Anamit
22-11-2017, 21:06
Những điều ít biết về Cách Mạng Hungary 1956
Tác Giả: Hoàng Nguyễn, Thùy Dương
http://saigonecho.com/images/images/HUNGARY.JPG
Mộ của cố thủ tướng Hungary Imre Nagy tại nghĩa trang Budapest, 23/11/2011.REUTERS
“Trong tiếng chuông nguyện cầu, thành phố hoang vu không một bóng người; trên đường phố, chỉ có tiếng xe tăng của quân chiếm đóng gào rú, làm tan bầu không khí yên lặng.
Một cảnh tượng kinh ngạc và bi thảm kéo dài 1 giờ đồng hồ ngày 23/11 tại thủ đô câm lặng”.
Cách nay 59 năm, tại Hungary, vào một ngày trung tuần tháng 06/1958, sau một phiên ṭa ngụy tạo và dàn dựng do Điện Kremlin giật dây, thủ tướng Hung Nagy Imre và các đồng sự của ông bị giảo h́nh do đă tham gia và đứng về phía nhân dân trong cuộc cách mạng và cuộc chiến giành tự do dân tộc năm 1956, diễn ra chỉ trong ṿng mươi ngày.
Thủ lĩnh của một cuộc cách mạng tinh khôi
Những người được chứng kiến sự kiện ngày hôm ấy c̣n nhớ vị thủ tướng đeo cặp kính cận, dáng vẻ buồn bă, ưu tư, ngoại h́nh có phần giống một trí thức phương Tây hơn là một người Hung điển h́nh.
Hai khuỷu tay ông bị cột vào đùi, người ta phủ lên đầu ông một cái rọ để ông không thể mở miệng và không thể cử động được phần vai. Rồi, Nagy Imre bị đưa đến trước giá treo cổ.
Người con ưu tú của nước Hung thế kỷ 20 đă lặng lẽ ra đi vào một ngày thứ Hai, một năm rưỡi sau ngày cả thế giới biết đến tên ông với lời tuyên bố và cầu cứu bi thảm cuối cùng được phát đi bằng nhiều thứ tiếng, vào hồi 5 giờ 20 phút sáng ngày 04/11/1956, từ nơi nhiệm sở cuối cùng của ông khi chiến xa Liên Xô đă bao vây tứ bề ṭa nhà Quốc hội Hungary:
“Đây, Nagy Imre, chủ tịch Hội đồng bộ trưởng Cộng Ḥa Nhân Dân Hungary. Rạng sáng hôm nay, các đạo quân Xô Viết đă tấn công thủ đô của chúng ta với ư đồ rơ ràng là lật đổ chính phủ dân chủ của nước Hung.
Quân đội chúng ta đă chiến đấu. Chính phủ ở vị trí của ḿnh. Tôi thông báo điều này với toàn dân Hung, và với công luận thế giới!”.
Sau lời tuyên bố, Quốc ca Hung vang lên, và có thể nghe rơ tiếng đại bác gầm rú trong đoạn băng ghi âm.
Phát biểu của Thủ tướng Nagy Imre dẫu chỉ vỏn vẹn vài câu ngắn ngủi, nhưng từng được liệt vào hàng những phát biểu, diễn văn có sức mạnh và tầm ảnh hưởng nhất của thế kỷ 20 và là một tư liệu bi thương về cuộc cách mạng Hungary.
Cùng nhiều lời cầu cứu, khẩn nài khác được phát trên các kênh truyền thanh cách mạng Hungary (nhiều khi không rơ nguồn gốc) và được gửi đến Liên Hiệp Quốc, cũng như toàn thể thế giới, với hy vọng có một sự trợ giúp vào buổi sáng và trưa định mệnh ấy, những lời của Nagy Imre là một tiếng kêu cứu vô vọng của một cuộc cách mạng lăng mạn và trong sáng hiếm thấy trong lịch sử thế giới.
Một cuộc cách mạng của những niềm hy vọng ngây thơ, bồng bột, nhưng vô cùng đẹp đẽ, giữa cảnh rối ren cùng cực của chính trường thế giới!
Không chỉ là một người hùng
Sau khi Hungary thay đổi thể chế vào năm 1990, một tượng đài Nagy Imre đă được dựng tại quảng trường Liệt Sĩ (Budapest) và điêu khắc gia đă tạc vị thủ tướng rất có “thần”, có hồn.
Pho tượng đặc tả một người đàn ông trung niên, gương mặt khắc khổ, đau đớn và đầy suy tư hướng về phía Ṭa nhà Quốc Hội, đứng trên một chiếc cầu chằng chịt những vết chiến xa dày xéo...
Cách khắc họa dung dị ấy đă khiến không ít người ấn tượng và có nhiều cảm xúc về một chính khách xuất hiện trong h́nh ảnh một trí thức, một nhà tư tưởng.
Và, Nagy Imre là một con người chứ không hề đơn thuần là một người hùng trước sau không ǵ lay chuyển nổi, hoặc giả, một vị thánh tử v́ đạo!
Vị thủ tướng phức tạp, đa dạng và mâu thuẫn hơn nhiều so với hậu thế thường nghĩ!
Bởi lẽ, trong đời, Nagy Imre đă có nhiều hành động sai lầm và dao động, lưỡng lự và hạn chế.
Nhiều khi, ông chưa vượt quá được những rào cản của một cán bộ đảng, một viên chức tận tụy - một con ốc trong cỗ máy lớn!
Trước sau Nagy Imre không chủ định lật đổ thể chế cộng sản, mà ông chỉ có ư thực hiện một mô h́nh CNXH “mang bộ mặt nhân tính”.
Đó là tấn thảm kịch lớn của ông, một người, cho đến hơi thở cuối cùng, vẫn tin tưởng vào khả năng có thể cải đổi của “CNCS hiện thực”.
Nhưng điều khiến Nagy Imre trở nên lớn lao là nhà cách mạng kiêm viên chức ấy, trong giờ phút cuối cùng, trái với thể trạng và niềm tin của ông, vẫn dám dấn thân hành động, ḥa ḿnh vào nhân dân và nhận cái chết một cách quả cảm.
Chỉ riêng sự kiện Nagy Imre không công nhận bản án áp đặt cho ông, không xin ân xá, cũng như không “khai man”, không ṿ đầu bứt tai “thú tội”, “hối lỗi” ḥng cứu mạng sống như rất nhiều lănh tụ cộng sản cựu trào từng bị xét xử trong các phiên ṭa ngụy tạo do Matxcơva dàn dựng, đă khiến ông trở thành một con người xác tín và được hậu thế đánh giá xứng đáng.
Sự phản kháng âm thầm
Và Nagy Imre đă có những người dân đồng hành cùng ông trong nỗ lực để Hungary được tự do, độc lập và dân chủ.
Đó là biết bao “những chàng trai Pest” c̣n ở độ tuổi đến trường, hầu như tay không hoặc chỉ có vũ khí thô sơ, dùng bom xăng chống lại chiến xa Liên Xô với ḷng dũng cảm vô song.
Ngày hôm trước c̣n đến trường và c̣n run rẩy v́ bài chưa thuộc, hôm sau các em đă ra chiến lũy.
Và đó c̣n là rất nhiều thường dân, với nhiều cách khác nhau, đă tạo nên một bản đồng ca tuyệt vời của sự phản kháng sau khi cuộc cách mạng bị đè bẹp.
Ngay cả khi họ lặng thinh, th́ điều đó cũng tiềm ẩn một sức mạnh của sự bất tuân, bất bạo động, khiến quân thù phải run sợ và kính nể. Như trong cuộc biểu t́nh câm lặng ngày 23/11/1956, kỷ niệm 1 tháng ngày khởi đầu cuộc cách mạng.
Đó là sự phản kháng lớn nhất, đoàn kết nhất của người dân Budapest, gần 3 tuần sau khi thủ đô Hungary bị quân đội Liên Xô chiếm đóng, và cuộc cách mạng bị d́m trong bể máu.
Theo đề xuất của hội đồng Trí Thức Cách Mạng Hungary, hội đồng Công Nhân trung ương đă kêu gọi toàn thể cư dân thủ đô tham gia một buổi tổng đ́nh công câm lặng.
Chiều thứ Sáu hôm ấy, tất cả phố phường và quảng trường ở Budapest đều không có một bóng người.
Khách bộ hành vào hết các ṭa nhà, ai nấy tụ tập bên cửa sổ, nh́n ra đường và tưởng nhớ những người đă hy sinh cho độc lập dân tộc.
Tại đại lộ Ṿng Cung (con đường chính ở trung tâm Budapest), vang lên âm hưởng bản Quốc ca Hung, cầu thánh thần bảo vệ cho con dân Hungary, và ngay lập tức, cư dân các phố xá lân cận đă đồng thanh hát theo.
Những nhân chứng tham gia sự kiện động ḷng này thuật lại:
“Chúng tôi không muốn khiêu khích, mà chỉ muốn thuyết phục bằng sức mạnh của lẽ phải.
Chúng tôi t́m một h́nh thức đấu tranh mà không thiệt hại đến tính mạng con người.
Cuộc biểu t́nh câm lặng ngày 23/11 là như thế: bản chất của nó là, sau 12 giờ trưa, sẽ không ai ra đường.
Các bạn có h́nh dung ra không, cảnh tượng kinh khủng của thủ đô khi đồng thời tất cả đều ngừng lại: tàu điện, xe buưt, cả thành phố hoang vu và câm lặng?”.
“... Đột nhiên chúng tôi nảy ra ư định này, ngày một ngày hai. Chúng tôi tranh luận xem có nên làm thế không, có nực cười hay không?
Từ khoảng 12 giờ trưa đến 1 giờ chiều, có ai chịu vào nhà không? Chúng tôi làm các loại truyền đơn và dán khắp nơi, để tạo cho ḿnh sự kiên tŕ và không bỏ cuộc...
Trên đại lộ Ṿng Cung và đường Rákóczi, chúng tôi bảo những tiểu thương rằng sẽ có biểu t́nh. Hăy tham gia cùng chúng tôi!
Tôi nhớ hôm đó trời mưa, đường lầy lội bẩn thỉu. Tôi nh́n đồng hồ. 12 giờ kém 5 phút rồi!
- Các vị không tham gia à? - chúng tôi hỏi.
- Có chứ - họ trả lời -, c̣n đợi thời điểm bắt đầu mà.
Đúng 12 giờ, chuông khắp nơi vang lên. Cậu cảnh sát cũng chạy vào cửa ṭa nhà. Cả đại lộ Ṿng Cung trống rỗng và câm lặng.
Nhưng toán chiến xa Nga th́ nổ máy, chúng thấy im lặng quá nên nghĩ rằng một cái ǵ sắp xảy ra. Không làm sao có thể dàn dựng được hoàn hảo hơn.
Trong tiếng chuông nguyện cầu, thành phố hoang vu không một bóng người.
Trên đường phố, chỉ có tiếng xe tăng của quân chiếm đóng gào rú, làm tan bầu không khí yên lặng.
Một cảnh tượng kinh ngạc và bi thảm kéo dài 1 giờ đồng hồ ngày 23/11 tại thủ đô câm lặng”.
Thời gian đă trả lời cho nỗ lực của cố thủ tướng Nagy Imre và cho sức mạnh âm thầm của sự phản kháng câm lặng ấy: Hơn 3 thập kỷ sau, Hungary vươn ḿnh trở thành một quốc gia độc lập, dân chủ và tự do, mà không tốn một giọt máu nào.
Máu của người Hung năm 1956 đă chảy không vô ích cho tương lai của đất nước này!
Tác Giả: Hoàng Nguyễn, Thùy Dương
http://saigonecho.com/images/images/HUNGARY.JPG
Mộ của cố thủ tướng Hungary Imre Nagy tại nghĩa trang Budapest, 23/11/2011.REUTERS
“Trong tiếng chuông nguyện cầu, thành phố hoang vu không một bóng người; trên đường phố, chỉ có tiếng xe tăng của quân chiếm đóng gào rú, làm tan bầu không khí yên lặng.
Một cảnh tượng kinh ngạc và bi thảm kéo dài 1 giờ đồng hồ ngày 23/11 tại thủ đô câm lặng”.
Cách nay 59 năm, tại Hungary, vào một ngày trung tuần tháng 06/1958, sau một phiên ṭa ngụy tạo và dàn dựng do Điện Kremlin giật dây, thủ tướng Hung Nagy Imre và các đồng sự của ông bị giảo h́nh do đă tham gia và đứng về phía nhân dân trong cuộc cách mạng và cuộc chiến giành tự do dân tộc năm 1956, diễn ra chỉ trong ṿng mươi ngày.
Thủ lĩnh của một cuộc cách mạng tinh khôi
Những người được chứng kiến sự kiện ngày hôm ấy c̣n nhớ vị thủ tướng đeo cặp kính cận, dáng vẻ buồn bă, ưu tư, ngoại h́nh có phần giống một trí thức phương Tây hơn là một người Hung điển h́nh.
Hai khuỷu tay ông bị cột vào đùi, người ta phủ lên đầu ông một cái rọ để ông không thể mở miệng và không thể cử động được phần vai. Rồi, Nagy Imre bị đưa đến trước giá treo cổ.
Người con ưu tú của nước Hung thế kỷ 20 đă lặng lẽ ra đi vào một ngày thứ Hai, một năm rưỡi sau ngày cả thế giới biết đến tên ông với lời tuyên bố và cầu cứu bi thảm cuối cùng được phát đi bằng nhiều thứ tiếng, vào hồi 5 giờ 20 phút sáng ngày 04/11/1956, từ nơi nhiệm sở cuối cùng của ông khi chiến xa Liên Xô đă bao vây tứ bề ṭa nhà Quốc hội Hungary:
“Đây, Nagy Imre, chủ tịch Hội đồng bộ trưởng Cộng Ḥa Nhân Dân Hungary. Rạng sáng hôm nay, các đạo quân Xô Viết đă tấn công thủ đô của chúng ta với ư đồ rơ ràng là lật đổ chính phủ dân chủ của nước Hung.
Quân đội chúng ta đă chiến đấu. Chính phủ ở vị trí của ḿnh. Tôi thông báo điều này với toàn dân Hung, và với công luận thế giới!”.
Sau lời tuyên bố, Quốc ca Hung vang lên, và có thể nghe rơ tiếng đại bác gầm rú trong đoạn băng ghi âm.
Phát biểu của Thủ tướng Nagy Imre dẫu chỉ vỏn vẹn vài câu ngắn ngủi, nhưng từng được liệt vào hàng những phát biểu, diễn văn có sức mạnh và tầm ảnh hưởng nhất của thế kỷ 20 và là một tư liệu bi thương về cuộc cách mạng Hungary.
Cùng nhiều lời cầu cứu, khẩn nài khác được phát trên các kênh truyền thanh cách mạng Hungary (nhiều khi không rơ nguồn gốc) và được gửi đến Liên Hiệp Quốc, cũng như toàn thể thế giới, với hy vọng có một sự trợ giúp vào buổi sáng và trưa định mệnh ấy, những lời của Nagy Imre là một tiếng kêu cứu vô vọng của một cuộc cách mạng lăng mạn và trong sáng hiếm thấy trong lịch sử thế giới.
Một cuộc cách mạng của những niềm hy vọng ngây thơ, bồng bột, nhưng vô cùng đẹp đẽ, giữa cảnh rối ren cùng cực của chính trường thế giới!
Không chỉ là một người hùng
Sau khi Hungary thay đổi thể chế vào năm 1990, một tượng đài Nagy Imre đă được dựng tại quảng trường Liệt Sĩ (Budapest) và điêu khắc gia đă tạc vị thủ tướng rất có “thần”, có hồn.
Pho tượng đặc tả một người đàn ông trung niên, gương mặt khắc khổ, đau đớn và đầy suy tư hướng về phía Ṭa nhà Quốc Hội, đứng trên một chiếc cầu chằng chịt những vết chiến xa dày xéo...
Cách khắc họa dung dị ấy đă khiến không ít người ấn tượng và có nhiều cảm xúc về một chính khách xuất hiện trong h́nh ảnh một trí thức, một nhà tư tưởng.
Và, Nagy Imre là một con người chứ không hề đơn thuần là một người hùng trước sau không ǵ lay chuyển nổi, hoặc giả, một vị thánh tử v́ đạo!
Vị thủ tướng phức tạp, đa dạng và mâu thuẫn hơn nhiều so với hậu thế thường nghĩ!
Bởi lẽ, trong đời, Nagy Imre đă có nhiều hành động sai lầm và dao động, lưỡng lự và hạn chế.
Nhiều khi, ông chưa vượt quá được những rào cản của một cán bộ đảng, một viên chức tận tụy - một con ốc trong cỗ máy lớn!
Trước sau Nagy Imre không chủ định lật đổ thể chế cộng sản, mà ông chỉ có ư thực hiện một mô h́nh CNXH “mang bộ mặt nhân tính”.
Đó là tấn thảm kịch lớn của ông, một người, cho đến hơi thở cuối cùng, vẫn tin tưởng vào khả năng có thể cải đổi của “CNCS hiện thực”.
Nhưng điều khiến Nagy Imre trở nên lớn lao là nhà cách mạng kiêm viên chức ấy, trong giờ phút cuối cùng, trái với thể trạng và niềm tin của ông, vẫn dám dấn thân hành động, ḥa ḿnh vào nhân dân và nhận cái chết một cách quả cảm.
Chỉ riêng sự kiện Nagy Imre không công nhận bản án áp đặt cho ông, không xin ân xá, cũng như không “khai man”, không ṿ đầu bứt tai “thú tội”, “hối lỗi” ḥng cứu mạng sống như rất nhiều lănh tụ cộng sản cựu trào từng bị xét xử trong các phiên ṭa ngụy tạo do Matxcơva dàn dựng, đă khiến ông trở thành một con người xác tín và được hậu thế đánh giá xứng đáng.
Sự phản kháng âm thầm
Và Nagy Imre đă có những người dân đồng hành cùng ông trong nỗ lực để Hungary được tự do, độc lập và dân chủ.
Đó là biết bao “những chàng trai Pest” c̣n ở độ tuổi đến trường, hầu như tay không hoặc chỉ có vũ khí thô sơ, dùng bom xăng chống lại chiến xa Liên Xô với ḷng dũng cảm vô song.
Ngày hôm trước c̣n đến trường và c̣n run rẩy v́ bài chưa thuộc, hôm sau các em đă ra chiến lũy.
Và đó c̣n là rất nhiều thường dân, với nhiều cách khác nhau, đă tạo nên một bản đồng ca tuyệt vời của sự phản kháng sau khi cuộc cách mạng bị đè bẹp.
Ngay cả khi họ lặng thinh, th́ điều đó cũng tiềm ẩn một sức mạnh của sự bất tuân, bất bạo động, khiến quân thù phải run sợ và kính nể. Như trong cuộc biểu t́nh câm lặng ngày 23/11/1956, kỷ niệm 1 tháng ngày khởi đầu cuộc cách mạng.
Đó là sự phản kháng lớn nhất, đoàn kết nhất của người dân Budapest, gần 3 tuần sau khi thủ đô Hungary bị quân đội Liên Xô chiếm đóng, và cuộc cách mạng bị d́m trong bể máu.
Theo đề xuất của hội đồng Trí Thức Cách Mạng Hungary, hội đồng Công Nhân trung ương đă kêu gọi toàn thể cư dân thủ đô tham gia một buổi tổng đ́nh công câm lặng.
Chiều thứ Sáu hôm ấy, tất cả phố phường và quảng trường ở Budapest đều không có một bóng người.
Khách bộ hành vào hết các ṭa nhà, ai nấy tụ tập bên cửa sổ, nh́n ra đường và tưởng nhớ những người đă hy sinh cho độc lập dân tộc.
Tại đại lộ Ṿng Cung (con đường chính ở trung tâm Budapest), vang lên âm hưởng bản Quốc ca Hung, cầu thánh thần bảo vệ cho con dân Hungary, và ngay lập tức, cư dân các phố xá lân cận đă đồng thanh hát theo.
Những nhân chứng tham gia sự kiện động ḷng này thuật lại:
“Chúng tôi không muốn khiêu khích, mà chỉ muốn thuyết phục bằng sức mạnh của lẽ phải.
Chúng tôi t́m một h́nh thức đấu tranh mà không thiệt hại đến tính mạng con người.
Cuộc biểu t́nh câm lặng ngày 23/11 là như thế: bản chất của nó là, sau 12 giờ trưa, sẽ không ai ra đường.
Các bạn có h́nh dung ra không, cảnh tượng kinh khủng của thủ đô khi đồng thời tất cả đều ngừng lại: tàu điện, xe buưt, cả thành phố hoang vu và câm lặng?”.
“... Đột nhiên chúng tôi nảy ra ư định này, ngày một ngày hai. Chúng tôi tranh luận xem có nên làm thế không, có nực cười hay không?
Từ khoảng 12 giờ trưa đến 1 giờ chiều, có ai chịu vào nhà không? Chúng tôi làm các loại truyền đơn và dán khắp nơi, để tạo cho ḿnh sự kiên tŕ và không bỏ cuộc...
Trên đại lộ Ṿng Cung và đường Rákóczi, chúng tôi bảo những tiểu thương rằng sẽ có biểu t́nh. Hăy tham gia cùng chúng tôi!
Tôi nhớ hôm đó trời mưa, đường lầy lội bẩn thỉu. Tôi nh́n đồng hồ. 12 giờ kém 5 phút rồi!
- Các vị không tham gia à? - chúng tôi hỏi.
- Có chứ - họ trả lời -, c̣n đợi thời điểm bắt đầu mà.
Đúng 12 giờ, chuông khắp nơi vang lên. Cậu cảnh sát cũng chạy vào cửa ṭa nhà. Cả đại lộ Ṿng Cung trống rỗng và câm lặng.
Nhưng toán chiến xa Nga th́ nổ máy, chúng thấy im lặng quá nên nghĩ rằng một cái ǵ sắp xảy ra. Không làm sao có thể dàn dựng được hoàn hảo hơn.
Trong tiếng chuông nguyện cầu, thành phố hoang vu không một bóng người.
Trên đường phố, chỉ có tiếng xe tăng của quân chiếm đóng gào rú, làm tan bầu không khí yên lặng.
Một cảnh tượng kinh ngạc và bi thảm kéo dài 1 giờ đồng hồ ngày 23/11 tại thủ đô câm lặng”.
Thời gian đă trả lời cho nỗ lực của cố thủ tướng Nagy Imre và cho sức mạnh âm thầm của sự phản kháng câm lặng ấy: Hơn 3 thập kỷ sau, Hungary vươn ḿnh trở thành một quốc gia độc lập, dân chủ và tự do, mà không tốn một giọt máu nào.
Máu của người Hung năm 1956 đă chảy không vô ích cho tương lai của đất nước này!