản ứng lăo hóa tŕ chậm, phần do sức khỏe suy kém sau cuộc đại phẫu nên không thể lái xe, phải thường có mặt trên những chuyến xe mang đặc thù Việt Nam, hiện diện bền bỉ một cách tự nhiên nơi đất Mỹ theo lộ tŕnh vừa kể. Từ đó, có cơ hội tiếp xúc, nghe ra những câu chuyện của nhiều người, nhiều giới người, nhiều lứa tuổi trao gởi trên đường xa.. Những câu chuyện b́nh thường, đơn giản của mỗi người Việt, của mỗi cá nhân thuộc nhiều sắc dân của Bán Đảo Đông Dương, những người hằng sống qua, rời bỏ những nơi chốn gọi là Sài G̣n, Mỹ Tho, Nam Vang, Đà Nẵng, Quảng Ninh, Hải Pḥng.. trong những t́nh huống khác biệt. Câu chuyện về những người đă qua ngưỡng cửa tử-sinh một cách lặng lẽ, tự nhiên như đă sống, như đă chết. Người viết tường thuật lại với tính trung trực hẳn có đối với công việc của một người dụng văn. Và nếu cần thiết, chỉ thay đổi phương danh, địa danh căn bản để tránh những ám chỉ, đụng chạm vô t́nh có thể xẩy ra.
Bắt đầu từ Nam Cali, USa
CHUYỆN “CÔNG CẮN”
Tất cả dấu hiệu về con người của thằng Công chỉ hiện ra nơi hai tṛng mắt. Tṛng mắt người nhưng có ánh sắc loang loáng của loài chuột sống dưới hầm sâu, nơi cống rănh ẩm tối nhầy nhụa những rác rưới, cặn bă. Vây quanh động vật gọi là con người kia là tấm màn dày dặt oi oi gây nôn bốc lên từ một thân thể không hề tắm rửa, và bộ áo quần tù khô mốc quết dính bởi mồ hôi, đất, bùn.. sau năm tháng thấm ướt nước mưa, nước ruộng, nước tiểu ủ phân người dùng để tưới rau xanh. Và Công xử dụng sự bẩn thỉu nầy nên thành một vũ khí lợi hại. Mỗi khi lâm trận xô xác, giành giựt lá rau, củ sắn.. hắn nhào vào địch thủ, ôm cứng như loài sên bám vào vỏ cây để mùi hôi thối từ thân người xông lên chụp lấy đối phương như bị ủ kín trong một chiếc chăn nồng nặc.. Và nó cắm chặt vào bất cứ phần da thịt nào của đối thủ với hàm răng nhọn của một loài sài lang khủng đói.. Mặc cho đối thủ dập xuống những nắm đấm đ̣n thù, Công chỉ buông kẻ nghịch khi miệng thấm ướt mùi máu và miếng da, thịt người tanh tưởi. Lẻ tất nhiên, đối thủ nó cũng là những tên tù đói, bẩn, nhưng mùi thối của thân thể Công nặng nề gay gắt hơn hẳn. Hơi thối có độ dày tởm lợm bốc lên từ đầu tóc rậm lỡm chởm, trên lớp da đen xỉn nhầy nhầy đất ghét. Công cũng đă xử dụng mùi hôi thối của thân thể (mà bất kỳ ai đến gần cũng bị phản ứng nôn mữa) để chiếm cứ chỗ nằm sát bức tường ngăn khu cầu xí cuối buồng giam. Em nó, thằng “Công em” được đặt nằm an toàn trên chỗ ngủ âm âm thối ủm nầy. Nó nằm ngoài che em với đôi mắt nhỏ liếc đảo ngang dọc từ đầu căn buồng đến khu chuồng xí.. Khi khám phá ra một “con mồi” nào đấy đang nằm cử động nhẹ khẻ dưới tấm chăn đắp, Công lẻn tới im như một loài ḅ sát.. Nó phóng nhanh lên thân người đang chuyển động kia, chớp lấy thứ, loại thức ăn mà kẻ kia đang nhóp nhép nhai, bỏ tọt vào miệng, xong gục đầu xuống ngực chấp nhận trận đ̣n cho đến khi nuốt xong miếng ăn vừa cướp được. Chỉ hai thứ vật chất Công chưa đưa vào miệng: đất, cát và lá, cỏ. Nó đă lập nên những thành tích: Ăn thức ăn từ mồm thằng Huân “con” nôn thốc ra khi tên nầy phải ăn nhanh hết hai cân gạo tẻ, cân đường chảy, lọ mắm ruốc từ nhà thăm nuôi trở về. Nó cũng vượt mặt tất cả toàn trại tù với gói phân của thằng em c̣n lẫn nhiều hạt bo bo chưa tiêu hóa kịp.. Từ khu lao động hầm đá, thằng Công lận gói phân dưới đũng quần, vào trại, rửa qua loa, và đun lại trong chiếc bát nhôm mẻ.. Tao ăn cứt của em tao chứ đâu ăn cứt của chúng mầy. Công nói tỉnh khi bọn tù xỉa xói chưởi rủa hành vi súc vật của hắn.
Hai anh em thằng Công thuộc Đội 12 Trại Cải Tạo Số 5, Xă Lam Sơn, Tỉnh Thanh Hóa - Đội tù trừng giới (gồm những phạm nhân chịu án phạt tập trung vô hạn định) có nhiệm vụ cung cấp đá ong cho toàn vùng để xây các trụ sở hành chánh, công trường, nhưng chủ yếu là những hầm tù khác của hệ thống trại tù Lư Bá Sơ để lại từ những năm chiến tranh Việt-Pháp (1946-1954). Công tác sản xuất nầy có giá trị kinh tế cao, đem về cho trại nguồn thu nhập tài chánh lớn nhất (so với các đội làm gỗ, đốn củi, trồng rau, chăn nuôi..) nhưng cũng là công tác nặng nề gây chết im lặng, chắc chắn mà các “Trường Vừa Học Vừa Làm” (nơi huấn luyện, đào tạo nên những con người “xă hội chủ nghĩa tiên tiến” từ thuở vị thành niên) tiếp chuyển giao đến khi bọn “trại viên cải tạo” tới tuổi thành người - Thành người tù nếu muốn nói rơ hơn. Trai hay gái đồng chung một chế độ quản lư, giáo dục. Chế độ không có hiện tượng “người bóc lột người” nếu muốn xác định thêm “tính chất ưu việt của chế độ ta”.
Khu vực hầm đá thoạt tiên là băi đất trống mọc rải rác một loại bụi nhỏ khô cằn có tên là “cây cốt khí”. Không ai hiểu v́ sao loại cây nầy được đặt tên bởi tính danh kỳ cục ấy. Nhưng thật ra không có tên gọi nào thích hợp hơn. “Cây cốt khí” không là loại cỏ do mọc cao hơn mặt đất khoảng vài gang tay, nhưng cũng không hẳn là cây v́ không cành, lá.. Đấy chỉ là một loại bụi lùm hoang dă, thân có gai nhỏ, và những lá nhọn tua tủa sắc, lởm chởm như lông nhím..
Đéo mẹ cái thứ quỷ quái nầy đun bếp cũng không được nốt! Bọn tù ngao ngán đánh giá loại cây, cỏ vô dụng. Nhưng, ban giám thị trại đă nh́n thấy “tiềm năng” dưới ḷng đất: Hầm đá ong được thành h́nh trên vùng đất không cỏ mọc. Đại úy Trịnh Bắc (một đại tộc của vùng thanh Hóa), cán bộ nhân lực Trại 5 đưa cặp mắt đứng tṛng sắc xảo nh́n lướt qua vùng đất khô nỏ ong ong bốc hơi dưới nắng nói cùng viên giám thị trưởng trại, Thiếu Tá Đỗ Năm (một đại tộc thứ hai có viên tổng bí thư đảng đương quyền họ Đỗ suốt hai thập niên 70, 80)..
Thưa Ban (Ban giám thị) dưới lớp đất nầy là đá ong, ta xử dụng bọn Đội 12 đang làm rau xanh cho ra làm đá.. Liệu có làm được không, đá ấy cứng như thế, sợ bọn chúng không làm nổi? Phải được, sẽ chỉ định quản giáo Chuyên phụ trách bọn nầy. Không làm không được.. Phải làm đúng chỉ tiêu mỗi ngày, thiếu viên nào bớt suất ăn phần ấy! Trịnh Bắc tin chắc vào khả năng ”Mắt công an/Gan bộ đội” của bản thân – Anh ta đă “nghĩ, thấy” thế nào th́ sự việc cũng “phải xẩy đến” như thế.
Bọn ngụy quân, ngụy quyền mấy ngàn người trong Nam đưa ra từ cấp đại úy đến trung tướng, bao gồm cả tổng, bộ trưởng, giáo sư, tiến sĩ.. lọt vào tay anh không dám hó hé một âm mưu, hành vi phản động. Ta bóp chúng từ khi chúng mới được nghĩ ra. Chẳng thế, năm 1978 kia mới mang cấp trung sĩ nhất mà nay đă là đại uư công an không cần qua trường, lớp “Sĩ quan đại học biên pḥng”. Bắc c̣n có quản giáo Chuyên phụ tá, xử dụng dưới tay bọn “Thường Trực Thi Đua – Ban đại diện tù” và những tên đội trưởng như gă Đội 12, Nhiền. Nhiền mặt vuông, thân h́nh thấp, ngón tay ngắn chỉ hai đốt, vốn gốc công an Hải Pḥng, do phạm tôi giết người đoạt của nên chuyển về Trại 5. Nhiền được đề bạt làm Đội trưởng Đội 12 do thành tích đánh chết Định “già” (Cựu thượng úy bộ đội, chuyên nghiệp t́nh báo, thuộc diện “B quay – Hồi chánh theo quân đội cộng ḥa”, trao trả về quân đội giải phóng năm 1973 tại Thạch Hăn, Quảng Trị) do trên ra lệnh giết. Định “già” chết không để lại dấu vết. Không giọt máu ứa ra. Cũng không kịp kêu lên tiếng gào hấp hối. Định chết khi đang đứng lănh phần bắp trước mặt Nhiền.
Buổi sáng, ra đến băi, mỗi tên tù Đội 12 được phát một cây cuốc chim loại nhỏ, một đầu dùng để cuốc đá, đầu kia dùng để đẽo theo h́nh mẫu: Khối đá ong h́nh chữ nhật có góc cạnh 10 phần dày, 20 bề ngang, và 40 chiều dài.. Chỉ tiêu mỗi ngày 8 viên. Qua tháng thứ hai, chỉ tiêu nâng lên 12 viên/ngày; tháng thứ ba, tư 15 viên, và ngừng ở con số nầy.. Bởi băi đá trở nên là một chiếc giếng khô khổng lồ với ṿm miệng loe rộng lên bầu trời. Bọn tù làm đá lúc nhúc dưới đáy lấm chấm như một đàn chuột bị bẫy sập. Hơi nóng từ trời cao ủ xuống vực đá tích tụ vào trung tâm nên thành một luồng hơi sầm sập ẩn hiện lung linh qua ánh nắng. Đầu trần (chiếc áo tù đă cởi ra trùm đầu thay mũ, nón), chân đất, những tên tù Đội 12 ḅ lên nền đá ong, gơ chiếc búa chim rời rạc kiệt cùng..
Sẵn vũ khí, chúng gây chuyện đánh lộn để đi nằm nhà kỹ luật thay v́ phơi thân làm đá. Tṛ bạo loạn chạm tới cao độ khi tên Tịnh “mắt” (do có đôi mắt đặc biệt đen thẩm) chém đứt gân chân thằng Định “nhạn trắng”, chấp nhận án tử h́nh do đă gây vụ việc từ những năm trước, ở những “Trường vừa học vừa làm” phía Bắc, sát biên giới Hoa-Việt. Sau vụ thằng Tịnh, bốn vệ binh được lệnh đứng gác bốn góc băi đá, trên cao nh́n xuống, theo dơi từng cử chỉ của mỗi tên tù. Vệ binh được lệnh nổ súng khi thấy dấu hiệu bạo động. Bọn tù cũng được chia thành từng nhóm ba tên để chỉ huy, ŕnh rập, thúc dục nhau công tác hầu đạt được chỉ tiêu. Thiếu một viên cả ba đồng phải chịu cắt khẩu phần ngô, khoai sắn. Hai anh em thằng Công được chỉ định ở chung một tổ.
Một hôm, thằng Công em “bất ngờ” bị té từ trên thềm đá cao xuống một chỗ thấp hơn, đầu đánh vào góc bậc đá đang đẻo dở, máu từ trán chảy ra thấm ướt đậm màu nền đá đỏ.. Ông cho cháu cơng em cháu về bệnh xá. Gă bộ đội đứng gác ư hẳn cũng đang mệt nhọc dưới trời nắng hươi mũi súng thuận cho lời cầu xin của Công. Trên đường đi, Công “em” úp mặt lên lưng anh hỏi khẻ.. Mầy xô tao ngă xuống phải không? Im, nhớ giữ kỹ “cây bút ch́”! Thằng em cắn vào lưng áo anh tỏ vẻ hiểu.
Hai ngày sau Công “em” xuất viện, thằng anh ôm em ngủ vẻ săn sóc, yêu thương.. Nhưng thật ra nó nói khẻ với em: Đêm nay, khi tao “đánh” cái ṿm.. Mầy đừng cho thằng nào vào nhà xí! Với “cây bút ch́” (dùi đẻo đá) thằng Công mở rộng ṿm tṛn lỗ đại tiện không khó khăn do lớp vôi vữa từ bao năm bị nước tiểu, chất dơ bào ṃn, thấm nhũn.. Chỉ cần mở mỗi bên rộng khoảng gang tay. Thằng Công nhảy xuống trước, chân ngập vào hố phân. Không cần để ư, nó ḅ theo lỗ hổng hầm cầu (ngang mặt đất) thông ra sân sau buồng giam. Công em ḅ theo nói nhỏ.. Tao dính đầy cứt! Im, theo tao, chạy xuống nhà bếp! Tại sao không ra cổng? Đánh soong ngô để khi ra nằm ngoài kia có cái mà ăn. Phải nằm chờ bên khu công trường trồng cam vài ngày, chưa chạy thẳng về Thanh Hóa, Hà Nội được..
Khi hai anh em thằng Công lọt vào được khu nhà bếp cuối trại th́ từ căn buồng Đội 12 có tiếng la lớn.. Báo cáo cán bộ.. Báo cáo cán bộ.. Trốn trại!.. Báo cáo cán bộ.. Trốn trại!!
Tiếng súng nổ vang. Kẻng đánh dồn bốn phía trên các cḥi gác. Công chạy nhanh đến chiếc giếng nơi có cây sào dùng kéo nước.. B́nh tỉnh, nó nói chắc với em.. Tao giữ sào, mầy bám vào, chân đạp vào tường trèo lên trước. Loạt đạn từ vọng gác góc nhà bếp bắn tung lớp mảnh chai rải trên đầu bức tường.. Thằng em chạm tay lên bờ tường cố rút người lên.. Tao, tao bị rồi.. Thân nó rơi xuống nhanh. Thằng Công ôm em, ngồi gục mặt trên khoảng ngực dần đập yếu. Nó ngửi ra mùi máu đầm đ́a ngập ngập. Những báng súng dập xuống lưng, đầu.. Công vẫn ôm chặt xác đứa em như khả năng bám cứng thường áp dụng. Nhưng lần nầy, cuối cùng nó phải buông rời xác em, ngă ra chết ngất, chỉ tỉnh dậy ba ngày sau nơi pḥng kỹ luật. Công biết nó chưa chết do ngửi ra mùi máu quen thuộc đóng khô trên mặt.
Sáu tháng sau, Công được tháo cùm cho về buồng. Nó ḅ với hai tay, hai gối, nhích tới từng khoảng ngắn, xong nằm bẹp lên đất.. Quản giáo Chuyên đi theo, dùng chân đè lên lưng, đầu, đá vào hai chân lê lết, cong queo của nó nói lời khinh bỉ.. Mầy có thành con ḍi cũng không trốn khỏi đây được. Tao có thể bắn chết mầy ngay bây giờ nhưng cho mầy sống để ăn cứt!
Thằng Công lết chậm im lặng, mắt ráo hoảnh, không cảm giác, tṛng đen khô như ḥn than. Về đến đội, Công nói cùng Huân “con”, tên đội trưởng mới: Tao sẽ không gây vụ việc ǵ để mầy phải liên hệ.. Mầy chỉ cho tao biết thằng Nhiền đâu rồi? (Nhiền là tay đội trưởng cũ). Nó được chuyển vào trong Thanh Cẩm làm Trực Thi Đua v́ thành tích báo cáo vụ trốn trại của anh em mầy.
Một tháng sau, tại băi đá, Công chụp cứng bàn tay của một gă vệ binh, cắn đứt ngón trỏ khi tên nầy xoè tay xỉa xói, tát tai nó do tội không làm đủ chỉ tiêu 15 viên đá. Ban giám thị Trại 5 có quyết định nhân hậu khôn ngoan.. Cho nó lên trại Thanh Cẩm, thằng Nhiền sẽ trị nó.
Người tù thở hơi dài thanh thản.. Đây là pḥng kỹ luật “tiện nghi” nhất ông được ở của mười năm qua, kể từ 1978 khi chuyển về vùng Thanh Hoá nầy. Pḥng vuông vức mỗi bề ba thước, hai bệ nằm, ở giữa có lối đi. Ông có thể “đi bộ” qua, lại nơi chiếc sân rộng một thước, dài ba thước nầy. Điều tuyệt diệu hơn hết là ông có được khung cửa sổ mỗi bề rộng bốn gang tay, chắn bởi bốn thanh sắt dọc và ngang bởi một bản sắt dày.. Nhưng những thanh sắt chấn song không ngăn cản được tầm nh́n ra dăy núi thượng nguồn Sông Mă, và lắng nghe âm tiếng sông trôi về xuôi xa dưới chân đồi trước mặt trại. Nếu đứng ép ḿnh sang góc phải, người tù có thể nh́n xéo ra chiếc cổng chính của khu kỹ luật, cực trái sân cỏ, nơi có cây hoa gạo nở đỏ rực mỗi dịp xuân, báo hiệu ngày Tết. Từ khung cửa sổ thần tiên nầy, ông nghe được hơi thở nhẹ của tự thân rung động theo từng di chuyển im lặng của trăng.. Ông ấy lên rồi đó!! Người tù nói ra thành lời khi căn pḥng bắt đầu dọi sáng ánh biên biếc, rồi chuyển sang sắc xanh thanh khiết thắm thiết.. Ông bước xuống khỏi bệ nằm, kéo chân cùm ra một góc để có được tầm nh́n tối đa khi đứng ở cửa sổ.. Cảm giác tắm đẫm giữa sắc trăng xanh. Và “ông ấy” lên chậm răi, lặng lẽ, uy nghi.. Rồi cả một vùng núi trải dài hùng vĩ đồng rộ sáng dưới mầu trăng miên man cảm động. Những chấn song khung cửa sổ dọi lên tường thành h́nh hàng Thánh Giá nghiêng nghiêng. Ông thấy Chúa Cứu Thế có thật trên dăy Thánh Giá màu Đen kỳ diệu nầy dẫu chưa được phép rữa tội theo nghi thức Công Giáo.. Bốn hàng soong sắt lạnh. Dọi Thánh Giá lên tường. Chúa vô cùng hiện thực. Với con người đau thương.. Người tù đọc nhiều lần lời thơ đơn giản như một cách cầu kinh của riêng ḿnh.
Nhưng b́nh minh lại đến với hân hoan làm rưng rưng nước mắt. Mặt trời chưa lên mà người tù đă nghe toàn vũ trụ, vạn vật rộn ràng chào đón. Tiếng vượn hú dài hơi theo trùng điệp rặng núi. Bầy chim đen vùn vụt bay lên khoảng không, đồng lần sà xuống trên sân cỏ, và những con bướm.. Những chấm vàng, trắng nổi bật nơi xa trên mầu xanh của núi, rừng dần dần bay về tụ lại trên sân cỏ trước pḥng giam.. A.. bướm t́m ra nhau theo màu của cánh! Ông miên man theo dơi, khám phá sự huyền bí kỳ diệu từ những cánh bướm im lặng, chập chờn. Người tù cũng thật sự cảm khích với cách kiên tŕ nhẫn nại của cách con ṭ ṿ làm tổ.. Ṭ ṿ kẹp từng viên đất tṛn nhỏ với hai ngàm và hai chân trước, tô đắp nên thành chiếc tổ qua từng mỗi ngày khó nhọc.. Xong “hắn” tất tả bay đi kiếm sâu (loại sâu màu xanh lá mạ có chiều dài hơn thân ṭ ṿ), đặt vào tổ làm mồi dự trữ, đẻ trứng, đóng kín tổ bằng lượng nước dăi cố gắng mỏi ṃn.. Anh yên tâm, tôi giữ tổ cho anh để hai-mươi mốt ngày sau con anh ra đời.. Người tù nói chuyện cùng ṭ ṿ thân thiết thật ḷng khi thấy ra cách bay mệt mỏi của “gă bạn” với đôi cánh đập dần dần yếu đuối. Ṭ ṿ sẽ rớt chết ở một nơi nào đó.. Người tù muốn sống trong t́nh thế nồng nhiệt mến thương nầy để quên khuất một cảnh tượng đau ḷng.. Thân con người bị kéo ngược (gă trật tự kéo bằng cách nắm hai cổ chân) đâu từ dưới trại, qua mấy mươi bậc thang (để đưa lên khu kỹ luật nơi đỉnh đồi cuối trại).. Căn buồng cực trái dăy sau (Người tù luôn cách biệt các bạn tù bởi những pḥng để trống, và hai dăy buồng đối lưng nhau) có tiếng mở cửa, kéo chân cùm, và tiếng chưởi.. Địt mẹ cha cố cũng đánh theo cha cố!! Hôm đó, năm xẩy ra cảnh tượng đau ḷng ấy đă quá lâu, nhưng người tù luôn nhớ rơ, hiện sống với cảm giác khiếp sợ làm thân người ông run lên bần bật (dẫu ông là người lính tác chiến của một đơn vị kiệt liệt của Miền Nam).. Người bị kéo ngược như thế chắc hẳn đă là một xác chết! Nhưng tại sao c̣n bị đánh bồi và xỉ nhục?! Sau nầy hỏi ra, ông biết người thụ nạn là một Linh Mục Công Giáo.. Chúa ơi! Sao con người có thể đau thương đến thế?!
Mỗi lần đứng ở cửa sổ, người tù đồng có mối hân hoan (trước cảnh trí rực rỡ vui ḥa của thiên nhiên) chen lẫn mối nặng ḷng (do ác độc của con người) với câu hỏi như trên nhiều lần lập lại.. Sáng nay, từ buồng giam cực trái (buồng số 1, cùng dăy trước với buồng ông) có tiếng mở khóa cùm chân và lời quát tháo.. Địt mẹ, lần sau ông đéo cho mầy đi đổ ống.. ỉa xong th́ ăn đi.. Đi ra, đồ chó đẻ.. Chó nó cũng không bẩn đến như mầy! Nghe tiếng chưởi của Nhiền, gă thường trực thi đua, người tù đứng nép vào góc phải cửa sổ nh́n ra sân theo dơi.. Gă tù khom người bước đi mệt nhọc, chậm chạp.. Địt mẹ mầy có nhanh được hay không hay đợi ông đá cho mấy cái.. Nhiền đi cách khoảng gă tù ư chừng như muốn tránh xa sự bẩn thỉu. Gă tù lê ống tre bươm trên sân cỏ, lúc lắc thân người rề rà hướng về phía hầm chứa phân khu kỹ luật.. Đổ vào đây.. Địt mẹ đổ vào đây!! Nhiền hét lớn chỉ vào hố chứa.. Mầy làm rơi vải tao bắt mầy phải ăn cho hết! Địt mẹ.. đồ ăn cứt!! Gă tù đă đến bên hố chứa phân, gă lóng cóng với ống bươm.. Phân, nước giải rơi vải tung toé.. Đổ xuống hố.. Địt mẹ thằng chó.. Nhiền xoay xoay chùm ch́a khoá buồng giam tiến gần chực đánh.. Gă tù với một phản ứng nhanh nhẹn bất ngờ tạt ống bươm vào mặt Nhiền.. Tên nầy hét lớn hốt hoảng đưa tay vuốt những mảng phân thối, ḍng nước dơ. Gă tù nhảy thoắt đến viên đá chận nắp hố phân. Nó nâng lên.. Đập mạnh xuống khuôn mặt lầy nhầy chất bẩn. Nhiền ngă quay quắt trên đất.
Thằng Công nhảy lên ngồi trên ngực Nhiền, thọc tay vào ổ mắt.. Móc ra!! Nó nuốt khối nhầy ươn ướt máu và cứt. Súng trên cḥi canh nổ sắc, gọn, chính xác từng phát một. Lưng thằng Công ưỡn lên, nẫy nẫy..
Trong nầy, người tù cúi gập xuống.. Nôn khan.
Phan Nhật Nam
(Chinh Phụ Ngâm - Đoàn Thị Điểm)
Dọc theo chiều dài Tiểu Bang California có những thành phố lớn, địa danh quan trọng không chỉ riêng đối với nước Mỹ, nhưng mang tầm vóc của thế giới – Một thế giới thu nhỏ, với những khu vực điển h́nh khác biệt môi trường, khí hậu, sinh thái, địa thế đa dạng, phong phú..
Vùng bờ biển phía Nam với thành phố San Diego, địa vực có khí hậu tốt nhất thế giới; Los Angeles phi trường lớn, rộng với mực độ phi cơ lên xuống bận rộn liên tục, để không thể gọi là một phi trường, nhưng phải h́nh dung đấy là một thành phố phi cảng với Xa Lộ 105 “Xa Lộ Thế Kỷ” chạy song song với Đại Lộ Thế Kỷ, “Century Boulevard” chuyên chở lượng xe luôn ở mức tŕ chậm, tắc nghẻn cho dầu đang lúc nửa đêm về sáng.
Tiếp miền sa mạc Mojave đông Đường Số 5 với những khu quân sự ẩn mật mà chắc đa số người Mỹ bản địa cũng chưa hề đi đến, nghe tới; địa danh Bakerfield, trung tâm động đất toàn thế giới; và nơi San Francisco với những cầu treo nổi danh, Golden Gate, Bay Bridge xuyên vịnh cảng nối Châu Mỹ với miền Viễn Đông; Thủ Đô Sacramento tiếp vùng rừng sát các Tiểu Bang Oregon, Washington bắc đường Số 5, nơi có mực độ mưa cao quanh năm gây mây mù, không khí ẩm ướt.
Cuối cùng, cũng Tiểu Bang Cali: Vùng đất tập trung hơn hai-trăm ngàn người Việt với hai thủ phủ người tỵ nạn, Orange County phía Nam và San José phía Bắc.
Có những chuyến xe đ̣ do người Việt khai thác chạy đường Nam-Bắc trên: Xe Đ̣ Hoàng, Xe Khách Việt Nam.. Người viết do một xếp đặt tự nhiên đă có mặt trong những chuyến xe đầu tiên kia (chỉ là một chiếc van gia đ́nh mười-hai chỗ ngồi do chính chủ nhân Công Ty Xe Đ̣ Hoàng sau nầy cầm tay lái) khi mới đến nước Mỹ, 1993.
Nay, hơn mười-hai năm sau, v́ lớn tuổi phản ứng lăo hóa tŕ chậm, phần do sức khỏe suy kém sau cuộc đại phẫu nên không thể lái xe, phải thường có mặt trên những chuyến xe mang đặc thù Việt Nam, hiện diện bền bỉ một cách tự nhiên nơi đất Mỹ theo lộ tŕnh vừa kể. Từ đó, có cơ hội tiếp xúc, nghe ra những câu chuyện của nhiều người, nhiều giới người, nhiều lứa tuổi trao gởi trên đường xa.. Những câu chuyện b́nh thường, đơn giản của mỗi người Việt, của mỗi cá nhân thuộc nhiều sắc dân của Bán Đảo Đông Dương, những người hằng sống qua, rời bỏ những nơi chốn gọi là Sài G̣n, Mỹ Tho, Nam Vang, Đà Nẵng, Quảng Ninh, Hải Pḥng.. trong những t́nh huống khác biệt. Câu chuyện về những người đă qua ngưỡng cửa tử-sinh một cách lặng lẽ, tự nhiên như đă sống, như đă chết. Người viết tường thuật lại với tính trung trực hẳn có đối với công việc của một người dụng văn. Và nếu cần thiết, chỉ thay đổi phương danh, địa danh căn bản để tránh những ám chỉ, đụng chạm vô t́nh có thể xẩy ra.
Bắt đầu từ Nam Cali, USa
CHUYỆN “CÔNG CẮN”
Tất cả dấu hiệu về con người của thằng Công chỉ hiện ra nơi hai tṛng mắt. Tṛng mắt người nhưng có ánh sắc loang loáng của loài chuột sống dưới hầm sâu, nơi cống rănh ẩm tối nhầy nhụa những rác rưới, cặn bă. Vây quanh động vật gọi là con người kia là tấm màn dày dặt oi oi gây nôn bốc lên từ một thân thể không hề tắm rửa, và bộ áo quần tù khô mốc quết dính bởi mồ hôi, đất, bùn.. sau năm tháng thấm ướt nước mưa, nước ruộng, nước tiểu ủ phân người dùng để tưới rau xanh. Và Công xử dụng sự bẩn thỉu nầy nên thành một vũ khí lợi hại. Mỗi khi lâm trận xô xác, giành giựt lá rau, củ sắn.. hắn nhào vào địch thủ, ôm cứng như loài sên bám vào vỏ cây để mùi hôi thối từ thân người xông lên chụp lấy đối phương như bị ủ kín trong một chiếc chăn nồng nặc.. Và nó cắm chặt vào bất cứ phần da thịt nào của đối thủ với hàm răng nhọn của một loài sài lang khủng đói.. Mặc cho đối thủ dập xuống những nắm đấm đ̣n thù, Công chỉ buông kẻ nghịch khi miệng thấm ướt mùi máu và miếng da, thịt người tanh tưởi. Lẻ tất nhiên, đối thủ nó cũng là những tên tù đói, bẩn, nhưng mùi thối của thân thể Công nặng nề gay gắt hơn hẳn. Hơi thối có độ dày tởm lợm bốc lên từ đầu tóc rậm lỡm chởm, trên lớp da đen xỉn nhầy nhầy đất ghét. Công cũng đă xử dụng mùi hôi thối của thân thể (mà bất kỳ ai đến gần cũng bị phản ứng nôn mữa) để chiếm cứ chỗ nằm sát bức tường ngăn khu cầu xí cuối buồng giam. Em nó, thằng “Công em” được đặt nằm an toàn trên chỗ ngủ âm âm thối ủm nầy. Nó nằm ngoài che em với đôi mắt nhỏ liếc đảo ngang dọc từ đầu căn buồng đến khu chuồng xí.. Khi khám phá ra một “con mồi” nào đấy đang nằm cử động nhẹ khẻ dưới tấm chăn đắp, Công lẻn tới im như một loài ḅ sát.. Nó phóng nhanh lên thân người đang chuyển động kia, chớp lấy thứ, loại thức ăn mà kẻ kia đang nhóp nhép nhai, bỏ tọt vào miệng, xong gục đầu xuống ngực chấp nhận trận đ̣n cho đến khi nuốt xong miếng ăn vừa cướp được. Chỉ hai thứ vật chất Công chưa đưa vào miệng: đất, cát và lá, cỏ. Nó đă lập nên những thành tích: Ăn thức ăn từ mồm thằng Huân “con” nôn thốc ra khi tên nầy phải ăn nhanh hết hai cân gạo tẻ, cân đường chảy, lọ mắm ruốc từ nhà thăm nuôi trở về. Nó cũng vượt mặt tất cả toàn trại tù với gói phân của thằng em c̣n lẫn nhiều hạt bo bo chưa tiêu hóa kịp.. Từ khu lao động hầm đá, thằng Công lận gói phân dưới đũng quần, vào trại, rửa qua loa, và đun lại trong chiếc bát nhôm mẻ.. Tao ăn cứt của em tao chứ đâu ăn cứt của chúng mầy. Công nói tỉnh khi bọn tù xỉa xói chưởi rủa hành vi súc vật của hắn.
Hai anh em thằng Công thuộc Đội 12 Trại Cải Tạo Số 5, Xă Lam Sơn, Tỉnh Thanh Hóa - Đội tù trừng giới (gồm những phạm nhân chịu án phạt tập trung vô hạn định) có nhiệm vụ cung cấp đá ong cho toàn vùng để xây các trụ sở hành chánh, công trường, nhưng chủ yếu là những hầm tù khác của hệ thống trại tù Lư Bá Sơ để lại từ những năm chiến tranh Việt-Pháp (1946-1954). Công tác sản xuất nầy có giá trị kinh tế cao, đem về cho trại nguồn thu nhập tài chánh lớn nhất (so với các đội làm gỗ, đốn củi, trồng rau, chăn nuôi..) nhưng cũng là công tác nặng nề gây chết im lặng, chắc chắn mà các “Trường Vừa Học Vừa Làm” (nơi huấn luyện, đào tạo nên những con người “xă hội chủ nghĩa tiên tiến” từ thuở vị thành niên) tiếp chuyển giao đến khi bọn “trại viên cải tạo” tới tuổi thành người - Thành người tù nếu muốn nói rơ hơn. Trai hay gái đồng chung một chế độ quản lư, giáo dục. Chế độ không có hiện tượng “người bóc lột người” nếu muốn xác định thêm “tính chất ưu việt của chế độ ta”.
Khu vực hầm đá thoạt tiên là băi đất trống mọc rải rác một loại bụi nhỏ khô cằn có tên là “cây cốt khí”. Không ai hiểu v́ sao loại cây nầy được đặt tên bởi tính danh kỳ cục ấy. Nhưng thật ra không có tên gọi nào thích hợp hơn. “Cây cốt khí” không là loại cỏ do mọc cao hơn mặt đất khoảng vài gang tay, nhưng cũng không hẳn là cây v́ không cành, lá.. Đấy chỉ là một loại bụi lùm hoang dă, thân có gai nhỏ, và những lá nhọn tua tủa sắc, lởm chởm như lông nhím..
Đéo mẹ cái thứ quỷ quái nầy đun bếp cũng không được nốt! Bọn tù ngao ngán đánh giá loại cây, cỏ vô dụng. Nhưng, ban giám thị trại đă nh́n thấy “tiềm năng” dưới ḷng đất: Hầm đá ong được thành h́nh trên vùng đất không cỏ mọc. Đại úy Trịnh Bắc (một đại tộc của vùng thanh Hóa), cán bộ nhân lực Trại 5 đưa cặp mắt đứng tṛng sắc xảo nh́n lướt qua vùng đất khô nỏ ong ong bốc hơi dưới nắng nói cùng viên giám thị trưởng trại, Thiếu Tá Đỗ Năm (một đại tộc thứ hai có viên tổng bí thư đảng đương quyền họ Đỗ suốt hai thập niên 70, 80)..
Thưa Ban (Ban giám thị) dưới lớp đất nầy là đá ong, ta xử dụng bọn Đội 12 đang làm rau xanh cho ra làm đá.. Liệu có làm được không, đá ấy cứng như thế, sợ bọn chúng không làm nổi? Phải được, sẽ chỉ định quản giáo Chuyên phụ trách bọn nầy. Không làm không được.. Phải làm đúng chỉ tiêu mỗi ngày, thiếu viên nào bớt suất ăn phần ấy! Trịnh Bắc tin chắc vào khả năng ”Mắt công an/Gan bộ đội” của bản thân – Anh ta đă “nghĩ, thấy” thế nào th́ sự việc cũng “phải xẩy đến” như thế.
Bọn ngụy quân, ngụy quyền mấy ngàn người trong Nam đưa ra từ cấp đại úy đến trung tướng, bao gồm cả tổng, bộ trưởng, giáo sư, tiến sĩ.. lọt vào tay anh không dám hó hé một âm mưu, hành vi phản động. Ta bóp chúng từ khi chúng mới được nghĩ ra. Chẳng thế, năm 1978 kia mới mang cấp trung sĩ nhất mà nay đă là đại uư công an không cần qua trường, lớp “Sĩ quan đại học biên pḥng”. Bắc c̣n có quản giáo Chuyên phụ tá, xử dụng dưới tay bọn “Thường Trực Thi Đua – Ban đại diện tù” và những tên đội trưởng như gă Đội 12, Nhiền. Nhiền mặt vuông, thân h́nh thấp, ngón tay ngắn chỉ hai đốt, vốn gốc công an Hải Pḥng, do phạm tôi giết người đoạt của nên chuyển về Trại 5. Nhiền được đề bạt làm Đội trưởng Đội 12 do thành tích đánh chết Định “già” (Cựu thượng úy bộ đội, chuyên nghiệp t́nh báo, thuộc diện “B quay – Hồi chánh theo quân đội cộng ḥa”, trao trả về quân đội giải phóng năm 1973 tại Thạch Hăn, Quảng Trị) do trên ra lệnh giết. Định “già” chết không để lại dấu vết. Không giọt máu ứa ra. Cũng không kịp kêu lên tiếng gào hấp hối. Định chết khi đang đứng lănh phần bắp trước mặt Nhiền.
Buổi sáng, ra đến băi, mỗi tên tù Đội 12 được phát một cây cuốc chim loại nhỏ, một đầu dùng để cuốc đá, đầu kia dùng để đẽo theo h́nh mẫu: Khối đá ong h́nh chữ nhật có góc cạnh 10 phần dày, 20 bề ngang, và 40 chiều dài.. Chỉ tiêu mỗi ngày 8 viên. Qua tháng thứ hai, chỉ tiêu nâng lên 12 viên/ngày; tháng thứ ba, tư 15 viên, và ngừng ở con số nầy.. Bởi băi đá trở nên là một chiếc giếng khô khổng lồ với ṿm miệng loe rộng lên bầu trời. Bọn tù làm đá lúc nhúc dưới đáy lấm chấm như một đàn chuột bị bẫy sập. Hơi nóng từ trời cao ủ xuống vực đá tích tụ vào trung tâm nên thành một luồng hơi sầm sập ẩn hiện lung linh qua ánh nắng. Đầu trần (chiếc áo tù đă cởi ra trùm đầu thay mũ, nón), chân đất, những tên tù Đội 12 ḅ lên nền đá ong, gơ chiếc búa chim rời rạc kiệt cùng..
Sẵn vũ khí, chúng gây chuyện đánh lộn để đi nằm nhà kỹ luật thay v́ phơi thân làm đá. Tṛ bạo loạn chạm tới cao độ khi tên Tịnh “mắt” (do có đôi mắt đặc biệt đen thẩm) chém đứt gân chân thằng Định “nhạn trắng”, chấp nhận án tử h́nh do đă gây vụ việc từ những năm trước, ở những “Trường vừa học vừa làm” phía Bắc, sát biên giới Hoa-Việt. Sau vụ thằng Tịnh, bốn vệ binh được lệnh đứng gác bốn góc băi đá, trên cao nh́n xuống, theo dơi từng cử chỉ của mỗi tên tù. Vệ binh được lệnh nổ súng khi thấy dấu hiệu bạo động. Bọn tù cũng được chia thành từng nhóm ba tên để chỉ huy, ŕnh rập, thúc dục nhau công tác hầu đạt được chỉ tiêu. Thiếu một viên cả ba đồng phải chịu cắt khẩu phần ngô, khoai sắn. Hai anh em thằng Công được chỉ định ở chung một tổ.
Một hôm, thằng Công em “bất ngờ” bị té từ trên thềm đá cao xuống một chỗ thấp hơn, đầu đánh vào góc bậc đá đang đẻo dở, máu từ trán chảy ra thấm ướt đậm màu nền đá đỏ.. Ông cho cháu cơng em cháu về bệnh xá. Gă bộ đội đứng gác ư hẳn cũng đang mệt nhọc dưới trời nắng hươi mũi súng thuận cho lời cầu xin của Công. Trên đường đi, Công “em” úp mặt lên lưng anh hỏi khẻ.. Mầy xô tao ngă xuống phải không? Im, nhớ giữ kỹ “cây bút ch́”! Thằng em cắn vào lưng áo anh tỏ vẻ hiểu.
Hai ngày sau Công “em” xuất viện, thằng anh ôm em ngủ vẻ săn sóc, yêu thương.. Nhưng thật ra nó nói khẻ với em: Đêm nay, khi tao “đánh” cái ṿm.. Mầy đừng cho thằng nào vào nhà xí! Với “cây bút ch́” (dùi đẻo đá) thằng Công mở rộng ṿm tṛn lỗ đại tiện không khó khăn do lớp vôi vữa từ bao năm bị nước tiểu, chất dơ bào ṃn, thấm nhũn.. Chỉ cần mở mỗi bên rộng khoảng gang tay. Thằng Công nhảy xuống trước, chân ngập vào hố phân. Không cần để ư, nó ḅ theo lỗ hổng hầm cầu (ngang mặt đất) thông ra sân sau buồng giam. Công em ḅ theo nói nhỏ.. Tao dính đầy cứt! Im, theo tao, chạy xuống nhà bếp! Tại sao không ra cổng? Đánh soong ngô để khi ra nằm ngoài kia có cái mà ăn. Phải nằm chờ bên khu công trường trồng cam vài ngày, chưa chạy thẳng về Thanh Hóa, Hà Nội được..
Khi hai anh em thằng Công lọt vào được khu nhà bếp cuối trại th́ từ căn buồng Đội 12 có tiếng la lớn.. Báo cáo cán bộ.. Báo cáo cán bộ.. Trốn trại!.. Báo cáo cán bộ.. Trốn trại!!
Tiếng súng nổ vang. Kẻng đánh dồn bốn phía trên các cḥi gác. Công chạy nhanh đến chiếc giếng nơi có cây sào dùng kéo nước.. B́nh tỉnh, nó nói chắc với em.. Tao giữ sào, mầy bám vào, chân đạp vào tường trèo lên trước. Loạt đạn từ vọng gác góc nhà bếp bắn tung lớp mảnh chai rải trên đầu bức tường.. Thằng em chạm tay lên bờ tường cố rút người lên.. Tao, tao bị rồi.. Thân nó rơi xuống nhanh. Thằng Công ôm em, ngồi gục mặt trên khoảng ngực dần đập yếu. Nó ngửi ra mùi máu đầm đ́a ngập ngập. Những báng súng dập xuống lưng, đầu.. Công vẫn ôm chặt xác đứa em như khả năng bám cứng thường áp dụng. Nhưng lần nầy, cuối cùng nó phải buông rời xác em, ngă ra chết ngất, chỉ tỉnh dậy ba ngày sau nơi pḥng kỹ luật. Công biết nó chưa chết do ngửi ra mùi máu quen thuộc đóng khô trên mặt.
Sáu tháng sau, Công được tháo cùm cho về buồng. Nó ḅ với hai tay, hai gối, nhích tới từng khoảng ngắn, xong nằm bẹp lên đất.. Quản giáo Chuyên đi theo, dùng chân đè lên lưng, đầu, đá vào hai chân lê lết, cong queo của nó nói lời khinh bỉ.. Mầy có thành con ḍi cũng không trốn khỏi đây được. Tao có thể bắn chết mầy ngay bây giờ nhưng cho mầy sống để ăn cứt!
Thằng Công lết chậm im lặng, mắt ráo hoảnh, không cảm giác, tṛng đen khô như ḥn than. Về đến đội, Công nói cùng Huân “con”, tên đội trưởng mới: Tao sẽ không gây vụ việc ǵ để mầy phải liên hệ.. Mầy chỉ cho tao biết thằng Nhiền đâu rồi? (Nhiền là tay đội trưởng cũ). Nó được chuyển vào trong Thanh Cẩm làm Trực Thi Đua v́ thành tích báo cáo vụ trốn trại của anh em mầy.
Một tháng sau, tại băi đá, Công chụp cứng bàn tay của một gă vệ binh, cắn đứt ngón trỏ khi tên nầy xoè tay xỉa xói, tát tai nó do tội không làm đủ chỉ tiêu 15 viên đá. Ban giám thị Trại 5 có quyết định nhân hậu khôn ngoan.. Cho nó lên trại Thanh Cẩm, thằng Nhiền sẽ trị nó.
Người tù thở hơi dài thanh thản.. Đây là pḥng kỹ luật “tiện nghi” nhất ông được ở của mười năm qua, kể từ 1978 khi chuyển về vùng Thanh Hoá nầy. Pḥng vuông vức mỗi bề ba thước, hai bệ nằm, ở giữa có lối đi. Ông có thể “đi bộ” qua, lại nơi chiếc sân rộng một thước, dài ba thước nầy. Điều tuyệt diệu hơn hết là ông có được khung cửa sổ mỗi bề rộng bốn gang tay, chắn bởi bốn thanh sắt dọc và ngang bởi một bản sắt dày.. Nhưng những thanh sắt chấn song không ngăn cản được tầm nh́n ra dăy núi thượng nguồn Sông Mă, và lắng nghe âm tiếng sông trôi về xuôi xa dưới chân đồi trước mặt trại. Nếu đứng ép ḿnh sang góc phải, người tù có thể nh́n xéo ra chiếc cổng chính của khu kỹ luật, cực trái sân cỏ, nơi có cây hoa gạo nở đỏ rực mỗi dịp xuân, báo hiệu ngày Tết. Từ khung cửa sổ thần tiên nầy, ông nghe được hơi thở nhẹ của tự thân rung động theo từng di chuyển im lặng của trăng.. Ông ấy lên rồi đó!! Người tù nói ra thành lời khi căn pḥng bắt đầu dọi sáng ánh biên biếc, rồi chuyển sang sắc xanh thanh khiết thắm thiết.. Ông bước xuống khỏi bệ nằm, kéo chân cùm ra một góc để có được tầm nh́n tối đa khi đứng ở cửa sổ.. Cảm giác tắm đẫm giữa sắc trăng xanh. Và “ông ấy” lên chậm răi, lặng lẽ, uy nghi.. Rồi cả một vùng núi trải dài hùng vĩ đồng rộ sáng dưới mầu trăng miên man cảm động. Những chấn song khung cửa sổ dọi lên tường thành h́nh hàng Thánh Giá nghiêng nghiêng. Ông thấy Chúa Cứu Thế có thật trên dăy Thánh Giá màu Đen kỳ diệu nầy dẫu chưa được phép rữa tội theo nghi thức Công Giáo.. Bốn hàng soong sắt lạnh. Dọi Thánh Giá lên tường. Chúa vô cùng hiện thực. Với con người đau thương.. Người tù đọc nhiều lần lời thơ đơn giản như một cách cầu kinh của riêng ḿnh.
Nhưng b́nh minh lại đến với hân hoan làm rưng rưng nước mắt. Mặt trời chưa lên mà người tù đă nghe toàn vũ trụ, vạn vật rộn ràng chào đón. Tiếng vượn hú dài hơi theo trùng điệp rặng núi. Bầy chim đen vùn vụt bay lên khoảng không, đồng lần sà xuống trên sân cỏ, và những con bướm.. Những chấm vàng, trắng nổi bật nơi xa trên mầu xanh của núi, rừng dần dần bay về tụ lại trên sân cỏ trước pḥng giam.. A.. bướm t́m ra nhau theo màu của cánh! Ông miên man theo dơi, khám phá sự huyền bí kỳ diệu từ những cánh bướm im lặng, chập chờn. Người tù cũng thật sự cảm khích với cách kiên tŕ nhẫn nại của cách con ṭ ṿ làm tổ.. Ṭ ṿ kẹp từng viên đất tṛn nhỏ với hai ngàm và hai chân trước, tô đắp nên thành chiếc tổ qua từng mỗi ngày khó nhọc.. Xong “hắn” tất tả bay đi kiếm sâu (loại sâu màu xanh lá mạ có chiều dài hơn thân ṭ ṿ), đặt vào tổ làm mồi dự trữ, đẻ trứng, đóng kín tổ bằng lượng nước dăi cố gắng mỏi ṃn.. Anh yên tâm, tôi giữ tổ cho anh để hai-mươi mốt ngày sau con anh ra đời.. Người tù nói chuyện cùng ṭ ṿ thân thiết thật ḷng khi thấy ra cách bay mệt mỏi của “gă bạn” với đôi cánh đập dần dần yếu đuối. Ṭ ṿ sẽ rớt chết ở một nơi nào đó.. Người tù muốn sống trong t́nh thế nồng nhiệt mến thương nầy để quên khuất một cảnh tượng đau ḷng.. Thân con người bị kéo ngược (gă trật tự kéo bằng cách nắm hai cổ chân) đâu từ dưới trại, qua mấy mươi bậc thang (để đưa lên khu kỹ luật nơi đỉnh đồi cuối trại).. Căn buồng cực trái dăy sau (Người tù luôn cách biệt các bạn tù bởi những pḥng để trống, và hai dăy buồng đối lưng nhau) có tiếng mở cửa, kéo chân cùm, và tiếng chưởi.. Địt mẹ cha cố cũng đánh theo cha cố!! Hôm đó, năm xẩy ra cảnh tượng đau ḷng ấy đă quá lâu, nhưng người tù luôn nhớ rơ, hiện sống với cảm giác khiếp sợ làm thân người ông run lên bần bật (dẫu ông là người lính tác chiến của một đơn vị kiệt liệt của Miền Nam).. Người bị kéo ngược như thế chắc hẳn đă là một xác chết! Nhưng tại sao c̣n bị đánh bồi và xỉ nhục?! Sau nầy hỏi ra, ông biết người thụ nạn là một Linh Mục Công Giáo.. Chúa ơi! Sao con người có thể đau thương đến thế?!
Mỗi lần đứng ở cửa sổ, người tù đồng có mối hân hoan (trước cảnh trí rực rỡ vui ḥa của thiên nhiên) chen lẫn mối nặng ḷng (do ác độc của con người) với câu hỏi như trên nhiều lần lập lại.. Sáng nay, từ buồng giam cực trái (buồng số 1, cùng dăy trước với buồng ông) có tiếng mở khóa cùm chân và lời quát tháo.. Địt mẹ, lần sau ông đéo cho mầy đi đổ ống.. ỉa xong th́ ăn đi.. Đi ra, đồ chó đẻ.. Chó nó cũng không bẩn đến như mầy! Nghe tiếng chưởi của Nhiền, gă thường trực thi đua, người tù đứng nép vào góc phải cửa sổ nh́n ra sân theo dơi.. Gă tù khom người bước đi mệt nhọc, chậm chạp.. Địt mẹ mầy có nhanh được hay không hay đợi ông đá cho mấy cái.. Nhiền đi cách khoảng gă tù ư chừng như muốn tránh xa sự bẩn thỉu. Gă tù lê ống tre bươm trên sân cỏ, lúc lắc thân người rề rà hướng về phía hầm chứa phân khu kỹ luật.. Đổ vào đây.. Địt mẹ đổ vào đây!! Nhiền hét lớn chỉ vào hố chứa.. Mầy làm rơi vải tao bắt mầy phải ăn cho hết! Địt mẹ.. đồ ăn cứt!! Gă tù đă đến bên hố chứa phân, gă lóng cóng với ống bươm.. Phân, nước giải rơi vải tung toé.. Đổ xuống hố.. Địt mẹ thằng chó.. Nhiền xoay xoay chùm ch́a khoá buồng giam tiến gần chực đánh.. Gă tù với một phản ứng nhanh nhẹn bất ngờ tạt ống bươm vào mặt Nhiền.. Tên nầy hét lớn hốt hoảng đưa tay vuốt những mảng phân thối, ḍng nước dơ. Gă tù nhảy thoắt đến viên đá chận nắp hố phân. Nó nâng lên.. Đập mạnh xuống khuôn mặt lầy nhầy chất bẩn. Nhiền ngă quay quắt trên đất.
Thằng Công nhảy lên ngồi trên ngực Nhiền, thọc tay vào ổ mắt.. Móc ra!! Nó nuốt khối nhầy ươn ướt máu và cứt. Súng trên cḥi canh nổ sắc, gọn, chính xác từng phát một. Lưng thằng Công ưỡn lên, nẫy nẫy..
Trong nầy, người tù cúi gập xuống.. Nôn khan.
Phan Nhật Nam