Kiemsi
25-08-2017, 04:44
Truyện ngắn rất hay của Nguyễn Thế Thăng (C) K2 Tân Lập
Truyện ngắn cuối tuần - Người Việt gốc Mỹ
Nguyễn Thế Thăng
Trong khi người Việt t́m mọi cách chối bỏ văn hóa Việt, nặng về huớng ngoại th́ có những người ngoại quốc nâng niu, ǵn giữ những giá trị đẹp của văn hóa Việt và coi Việt Nam như tổ quốc họ.
Câu chuyện sau đây của thiếu tá Nguyễn Thế Thăng kể về nguời bạn cựu chiến binh Mỹ Michael Ericsson.
Tôi biết Mike khoảng hai năm sau ngày đặt chân lên đất Hoa Kỳ. Dù hành trang sẵn có chút ít tiếng Anh từ trước 1975, tôi vẫn phải vất vả hội nhập vào xă hội mới bằng những bước chân chập chững, e dè trong độ tuổi “bất hoặc”.
Thật may mắn, tôi t́nh cờ được gặp và quen biết Mike. Anh đă cho tôi một cái nh́n khá bao quát nước Mỹ từ phong tục tập quán đến văn hóa xă hội lẫn chính trị. Mike đă tận t́nh hướng dẫn, giúp đỡ cả vật chất tinh thần để tôi có được một nghị lực, niềm tự tin, sự phấn khởi tràn trề khi bắt đầu nửa cuộc đời c̣n lại nơi tha phương, đất khách.
Trong buổi họp mặt cựu Chiến Binh nhân dịp Memorial Day của State Guards Association of U.S (SGAUS), bàn của tụi tôi rất ồn ào với đủ mọi vấn đề trên trời dưới đất, vui nhất là những chuyện tiếu lâm xoay quanh đời sống thường nhật của người Mỹ, đặc biệt lớp tuổi về hưu phải đương đầu với nhà dưỡng lăo, bệnh tật, nhất là bệnh lăng trí Alzheimer… .
Hôm ấy, tôi kể chuyện một đôi vợ chồng già, Bác Sĩ nói với người vợ: tôi thấy sức khỏe ông nhà ngày càng khá hơn khi ông t́m được niềm vui nơi Thượng Đế, tin tưởng nhiều hơn vào Chúa Quan Pḥng, đến nỗi, ông nghĩ Chúa đang theo giúp đỡ ông trong mọi việc, trong từng bước chân đi. Ông nói với tôi, đêm qua, khi ông vừa mở cửa nhà vệ sinh để đi tiểu th́ Chúa bật đèn lên cho ông liền….
Bà vợ la lên, ngắt lời Bác Sĩ:
– Ôi lạy Chúa tôi, ổng lại đái vào tủ lạnh của tôi rồi!!!
Cả bọn cười ḅ lê ḅ càng. Cười lớn nhất là một chàng cao lớn, tóc vàng tên là Mike.
A nh vỗ vai tôi:
– Ê, bạn người gốc nước nào?
– Việt Nam.
Mike bật đứng dậy, bàn tay như hộ pháp chụp lên đầu tôi, nói thật lớn, nguyên văn bằng tiếng Việt đặc sệt giọng miền nam:
– Đ.M. năy giờ sao hổng nói?
– Ủa, anh biết tiếng Việt hả?
Mike vênh mặt lên, tay phải vỗ bồm bộp vào cái ngực đang ưỡn, vẫn dùng tiếng Việt:
– Hai lần công tác Việt Nam, đem về Mỹ một cô giáo dạy tiếng Việt tại gia từ 1972, học và nói tiếng Việt từ hồi đó đến giờ, bộ ngu lắm sao mà không biết, biết rành quá đi chứ!!
Không ngờ trong bàn lại có một số cựu chiến binh Việt Nam khác, đua nhau xổ ra những câu tiếng Việt họ c̣n nhớ lơm bơm:
– Cḥi đắt ui (trời đất ơi)
– chào cắc Ong, mành giỏi? (chào các Ông, mạnh giỏi)
– Con gái Viết Nàm dde.p lám (con gái VN đẹp lắm)
– Ngùi Viết Nàm tót lám, đi đi mao, đin – kí đàu (người VN tốt lắm, đi đi mau, điên cái đầu !)….
Riêng Mike nói tiếng Việt rất lưu loát, không hề sai một âm nào (giống như ca sĩ Delena hát tiếng Việt vậy), kể cả cách dùng chữ rất trí thức, đôi khi dí dỏm, có lúc thật tiếu lâm.
Tôi đă gặp một nhân viên Bộ Ngoại Giao rành tiếng Việt đến nỗi khi tôi đùa hỏi “Anh người ǵ mà nói tiếng Việt ngon lành vậy” Anh trả lời tỉnh bơ “Tôi người Bắc !”.
Tôi cũng đă gặp một số người Mỹ chính gốc, thuộc giáo phái Mormon, họ thảo luận Kinh Thánh, đi truyền đạo Tin Lành bằng tiếng Việt thật trôi chảy, nhưng đó là nghề của họ.
C̣n Mike, anh nói tiếng Việt bằng cả tấm ḷng: tên Mỹ của tôi là Micheal, tên Việt của tôi là Mai, theo giọng Việt Nam có nghĩa là hên, là may mắn, c̣n giọng Việt Bắc (?) hay Việt Trung (?) có nghĩa là hoa mai, một loài hoa rực rỡ mùa xuân !
Vợ tôi vẫn thích kêu tôi là Mai Cồ, hay Anh Cồ, hoặc Cồ ơi chỉ v́ tôi bự con! Con rể của nước Đại Cồ Việt mà! Một ông thày bói VN nói số tôi phải cưới vợ họ Trần v́ cả đời tôi không thích mặc áo..vv và vv … tôi há hốc miệng ngồi nghe một chàng mắt xanh, mũi lơ, tóc vàng 100% Anglo-Saxon đang chơi chữ bằng chính ngôn ngữ của tôi !!!
Một đêm hội ngộ tuyệt vời, vui như chưa từng thấy từ ngày sống kiếp lưu vong.
Một tuần sau, Mike điện thoại mời tôi đến nhà.
Từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác: gia đ́nh Mike gồm vợ chồng và 2 con hoàn toàn sinh hoạt theo truyền thống Việt Nam và tự nhận là người VN. Mike nói: đúng ra tôi là người Việt gốc Mỹ! Người bản xứ khi nghe tôi giới thiệu là người VN, nói tiếng VN th́ họ vui lắm, vài người lúc đầu cứ tưởng nước VN ở đâu đó bên Đông Âu nên mới tóc vàng, mắt xanh!
Người gốc VN lại tưởng tôi là Mỹ lai, càng vui hơn, gần gũi hơn v́ có 50% máu Việt Nam trong người mà, ai cũng vui. Mike dùng chữ “vui cả làng”!
Cả gia đ́nh dùng tiếng Việt làm ngôn ngữ chính.
Sống trên đất Mỹ, Mike tâm sự, nói tiếng Anh là việc đương nhiên, thế mà nhiều gia đ́nh VN từ vợ chồng con cái đều ra vẻ hănh diện với mớ tiếng Mỹ đôi khi trật giọng, sai văn phạm….hoặc nói đệm, câu nào cũng chêm thêm chữ Mỹ vào, trong khi cố t́nh lơ lớ tiếng mẹ đẻ của ḿnh, dễ mất gốc quá, tủi hổ ông bà tổ tiên quá, uổng phí quá.
Lại có cả vài người viết văn, nhiều chữ thông thường không biết, hay giả vờ không biết, lại phải dùng tiếng Anh mới thấy dổm làm sao.
Tôi rất khâm phục những gia đ́nh c̣n giữ vững truyền thống tốt đẹp VN. Tôi thấy những em bé VN thật dễ thương với tiếng Việt líu lo như chim hót, nhưng tôi nh́n các em với cặp mắt b́nh thường nếu các em nói tiếng Anh, thật b́nh thường v́ đây là nước Mỹ, sau này khi lớn lên phải học thêm một ngoại ngữ ngoài tiếng Anh, họ sẽ hối hận. Tiếc quá, Mike chặt lưỡi, lập đi lập lại, tiếc quá !!
Anh có biết “bà lang kẹt” là ai không? Thế mà một ông VN đă tuyên bố tự nhiên như người Sàig̣n, vào mỗi mùa Đông, trên giường của ông phải có ít nhất hai bà lang kẹt ngủ mới đă, mới đủ ấm !?!?
Mai Liên, vợ anh, một sinh viên Đại Học Cần Thơ sinh quán Sóc Trăng.
Hai người quen nhau khi Mai Liên đi học thêm Anh ngữ trong một lớp do chính Mike phụ trách phần đàm thoại và luyện giọng. Thế rồi hai người yêu nhau nhưng không thể tiến đến hôn nhân v́ gia đ́nh hai bên đều không tán thành.
Mike phải xin trở lại Việt Nam lần thứ hai, kiên tŕ thuyết phục cha mẹ Mai Liên bằng chính tiếng Việt anh đă học được từ người t́nh. Cuối cùng không những cha mẹ, anh chị em của Mai Liên mà cả bà con xóm giềng cũng hài ḷng với “thằng Cồ” vui tánh dễ thương lúc nào, nơi nào cũng pha tṛ được.
Riêng gia đ́nh Mike lúc đầu vẫn chưa mấy thiện cảm với người dâu dị tộc. Hai vợ chồng son cố gắng sống ḥa hợp với mọi người, không tỏ ra khó chịu mà c̣n thấy vui vui với cái tên Liên vài người cố t́nh đọc trại thành Alien (=người lạ).
Chẳng bao lâu sau t́nh thế hoàn toàn đảo ngược. Khi cha mẹ Mike dọn vô nhà dưỡng lăo chỉ có vợ chồng Mike thăm viếng thường xuyên.
Ông bà rất cảm động, thỉnh thoảng lại công khai ngỏ lời xin lỗi Mai Liên và giới thiệu với mọi người Liên là đứa con gái yêu quư nhất.
Bốn gia đ́nh anh chị của Mike tan vỡ hết ba, sự kiện phổ thông với trên 60% gia đ́nh Mỹ bị rắc rối trong hôn nhân. Cứ một lần li dị lại một lần chia gia tài, riết giống như chuyện thường t́nh. Tuy nhiên, có điều lạ là sau khi chia tay, họ vẫn liên lạc qua lại với nhau, coi nhau như bạn, không ai ghen tuông ǵ hết.
“Tạ ơn trời đất (Mike không dùng chữ Chúa) tôi có được một bà vợ tuyệt vời. Liên lo lắng chăm sóc tôi kỹ lắm từ mọi sinh hoạt đến từng miếng ăn hàng ngày. Tôi đă quen và rất thích thức ăn Việt Nam. Rất hợp lư nếu ta không biết kiêng cữ, cứ ăn tầm bậy là đưa đủ thứ bệnh tật vào thân thể ḿnh thôi. Anh ăn cái ǵ anh sẽ như thứ ấy (1).
Ăn nhiều rau, đậu, trái cây tươi, da thịt anh sẽ tươi. Anh ăn mỡ, cơ thể anh sẽ phải đeo mỡ (2).
Tốt nhứt nên ăn chay. Gia đ́nh tôi ăn chay mỗi tuần một lần, nhiều nhất là các loại rau. Đồ chay Liên làm ngon lắm. Món nào cũng ngon, cũng tốt cho sức khỏe v́ Liên chỉ dùng dầu olive thay cho mỡ động vật, không mặn lắm, không ngọt quá như đồ ăn Mỹ, nhất là hoàn toàn không dùng bột ngọt. Đặc biệt nước mắm ăn riết rồi mê luôn nhưng điều cần thiết nước mắm mua ở chợ về phải đem nấu cho sôi lên rồi đổ lại vô chai xài v́ trong nước mắm có thể có nhiều siêu vi trùng, nhất là siêu vi bệnh gan, các loại mắm cũng vậy.
Chế độ ăn uống như thế làm sao bị phát ph́ như ba phần tư dân Mỹ hiện nay. Đến như con nít trên 6 tuổi th́ phân nửa đă vượt quá trọng lượng được coi là mập rồi. C̣n về thẩm mỹ, Anh thấy không, thông thường da người Mỹ trắng lại quá trắng, trắng nhễ nhại (?!)trắng như Bạch Tuyết nên trông có vẻ yếu đuối, bệnh tật, v́ vậy họ phải đi phơi nắng ngoài biển hay vô các pḥng nhuộm da trong các tanning clubs để cho da họ có màu đồng nâu hay màu bánh mật, nh́n rất khỏe mạnh, thể thao hơn, mốt thời thượng mà! Bà xă tôi được Trời Đất thương cho cái màu tự nhiên đó từ bé nên Ông Bà Ngoại sắp nhỏ mới đặt cho cái tên Mai Liên, anh đọc lái lại coi?!”
Nghe đến đây chính tôi đă phải kêu lên: chu choa mệ tổ ơi, mần răng mà cái chi mô anh cũng biết hết rứa chừ hết biết luôn.
Mike hiện nguyên h́nh một “chú Sam” há hốc miệng “Wh…what? What d’you say?”
Ngay sau khi dành thắng lợi đem được Mai Liên về Mỹ, Mike giải ngũ. Liên đi làm 2 nghề khác nhau cho phép Mike trở lại Đại Học lấy xong bằng Kỹ Sư Điện Tử.
Mike rất vui mỗi lần nhắc lại giai đoạn này:
tôi sướng như Ông Trời con, ngày ngày đi học, c̣n Liên cực lắm, hy sinh vừa đi làm vừa lo cho tôi c̣n hơn Ba Má tôi ngày xưa, dĩ nhiên tôi yên tâm học xong rất nhanh.
Bên Mỹ này anh muốn học là phải được, muốn học ǵ cũng được, muốn lấy bằng ǵ cũng có, chỉ cần anh có ư thích và có ư chí. Anh có thể học toàn thời gian, bán thời gian, học hàm thụ hay học ngay cả trên online. Không có tiền th́ Chánh Phủ hoặc một cơ sở, một công ty hay một tổ chức nào đó ứng tiền cho mượn nếu đủ tiêu chuẩn. Tuy nhiên khi nộp đơn xin việc làm, người chủ chỉ căn cứ một phần trên bằng cấp, c̣n phần lớn dựa trên kinh nghiệm việc làm đă qua và sự giới thiệu, phê b́nh của các chủ cũ.
Tôi là cựu chiến binh, gần lấy xong bằng Kỹ Sư th́ hăng Điện Tử Intel đă nhận trước rồi.
Năm đầu tiên tôi đi làm Liên chỉ c̣n làm một nghề, đến năm thứ hai Liên nghỉ việc hoàn toàn để đi học ngành Y tá. Đó là lư do chúng tôi chậm có con và chỉ có hai đứa.
Bên Mỹ này nghe nhà nào có 3,4 con là thiên hạ lắc đầu, le lưỡi liền. Có bầu, sanh con thật dễ dàng nhưng khó nhất, đau đầu nhất là vấn đề giáo dục, không dạy dỗ con được th́ lại đổ thừa “cha mẹ sanh con, Trời sanh tánh”, chưa chắc vậy đâu !
Có rất nhiều gia đ́nh nuôi con đến 18 tuổi là bắt nó phải tự lập, nghĩa là đẩy nó ra ngoài xă hội, xét cho cùng điều này cũng có phần tốt.
V́ vậy, cũng rất công bằng khi bố mẹ già yếu, đến phiên chúng nó sẽ đẩy bố mẹ vô nhà hưu dưỡng thôi!
– Mai Lan ơi, ra chào chú đi con, Mike gọi.
Một cô gái Mỹ đẹp như tài tử điện ảnh Hollywood tươi cười bước ra, hai tay khoanh trước ngực, đầu cúi xuống, nói bằng tiếng Việt rất chuẩn:
– Cháu tên Mai Lan, cháu chào chú.
Tôi đứng dậy, Mai Lan bắt tay tôi bằng cả hai bàn tay:
– Chú tên là Long, Chú rất hân hạnh được biết cháu, được quen biết gia đ́nh cháu, một gia đ́nh tuyệt vời, cháu là một cô gái tuyệt vời. Cháu có về VN lần nào chưa?
– Dạ, cám ơn lời khen của Chú. Cháu đă về VN hai lần. Năm rồi cháu đi VN miễn phí.
– Sao vậy?
– Cháu có hai người bạn, hai chị em, bố mẹ họ là người Việt, hai bạn cháu không rành tiếng Việt nên bao cháu đi chung về VN để làm thông ngôn. Vui quá chừng. Bà con cḥm xóm dưới quê cứ nh́n cháu chằm chằm: sao kỳ quá hè, Mỹ nói tiếng Việt c̣n Việt đặc th́ bù trất, kỳ hén !
Lại nữa, Mỹ th́ tên Việt c̣n Việt lại lấy tên Mỹ, ngộ ghê!!
Cháu dịch lại cho hai đứa bạn nghe, tụi nó mắc cỡ quá, về đến Mỹ bắt đầu học tiếng Việt ngay.
Ba má tụi nó kèm riết, cháu cũng dạy thêm, bây giờ nói được hơi nhiều rồi. Hè năm nay tụi cháu lại về VN nhưng lần này cháu phải trả tiền vé máy bay v́ bạn cháu không cần thông ngôn nữa, thông ngôn thất nghiệp rồi !!
Ông bà ngoại cùng gia đ́nh mấy Cậu, mấy D́ thương cháu lắm. Cũng có thể sẽ có anh Liêm đi cùng.
– Liêm là ai?
– Anh Hai cháu. Ảnh tên là Uy Liêm.
– Có phải đó là phiên âm tiếng Việt của chữ William không?
– Dạ đúng
– Thế anh cháu thích tên nào?
– Cả nhà cháu thích tên Uy Liêm hơn v́ đa số tên riêng của Mỹ không có ư nghĩa ǵ hết, thường được bắt chước từ trong Kinh Thánh. C̣n tên VN có lồng nghĩa trong đó, có khi mang cả ước vọng của cha mẹ đặt ở người con.
– Vậy Uy Liêm nghĩa là sao? Tôi giả vờ hỏi.
– Uy là uy phong, uy nghi, uy quyền, uy lực… c̣n Liêm là liêm chính, liêm sỉ, thanh liêm.
Người có quyền uy th́ phải liêm chính. Người ta khi có chút quyền chức thường hay sanh tật xấu, rồi tham nhũng, rồi phách lối.
Ba má cháu muốn anh Hai khi nào có địa vị lớn th́ phải sống thanh liêm.
– Anh hai cháu đă có địa vị lớn chưa?
– Dạ ảnh chỉ mới là Đại Úy Thủy Quân Lục Chiến đang chiến đấu ở Iraq . C̣n 4 tháng nữa ảnh sẽ xong nghĩa vụ, khi trở lại Mỹ, được nghỉ phép, anh Hai sẽ theo tụi cháu về thăm Ngoại.
– Anh Hai có biết tiếng Việt không?
– Hết sẩy Chú ơi, dù dở nhứt nhà nhưng cũng gần ngang tầm với Ba cháu …
Mike ngồi nghe tôi khảo hạch cô con gái, miệng cứ tủm tỉm cười.
Tôi thật sự cảm động, nếu không nói là choáng váng, cứ ngây người ra. Giả sử có ai đó kể tôi nghe về một gia đ́nh như thế này, về một cô gái Mỹ thế này, về một Đại Úy Đại Đội Trưởng TQLC Mỹ như vậy… chắc chắn tôi không thể tin v́ tôi đă phải chứng kiến nhiều hoàn cảnh trái ngược.
Có lần, vừa bước vô nhà một người bạn VN, ngay tại pḥng khách treo một tấm bảng bằng carton với chữ: “No Vietnamese!” tôi ngập ngừng, hơi tái mặt, rồi lẳng lặng, chẳng nói chẳng rằng bước ra ngoài. Chủ nhà chạy theo đon đả.
Tôi nuốt nước miếng cho dằn cái ǵ đó nghèn nghẹn trong cổ họng rồi chậm răi: có phải ông không muốn tiếp khách người VN hay ông không cho phép ai ngồi trong pḥng đó nói tiếng Việt ?
Anh ta phân bua: tôi chỉ muốn bà Xă và các cháu luyện tiếng Anh cho thật nhuyễn để mau thành dân Mỹ thôi !?!?
Vậy nếu ông vào một nhà hàng, một công viên, lên máy bay, xe lửa, xe buưt hay vô nhà một người Mỹ nào đó, ông thấy hàng chữ này, ông hiểu nó thế nào?!?!
Cách đây vài chục năm, khi t́nh trạng kỳ thị chủng tộc c̣n tồn tại trên đất nước Mỹ, người ta thường thấy trên xe buưt hay công viên có đeo bảng: No dogs and negroes (cấm chó và người da đen). Đến thập niên 60 mới chấm dứt. Bây giờ ông treo “No Vietnamese” trong pḥng khách nghĩa là làm sao?!?!
Ông ta gỡ bảng xuống liền.
Ông bà này nghe nói qua Mỹ có mấy năm đă về VN xum xuê, bà con bên nhà ngạc nhiên thấy ông và gia đ́nh lột xác nhanh quá, sức mạnh một đại cường quốc có khác.
Bên này cả hai ông bà đi làm vệ sinh, quét dọn trường học, về VN khoe làm trong ngành giáo dục nên rất ít nói tiếng Việt.
Riêng dân Mỹ hay người VN tại Mỹ chỉ nghe âm Mít đặc, không cần nh́n, đều biết ngay ông chánh gốc là “dân địa phương” Alaska v́, mười câu hết chín, ông đều nhắc đến tên một thành phố lớn của Tiểu Bang này: Du nô (3).
Nhưng thôi, đây là đất nước tự do mà! Tự do dân chủ với lưỡng đảng đàng hoàng.
Mike thường nói đùa với tôi “coi dzậy chứ hổng phải dzậy mà c̣n quá cha dzậy nữa” khi đề cập đến hệ thống lưỡng đảng của Hoa Kỳ hiện nay.
Cứ nh́n vô gia đ́nh Thống Đốc Tiểu Bang California : Ông chồng Schwarzenegger thuộc đảng Cộng Ḥa trong khi bà vợ lại theo Dân Chủ. Khi làm việc, hai đảng kiểm soát lẫn nhau như vợ theo dơi chồng, như chồng để ư coi chừng bà vợ.
Nhưng khi có những sự kiện trọng đại liên quan đến an ninh đất nước, đến sự tồn vong của quốc gia, đến sự sống c̣n của dân tộc Hoa Kỳ th́ hai đảng chỉ là một như sau vụ 9/11 mấy năm trước đây. H́nh như có một thứ siêu chính quyền đâu đó quyết định tất cả, tương tự ảnh hưởng nội ngoại trên hai vợ chồng giữ cho hạnh phúc lứa đôi bền vững, từ đó nuôi dạy con cái thành công, kinh tế gia đ́nh thịnh vượng, cho nước Mỹ chỉ mới hơn 200 năm lập quốc đă tiến lên bá chủ hoàn cầu. Nước Mỹ đang đứng nhất trên toàn thế giới về mọi phương diện nhưng rất tiếc, nhất luôn về vô luân thường, vô đạo lư và nhất luôn về cả lănh vực tội phạm!
Đấy, Mike hướng dẫn cho tôi nhiều, rất nhiều điều, nhiều chuyện.
Chúng tôi ngày càng thân hơn khi biết tôi ngày xưa cũng có một thời gian đi dạy học. Vợ chồng Mike và cháu Lan lại thích t́m hiểu sâu xa tiếng Việt hơn qua những từ ngữ Hán Nôm mà tôi đă được Ông Ngoại, một Cử Nhân Hán Văn, khoa thi cuối cùng, dạy dỗ.
Nhờ vợ chồng Mike, tôi thực sự hội nhập vào xă hội Mỹ lúc nào không hay. Từ sự nhiệt t́nh giới thiệu của Mike, tôi được một chân Technician trong hăng Merix ở Forest Grove. Một năm sau, Mike khuyến khích và hướng dẫn vợ chồng tôi mua một cơ sở kinh doanh riêng ngay trung tâm thành phố Tigard đến nay đă tṛn 12 năm.
Thời gian cứ lặng lẽ trôi nhanh như những áng mây ngoài khung trời rộng. Thênh thang như giấc mơ Hoa Kỳ của gia đ́nh tôi liên tiếp nở hoa.
Cho đến một ngày… Tin như sét đánh ngang tai. Hai vợ chồng Mike vừa qua đời trong một tai nạn xe! Cháu Lan gọi báo cho tôi bằng tiếng được tiếng mất, tức tưởi, nghẹn ngào.
Một anh Mễ nhập cư bất hợp pháp say rượu lái xe vào đường cấm ngược chiều. Xe Toyota Camry của vợ chồng Mike nằm bẹp dí dưới gầm chiếc xe tải F350 chở đầy đồ nghề làm vườn cắt cỏ.
Toán cấp cứu phải cưa xe mới đem được hai người ra nhưng cả hai đều đă tắt thở v́ sức va chạm quá mạnh và v́ vết thương quá nặng….
Lại thêm một nhức nhối của người Mỹ trước làn sóng nhập cư bất hợp pháp… lại thêm một vết đen tệ nạn say rượu, say x́ ke lái xe DUII (4) ngày càng nhiều….
Tang lễ thật đơn giản gồm đa số người quen gia đ́nh, bạn bè làm chung Intel với Mike và đồng nghiệp trong bệnh viện của Mai Liên.
Cháu Uy Liêm được thông báo từ Iraq về để vừa kịp nh́n cha mẹ lần cuối trước khi đóng nắp quan tài.
Trời Oregon chiều nay mưa buồn day dứt. Nghĩa trang Finley Sunset Hills với những dốc thoai thoải quay về hướng Tây, về hướng Thái B́nh Dương mà tận cùng bên kia bờ có một vùng đất mang tên Việt Nam, quê hương yêu dấu của Mike và Mai Liên suốt cả đời người. Gió buốt miên man như xoáy sâu vào tận xương tủy. Như chưa bao giờ.
Vài tia sáng yếu ớt long lanh trên những ngọn cỏ đầm đ́a. Mắt tôi nhạt nḥa trong cái lạnh tái tê. Cũng xong một kiếp trong vô lượng luân hồi. Một chút ǵ đó có lẽ hai người đang hài ḷng là vẫn c̣n được đi chung với nhau, vẫn c̣n được tay trong tay, cùng qua một thế giới khác, hy vọng sẽ tốt đẹp hơn.
Ít nhất về vật chất bây giờ xác hai người vẫn c̣n được nằm bên nhau, hai ngôi mộ song song, cùng nh́n về quê hương Việ Nam tít mù xa thẳm cuối chân trời.
Riêng tôi ḷng trĩu nặng mối ân t́nh chưa thanh thỏa.
Trong suốt cuộc đời c̣n lại, dù c̣n sống trên đất Mỹ này, hay giang hồ đó đây, h́nh ảnh tươi vui khỏe mạnh, tràn đầy sinh lực, gương mặt dễ thương, cử chỉ ân cần, lời nói nhă nhặn nhiệt t́nh và đặc biệt ân nghĩa của vợ chồng Mike đă dành cho gia đ́nh tôi chắc chắn sẽ khó phai mờ.
Cám ơn Michael Erickson. Cám ơn Mai Liên Trần.
Xin tạm biệt
Truyện ngắn rất hay của Nguyễn Thế Thăng (C) K2 Tân Lập
Truyện ngắn cuối tuần - Người Việt gốc Mỹ
Nguyễn Thế Thăng
Trong khi người Việt t́m mọi cách chối bỏ văn hóa Việt, nặng về huớng ngoại th́ có những người ngoại quốc nâng niu, ǵn giữ những giá trị đẹp của văn hóa Việt và coi Việt Nam như tổ quốc họ.
Câu chuyện sau đây của thiếu tá Nguyễn Thế Thăng kể về nguời bạn cựu chiến binh Mỹ Michael Ericsson.
Tôi biết Mike khoảng hai năm sau ngày đặt chân lên đất Hoa Kỳ. Dù hành trang sẵn có chút ít tiếng Anh từ trước 1975, tôi vẫn phải vất vả hội nhập vào xă hội mới bằng những bước chân chập chững, e dè trong độ tuổi “bất hoặc”.
Thật may mắn, tôi t́nh cờ được gặp và quen biết Mike. Anh đă cho tôi một cái nh́n khá bao quát nước Mỹ từ phong tục tập quán đến văn hóa xă hội lẫn chính trị. Mike đă tận t́nh hướng dẫn, giúp đỡ cả vật chất tinh thần để tôi có được một nghị lực, niềm tự tin, sự phấn khởi tràn trề khi bắt đầu nửa cuộc đời c̣n lại nơi tha phương, đất khách.
Trong buổi họp mặt cựu Chiến Binh nhân dịp Memorial Day của State Guards Association of U.S (SGAUS), bàn của tụi tôi rất ồn ào với đủ mọi vấn đề trên trời dưới đất, vui nhất là những chuyện tiếu lâm xoay quanh đời sống thường nhật của người Mỹ, đặc biệt lớp tuổi về hưu phải đương đầu với nhà dưỡng lăo, bệnh tật, nhất là bệnh lăng trí Alzheimer… .
Hôm ấy, tôi kể chuyện một đôi vợ chồng già, Bác Sĩ nói với người vợ: tôi thấy sức khỏe ông nhà ngày càng khá hơn khi ông t́m được niềm vui nơi Thượng Đế, tin tưởng nhiều hơn vào Chúa Quan Pḥng, đến nỗi, ông nghĩ Chúa đang theo giúp đỡ ông trong mọi việc, trong từng bước chân đi. Ông nói với tôi, đêm qua, khi ông vừa mở cửa nhà vệ sinh để đi tiểu th́ Chúa bật đèn lên cho ông liền….
Bà vợ la lên, ngắt lời Bác Sĩ:
– Ôi lạy Chúa tôi, ổng lại đái vào tủ lạnh của tôi rồi!!!
Cả bọn cười ḅ lê ḅ càng. Cười lớn nhất là một chàng cao lớn, tóc vàng tên là Mike.
A nh vỗ vai tôi:
– Ê, bạn người gốc nước nào?
– Việt Nam.
Mike bật đứng dậy, bàn tay như hộ pháp chụp lên đầu tôi, nói thật lớn, nguyên văn bằng tiếng Việt đặc sệt giọng miền nam:
– Đ.M. năy giờ sao hổng nói?
– Ủa, anh biết tiếng Việt hả?
Mike vênh mặt lên, tay phải vỗ bồm bộp vào cái ngực đang ưỡn, vẫn dùng tiếng Việt:
– Hai lần công tác Việt Nam, đem về Mỹ một cô giáo dạy tiếng Việt tại gia từ 1972, học và nói tiếng Việt từ hồi đó đến giờ, bộ ngu lắm sao mà không biết, biết rành quá đi chứ!!
Không ngờ trong bàn lại có một số cựu chiến binh Việt Nam khác, đua nhau xổ ra những câu tiếng Việt họ c̣n nhớ lơm bơm:
– Cḥi đắt ui (trời đất ơi)
– chào cắc Ong, mành giỏi? (chào các Ông, mạnh giỏi)
– Con gái Viết Nàm dde.p lám (con gái VN đẹp lắm)
– Ngùi Viết Nàm tót lám, đi đi mao, đin – kí đàu (người VN tốt lắm, đi đi mau, điên cái đầu !)….
Riêng Mike nói tiếng Việt rất lưu loát, không hề sai một âm nào (giống như ca sĩ Delena hát tiếng Việt vậy), kể cả cách dùng chữ rất trí thức, đôi khi dí dỏm, có lúc thật tiếu lâm.
Tôi đă gặp một nhân viên Bộ Ngoại Giao rành tiếng Việt đến nỗi khi tôi đùa hỏi “Anh người ǵ mà nói tiếng Việt ngon lành vậy” Anh trả lời tỉnh bơ “Tôi người Bắc !”.
Tôi cũng đă gặp một số người Mỹ chính gốc, thuộc giáo phái Mormon, họ thảo luận Kinh Thánh, đi truyền đạo Tin Lành bằng tiếng Việt thật trôi chảy, nhưng đó là nghề của họ.
C̣n Mike, anh nói tiếng Việt bằng cả tấm ḷng: tên Mỹ của tôi là Micheal, tên Việt của tôi là Mai, theo giọng Việt Nam có nghĩa là hên, là may mắn, c̣n giọng Việt Bắc (?) hay Việt Trung (?) có nghĩa là hoa mai, một loài hoa rực rỡ mùa xuân !
Vợ tôi vẫn thích kêu tôi là Mai Cồ, hay Anh Cồ, hoặc Cồ ơi chỉ v́ tôi bự con! Con rể của nước Đại Cồ Việt mà! Một ông thày bói VN nói số tôi phải cưới vợ họ Trần v́ cả đời tôi không thích mặc áo..vv và vv … tôi há hốc miệng ngồi nghe một chàng mắt xanh, mũi lơ, tóc vàng 100% Anglo-Saxon đang chơi chữ bằng chính ngôn ngữ của tôi !!!
Một đêm hội ngộ tuyệt vời, vui như chưa từng thấy từ ngày sống kiếp lưu vong.
Một tuần sau, Mike điện thoại mời tôi đến nhà.
Từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác: gia đ́nh Mike gồm vợ chồng và 2 con hoàn toàn sinh hoạt theo truyền thống Việt Nam và tự nhận là người VN. Mike nói: đúng ra tôi là người Việt gốc Mỹ! Người bản xứ khi nghe tôi giới thiệu là người VN, nói tiếng VN th́ họ vui lắm, vài người lúc đầu cứ tưởng nước VN ở đâu đó bên Đông Âu nên mới tóc vàng, mắt xanh!
Người gốc VN lại tưởng tôi là Mỹ lai, càng vui hơn, gần gũi hơn v́ có 50% máu Việt Nam trong người mà, ai cũng vui. Mike dùng chữ “vui cả làng”!
Cả gia đ́nh dùng tiếng Việt làm ngôn ngữ chính.
Sống trên đất Mỹ, Mike tâm sự, nói tiếng Anh là việc đương nhiên, thế mà nhiều gia đ́nh VN từ vợ chồng con cái đều ra vẻ hănh diện với mớ tiếng Mỹ đôi khi trật giọng, sai văn phạm….hoặc nói đệm, câu nào cũng chêm thêm chữ Mỹ vào, trong khi cố t́nh lơ lớ tiếng mẹ đẻ của ḿnh, dễ mất gốc quá, tủi hổ ông bà tổ tiên quá, uổng phí quá.
Lại có cả vài người viết văn, nhiều chữ thông thường không biết, hay giả vờ không biết, lại phải dùng tiếng Anh mới thấy dổm làm sao.
Tôi rất khâm phục những gia đ́nh c̣n giữ vững truyền thống tốt đẹp VN. Tôi thấy những em bé VN thật dễ thương với tiếng Việt líu lo như chim hót, nhưng tôi nh́n các em với cặp mắt b́nh thường nếu các em nói tiếng Anh, thật b́nh thường v́ đây là nước Mỹ, sau này khi lớn lên phải học thêm một ngoại ngữ ngoài tiếng Anh, họ sẽ hối hận. Tiếc quá, Mike chặt lưỡi, lập đi lập lại, tiếc quá !!
Anh có biết “bà lang kẹt” là ai không? Thế mà một ông VN đă tuyên bố tự nhiên như người Sàig̣n, vào mỗi mùa Đông, trên giường của ông phải có ít nhất hai bà lang kẹt ngủ mới đă, mới đủ ấm !?!?
Mai Liên, vợ anh, một sinh viên Đại Học Cần Thơ sinh quán Sóc Trăng.
Hai người quen nhau khi Mai Liên đi học thêm Anh ngữ trong một lớp do chính Mike phụ trách phần đàm thoại và luyện giọng. Thế rồi hai người yêu nhau nhưng không thể tiến đến hôn nhân v́ gia đ́nh hai bên đều không tán thành.
Mike phải xin trở lại Việt Nam lần thứ hai, kiên tŕ thuyết phục cha mẹ Mai Liên bằng chính tiếng Việt anh đă học được từ người t́nh. Cuối cùng không những cha mẹ, anh chị em của Mai Liên mà cả bà con xóm giềng cũng hài ḷng với “thằng Cồ” vui tánh dễ thương lúc nào, nơi nào cũng pha tṛ được.
Riêng gia đ́nh Mike lúc đầu vẫn chưa mấy thiện cảm với người dâu dị tộc. Hai vợ chồng son cố gắng sống ḥa hợp với mọi người, không tỏ ra khó chịu mà c̣n thấy vui vui với cái tên Liên vài người cố t́nh đọc trại thành Alien (=người lạ).
Chẳng bao lâu sau t́nh thế hoàn toàn đảo ngược. Khi cha mẹ Mike dọn vô nhà dưỡng lăo chỉ có vợ chồng Mike thăm viếng thường xuyên.
Ông bà rất cảm động, thỉnh thoảng lại công khai ngỏ lời xin lỗi Mai Liên và giới thiệu với mọi người Liên là đứa con gái yêu quư nhất.
Bốn gia đ́nh anh chị của Mike tan vỡ hết ba, sự kiện phổ thông với trên 60% gia đ́nh Mỹ bị rắc rối trong hôn nhân. Cứ một lần li dị lại một lần chia gia tài, riết giống như chuyện thường t́nh. Tuy nhiên, có điều lạ là sau khi chia tay, họ vẫn liên lạc qua lại với nhau, coi nhau như bạn, không ai ghen tuông ǵ hết.
“Tạ ơn trời đất (Mike không dùng chữ Chúa) tôi có được một bà vợ tuyệt vời. Liên lo lắng chăm sóc tôi kỹ lắm từ mọi sinh hoạt đến từng miếng ăn hàng ngày. Tôi đă quen và rất thích thức ăn Việt Nam. Rất hợp lư nếu ta không biết kiêng cữ, cứ ăn tầm bậy là đưa đủ thứ bệnh tật vào thân thể ḿnh thôi. Anh ăn cái ǵ anh sẽ như thứ ấy (1).
Ăn nhiều rau, đậu, trái cây tươi, da thịt anh sẽ tươi. Anh ăn mỡ, cơ thể anh sẽ phải đeo mỡ (2).
Tốt nhứt nên ăn chay. Gia đ́nh tôi ăn chay mỗi tuần một lần, nhiều nhất là các loại rau. Đồ chay Liên làm ngon lắm. Món nào cũng ngon, cũng tốt cho sức khỏe v́ Liên chỉ dùng dầu olive thay cho mỡ động vật, không mặn lắm, không ngọt quá như đồ ăn Mỹ, nhất là hoàn toàn không dùng bột ngọt. Đặc biệt nước mắm ăn riết rồi mê luôn nhưng điều cần thiết nước mắm mua ở chợ về phải đem nấu cho sôi lên rồi đổ lại vô chai xài v́ trong nước mắm có thể có nhiều siêu vi trùng, nhất là siêu vi bệnh gan, các loại mắm cũng vậy.
Chế độ ăn uống như thế làm sao bị phát ph́ như ba phần tư dân Mỹ hiện nay. Đến như con nít trên 6 tuổi th́ phân nửa đă vượt quá trọng lượng được coi là mập rồi. C̣n về thẩm mỹ, Anh thấy không, thông thường da người Mỹ trắng lại quá trắng, trắng nhễ nhại (?!)trắng như Bạch Tuyết nên trông có vẻ yếu đuối, bệnh tật, v́ vậy họ phải đi phơi nắng ngoài biển hay vô các pḥng nhuộm da trong các tanning clubs để cho da họ có màu đồng nâu hay màu bánh mật, nh́n rất khỏe mạnh, thể thao hơn, mốt thời thượng mà! Bà xă tôi được Trời Đất thương cho cái màu tự nhiên đó từ bé nên Ông Bà Ngoại sắp nhỏ mới đặt cho cái tên Mai Liên, anh đọc lái lại coi?!”
Nghe đến đây chính tôi đă phải kêu lên: chu choa mệ tổ ơi, mần răng mà cái chi mô anh cũng biết hết rứa chừ hết biết luôn.
Mike hiện nguyên h́nh một “chú Sam” há hốc miệng “Wh…what? What d’you say?”
Ngay sau khi dành thắng lợi đem được Mai Liên về Mỹ, Mike giải ngũ. Liên đi làm 2 nghề khác nhau cho phép Mike trở lại Đại Học lấy xong bằng Kỹ Sư Điện Tử.
Mike rất vui mỗi lần nhắc lại giai đoạn này:
tôi sướng như Ông Trời con, ngày ngày đi học, c̣n Liên cực lắm, hy sinh vừa đi làm vừa lo cho tôi c̣n hơn Ba Má tôi ngày xưa, dĩ nhiên tôi yên tâm học xong rất nhanh.
Bên Mỹ này anh muốn học là phải được, muốn học ǵ cũng được, muốn lấy bằng ǵ cũng có, chỉ cần anh có ư thích và có ư chí. Anh có thể học toàn thời gian, bán thời gian, học hàm thụ hay học ngay cả trên online. Không có tiền th́ Chánh Phủ hoặc một cơ sở, một công ty hay một tổ chức nào đó ứng tiền cho mượn nếu đủ tiêu chuẩn. Tuy nhiên khi nộp đơn xin việc làm, người chủ chỉ căn cứ một phần trên bằng cấp, c̣n phần lớn dựa trên kinh nghiệm việc làm đă qua và sự giới thiệu, phê b́nh của các chủ cũ.
Tôi là cựu chiến binh, gần lấy xong bằng Kỹ Sư th́ hăng Điện Tử Intel đă nhận trước rồi.
Năm đầu tiên tôi đi làm Liên chỉ c̣n làm một nghề, đến năm thứ hai Liên nghỉ việc hoàn toàn để đi học ngành Y tá. Đó là lư do chúng tôi chậm có con và chỉ có hai đứa.
Bên Mỹ này nghe nhà nào có 3,4 con là thiên hạ lắc đầu, le lưỡi liền. Có bầu, sanh con thật dễ dàng nhưng khó nhất, đau đầu nhất là vấn đề giáo dục, không dạy dỗ con được th́ lại đổ thừa “cha mẹ sanh con, Trời sanh tánh”, chưa chắc vậy đâu !
Có rất nhiều gia đ́nh nuôi con đến 18 tuổi là bắt nó phải tự lập, nghĩa là đẩy nó ra ngoài xă hội, xét cho cùng điều này cũng có phần tốt.
V́ vậy, cũng rất công bằng khi bố mẹ già yếu, đến phiên chúng nó sẽ đẩy bố mẹ vô nhà hưu dưỡng thôi!
– Mai Lan ơi, ra chào chú đi con, Mike gọi.
Một cô gái Mỹ đẹp như tài tử điện ảnh Hollywood tươi cười bước ra, hai tay khoanh trước ngực, đầu cúi xuống, nói bằng tiếng Việt rất chuẩn:
– Cháu tên Mai Lan, cháu chào chú.
Tôi đứng dậy, Mai Lan bắt tay tôi bằng cả hai bàn tay:
– Chú tên là Long, Chú rất hân hạnh được biết cháu, được quen biết gia đ́nh cháu, một gia đ́nh tuyệt vời, cháu là một cô gái tuyệt vời. Cháu có về VN lần nào chưa?
– Dạ, cám ơn lời khen của Chú. Cháu đă về VN hai lần. Năm rồi cháu đi VN miễn phí.
– Sao vậy?
– Cháu có hai người bạn, hai chị em, bố mẹ họ là người Việt, hai bạn cháu không rành tiếng Việt nên bao cháu đi chung về VN để làm thông ngôn. Vui quá chừng. Bà con cḥm xóm dưới quê cứ nh́n cháu chằm chằm: sao kỳ quá hè, Mỹ nói tiếng Việt c̣n Việt đặc th́ bù trất, kỳ hén !
Lại nữa, Mỹ th́ tên Việt c̣n Việt lại lấy tên Mỹ, ngộ ghê!!
Cháu dịch lại cho hai đứa bạn nghe, tụi nó mắc cỡ quá, về đến Mỹ bắt đầu học tiếng Việt ngay.
Ba má tụi nó kèm riết, cháu cũng dạy thêm, bây giờ nói được hơi nhiều rồi. Hè năm nay tụi cháu lại về VN nhưng lần này cháu phải trả tiền vé máy bay v́ bạn cháu không cần thông ngôn nữa, thông ngôn thất nghiệp rồi !!
Ông bà ngoại cùng gia đ́nh mấy Cậu, mấy D́ thương cháu lắm. Cũng có thể sẽ có anh Liêm đi cùng.
– Liêm là ai?
– Anh Hai cháu. Ảnh tên là Uy Liêm.
– Có phải đó là phiên âm tiếng Việt của chữ William không?
– Dạ đúng
– Thế anh cháu thích tên nào?
– Cả nhà cháu thích tên Uy Liêm hơn v́ đa số tên riêng của Mỹ không có ư nghĩa ǵ hết, thường được bắt chước từ trong Kinh Thánh. C̣n tên VN có lồng nghĩa trong đó, có khi mang cả ước vọng của cha mẹ đặt ở người con.
– Vậy Uy Liêm nghĩa là sao? Tôi giả vờ hỏi.
– Uy là uy phong, uy nghi, uy quyền, uy lực… c̣n Liêm là liêm chính, liêm sỉ, thanh liêm.
Người có quyền uy th́ phải liêm chính. Người ta khi có chút quyền chức thường hay sanh tật xấu, rồi tham nhũng, rồi phách lối.
Ba má cháu muốn anh Hai khi nào có địa vị lớn th́ phải sống thanh liêm.
– Anh hai cháu đă có địa vị lớn chưa?
– Dạ ảnh chỉ mới là Đại Úy Thủy Quân Lục Chiến đang chiến đấu ở Iraq . C̣n 4 tháng nữa ảnh sẽ xong nghĩa vụ, khi trở lại Mỹ, được nghỉ phép, anh Hai sẽ theo tụi cháu về thăm Ngoại.
– Anh Hai có biết tiếng Việt không?
– Hết sẩy Chú ơi, dù dở nhứt nhà nhưng cũng gần ngang tầm với Ba cháu …
Mike ngồi nghe tôi khảo hạch cô con gái, miệng cứ tủm tỉm cười.
Tôi thật sự cảm động, nếu không nói là choáng váng, cứ ngây người ra. Giả sử có ai đó kể tôi nghe về một gia đ́nh như thế này, về một cô gái Mỹ thế này, về một Đại Úy Đại Đội Trưởng TQLC Mỹ như vậy… chắc chắn tôi không thể tin v́ tôi đă phải chứng kiến nhiều hoàn cảnh trái ngược.
Có lần, vừa bước vô nhà một người bạn VN, ngay tại pḥng khách treo một tấm bảng bằng carton với chữ: “No Vietnamese!” tôi ngập ngừng, hơi tái mặt, rồi lẳng lặng, chẳng nói chẳng rằng bước ra ngoài. Chủ nhà chạy theo đon đả.
Tôi nuốt nước miếng cho dằn cái ǵ đó nghèn nghẹn trong cổ họng rồi chậm răi: có phải ông không muốn tiếp khách người VN hay ông không cho phép ai ngồi trong pḥng đó nói tiếng Việt ?
Anh ta phân bua: tôi chỉ muốn bà Xă và các cháu luyện tiếng Anh cho thật nhuyễn để mau thành dân Mỹ thôi !?!?
Vậy nếu ông vào một nhà hàng, một công viên, lên máy bay, xe lửa, xe buưt hay vô nhà một người Mỹ nào đó, ông thấy hàng chữ này, ông hiểu nó thế nào?!?!
Cách đây vài chục năm, khi t́nh trạng kỳ thị chủng tộc c̣n tồn tại trên đất nước Mỹ, người ta thường thấy trên xe buưt hay công viên có đeo bảng: No dogs and negroes (cấm chó và người da đen). Đến thập niên 60 mới chấm dứt. Bây giờ ông treo “No Vietnamese” trong pḥng khách nghĩa là làm sao?!?!
Ông ta gỡ bảng xuống liền.
Ông bà này nghe nói qua Mỹ có mấy năm đă về VN xum xuê, bà con bên nhà ngạc nhiên thấy ông và gia đ́nh lột xác nhanh quá, sức mạnh một đại cường quốc có khác.
Bên này cả hai ông bà đi làm vệ sinh, quét dọn trường học, về VN khoe làm trong ngành giáo dục nên rất ít nói tiếng Việt.
Riêng dân Mỹ hay người VN tại Mỹ chỉ nghe âm Mít đặc, không cần nh́n, đều biết ngay ông chánh gốc là “dân địa phương” Alaska v́, mười câu hết chín, ông đều nhắc đến tên một thành phố lớn của Tiểu Bang này: Du nô (3).
Nhưng thôi, đây là đất nước tự do mà! Tự do dân chủ với lưỡng đảng đàng hoàng.
Mike thường nói đùa với tôi “coi dzậy chứ hổng phải dzậy mà c̣n quá cha dzậy nữa” khi đề cập đến hệ thống lưỡng đảng của Hoa Kỳ hiện nay.
Cứ nh́n vô gia đ́nh Thống Đốc Tiểu Bang California : Ông chồng Schwarzenegger thuộc đảng Cộng Ḥa trong khi bà vợ lại theo Dân Chủ. Khi làm việc, hai đảng kiểm soát lẫn nhau như vợ theo dơi chồng, như chồng để ư coi chừng bà vợ.
Nhưng khi có những sự kiện trọng đại liên quan đến an ninh đất nước, đến sự tồn vong của quốc gia, đến sự sống c̣n của dân tộc Hoa Kỳ th́ hai đảng chỉ là một như sau vụ 9/11 mấy năm trước đây. H́nh như có một thứ siêu chính quyền đâu đó quyết định tất cả, tương tự ảnh hưởng nội ngoại trên hai vợ chồng giữ cho hạnh phúc lứa đôi bền vững, từ đó nuôi dạy con cái thành công, kinh tế gia đ́nh thịnh vượng, cho nước Mỹ chỉ mới hơn 200 năm lập quốc đă tiến lên bá chủ hoàn cầu. Nước Mỹ đang đứng nhất trên toàn thế giới về mọi phương diện nhưng rất tiếc, nhất luôn về vô luân thường, vô đạo lư và nhất luôn về cả lănh vực tội phạm!
Đấy, Mike hướng dẫn cho tôi nhiều, rất nhiều điều, nhiều chuyện.
Chúng tôi ngày càng thân hơn khi biết tôi ngày xưa cũng có một thời gian đi dạy học. Vợ chồng Mike và cháu Lan lại thích t́m hiểu sâu xa tiếng Việt hơn qua những từ ngữ Hán Nôm mà tôi đă được Ông Ngoại, một Cử Nhân Hán Văn, khoa thi cuối cùng, dạy dỗ.
Nhờ vợ chồng Mike, tôi thực sự hội nhập vào xă hội Mỹ lúc nào không hay. Từ sự nhiệt t́nh giới thiệu của Mike, tôi được một chân Technician trong hăng Merix ở Forest Grove. Một năm sau, Mike khuyến khích và hướng dẫn vợ chồng tôi mua một cơ sở kinh doanh riêng ngay trung tâm thành phố Tigard đến nay đă tṛn 12 năm.
Thời gian cứ lặng lẽ trôi nhanh như những áng mây ngoài khung trời rộng. Thênh thang như giấc mơ Hoa Kỳ của gia đ́nh tôi liên tiếp nở hoa.
Cho đến một ngày… Tin như sét đánh ngang tai. Hai vợ chồng Mike vừa qua đời trong một tai nạn xe! Cháu Lan gọi báo cho tôi bằng tiếng được tiếng mất, tức tưởi, nghẹn ngào.
Một anh Mễ nhập cư bất hợp pháp say rượu lái xe vào đường cấm ngược chiều. Xe Toyota Camry của vợ chồng Mike nằm bẹp dí dưới gầm chiếc xe tải F350 chở đầy đồ nghề làm vườn cắt cỏ.
Toán cấp cứu phải cưa xe mới đem được hai người ra nhưng cả hai đều đă tắt thở v́ sức va chạm quá mạnh và v́ vết thương quá nặng….
Lại thêm một nhức nhối của người Mỹ trước làn sóng nhập cư bất hợp pháp… lại thêm một vết đen tệ nạn say rượu, say x́ ke lái xe DUII (4) ngày càng nhiều….
Tang lễ thật đơn giản gồm đa số người quen gia đ́nh, bạn bè làm chung Intel với Mike và đồng nghiệp trong bệnh viện của Mai Liên.
Cháu Uy Liêm được thông báo từ Iraq về để vừa kịp nh́n cha mẹ lần cuối trước khi đóng nắp quan tài.
Trời Oregon chiều nay mưa buồn day dứt. Nghĩa trang Finley Sunset Hills với những dốc thoai thoải quay về hướng Tây, về hướng Thái B́nh Dương mà tận cùng bên kia bờ có một vùng đất mang tên Việt Nam, quê hương yêu dấu của Mike và Mai Liên suốt cả đời người. Gió buốt miên man như xoáy sâu vào tận xương tủy. Như chưa bao giờ.
Vài tia sáng yếu ớt long lanh trên những ngọn cỏ đầm đ́a. Mắt tôi nhạt nḥa trong cái lạnh tái tê. Cũng xong một kiếp trong vô lượng luân hồi. Một chút ǵ đó có lẽ hai người đang hài ḷng là vẫn c̣n được đi chung với nhau, vẫn c̣n được tay trong tay, cùng qua một thế giới khác, hy vọng sẽ tốt đẹp hơn.
Ít nhất về vật chất bây giờ xác hai người vẫn c̣n được nằm bên nhau, hai ngôi mộ song song, cùng nh́n về quê hương Việ Nam tít mù xa thẳm cuối chân trời.
Riêng tôi ḷng trĩu nặng mối ân t́nh chưa thanh thỏa.
Trong suốt cuộc đời c̣n lại, dù c̣n sống trên đất Mỹ này, hay giang hồ đó đây, h́nh ảnh tươi vui khỏe mạnh, tràn đầy sinh lực, gương mặt dễ thương, cử chỉ ân cần, lời nói nhă nhặn nhiệt t́nh và đặc biệt ân nghĩa của vợ chồng Mike đă dành cho gia đ́nh tôi chắc chắn sẽ khó phai mờ.
Cám ơn Michael Erickson. Cám ơn Mai Liên Trần.
Xin tạm biệt
Truyện ngắn cuối tuần - Người Việt gốc Mỹ
Nguyễn Thế Thăng
Trong khi người Việt t́m mọi cách chối bỏ văn hóa Việt, nặng về huớng ngoại th́ có những người ngoại quốc nâng niu, ǵn giữ những giá trị đẹp của văn hóa Việt và coi Việt Nam như tổ quốc họ.
Câu chuyện sau đây của thiếu tá Nguyễn Thế Thăng kể về nguời bạn cựu chiến binh Mỹ Michael Ericsson.
Tôi biết Mike khoảng hai năm sau ngày đặt chân lên đất Hoa Kỳ. Dù hành trang sẵn có chút ít tiếng Anh từ trước 1975, tôi vẫn phải vất vả hội nhập vào xă hội mới bằng những bước chân chập chững, e dè trong độ tuổi “bất hoặc”.
Thật may mắn, tôi t́nh cờ được gặp và quen biết Mike. Anh đă cho tôi một cái nh́n khá bao quát nước Mỹ từ phong tục tập quán đến văn hóa xă hội lẫn chính trị. Mike đă tận t́nh hướng dẫn, giúp đỡ cả vật chất tinh thần để tôi có được một nghị lực, niềm tự tin, sự phấn khởi tràn trề khi bắt đầu nửa cuộc đời c̣n lại nơi tha phương, đất khách.
Trong buổi họp mặt cựu Chiến Binh nhân dịp Memorial Day của State Guards Association of U.S (SGAUS), bàn của tụi tôi rất ồn ào với đủ mọi vấn đề trên trời dưới đất, vui nhất là những chuyện tiếu lâm xoay quanh đời sống thường nhật của người Mỹ, đặc biệt lớp tuổi về hưu phải đương đầu với nhà dưỡng lăo, bệnh tật, nhất là bệnh lăng trí Alzheimer… .
Hôm ấy, tôi kể chuyện một đôi vợ chồng già, Bác Sĩ nói với người vợ: tôi thấy sức khỏe ông nhà ngày càng khá hơn khi ông t́m được niềm vui nơi Thượng Đế, tin tưởng nhiều hơn vào Chúa Quan Pḥng, đến nỗi, ông nghĩ Chúa đang theo giúp đỡ ông trong mọi việc, trong từng bước chân đi. Ông nói với tôi, đêm qua, khi ông vừa mở cửa nhà vệ sinh để đi tiểu th́ Chúa bật đèn lên cho ông liền….
Bà vợ la lên, ngắt lời Bác Sĩ:
– Ôi lạy Chúa tôi, ổng lại đái vào tủ lạnh của tôi rồi!!!
Cả bọn cười ḅ lê ḅ càng. Cười lớn nhất là một chàng cao lớn, tóc vàng tên là Mike.
A nh vỗ vai tôi:
– Ê, bạn người gốc nước nào?
– Việt Nam.
Mike bật đứng dậy, bàn tay như hộ pháp chụp lên đầu tôi, nói thật lớn, nguyên văn bằng tiếng Việt đặc sệt giọng miền nam:
– Đ.M. năy giờ sao hổng nói?
– Ủa, anh biết tiếng Việt hả?
Mike vênh mặt lên, tay phải vỗ bồm bộp vào cái ngực đang ưỡn, vẫn dùng tiếng Việt:
– Hai lần công tác Việt Nam, đem về Mỹ một cô giáo dạy tiếng Việt tại gia từ 1972, học và nói tiếng Việt từ hồi đó đến giờ, bộ ngu lắm sao mà không biết, biết rành quá đi chứ!!
Không ngờ trong bàn lại có một số cựu chiến binh Việt Nam khác, đua nhau xổ ra những câu tiếng Việt họ c̣n nhớ lơm bơm:
– Cḥi đắt ui (trời đất ơi)
– chào cắc Ong, mành giỏi? (chào các Ông, mạnh giỏi)
– Con gái Viết Nàm dde.p lám (con gái VN đẹp lắm)
– Ngùi Viết Nàm tót lám, đi đi mao, đin – kí đàu (người VN tốt lắm, đi đi mau, điên cái đầu !)….
Riêng Mike nói tiếng Việt rất lưu loát, không hề sai một âm nào (giống như ca sĩ Delena hát tiếng Việt vậy), kể cả cách dùng chữ rất trí thức, đôi khi dí dỏm, có lúc thật tiếu lâm.
Tôi đă gặp một nhân viên Bộ Ngoại Giao rành tiếng Việt đến nỗi khi tôi đùa hỏi “Anh người ǵ mà nói tiếng Việt ngon lành vậy” Anh trả lời tỉnh bơ “Tôi người Bắc !”.
Tôi cũng đă gặp một số người Mỹ chính gốc, thuộc giáo phái Mormon, họ thảo luận Kinh Thánh, đi truyền đạo Tin Lành bằng tiếng Việt thật trôi chảy, nhưng đó là nghề của họ.
C̣n Mike, anh nói tiếng Việt bằng cả tấm ḷng: tên Mỹ của tôi là Micheal, tên Việt của tôi là Mai, theo giọng Việt Nam có nghĩa là hên, là may mắn, c̣n giọng Việt Bắc (?) hay Việt Trung (?) có nghĩa là hoa mai, một loài hoa rực rỡ mùa xuân !
Vợ tôi vẫn thích kêu tôi là Mai Cồ, hay Anh Cồ, hoặc Cồ ơi chỉ v́ tôi bự con! Con rể của nước Đại Cồ Việt mà! Một ông thày bói VN nói số tôi phải cưới vợ họ Trần v́ cả đời tôi không thích mặc áo..vv và vv … tôi há hốc miệng ngồi nghe một chàng mắt xanh, mũi lơ, tóc vàng 100% Anglo-Saxon đang chơi chữ bằng chính ngôn ngữ của tôi !!!
Một đêm hội ngộ tuyệt vời, vui như chưa từng thấy từ ngày sống kiếp lưu vong.
Một tuần sau, Mike điện thoại mời tôi đến nhà.
Từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác: gia đ́nh Mike gồm vợ chồng và 2 con hoàn toàn sinh hoạt theo truyền thống Việt Nam và tự nhận là người VN. Mike nói: đúng ra tôi là người Việt gốc Mỹ! Người bản xứ khi nghe tôi giới thiệu là người VN, nói tiếng VN th́ họ vui lắm, vài người lúc đầu cứ tưởng nước VN ở đâu đó bên Đông Âu nên mới tóc vàng, mắt xanh!
Người gốc VN lại tưởng tôi là Mỹ lai, càng vui hơn, gần gũi hơn v́ có 50% máu Việt Nam trong người mà, ai cũng vui. Mike dùng chữ “vui cả làng”!
Cả gia đ́nh dùng tiếng Việt làm ngôn ngữ chính.
Sống trên đất Mỹ, Mike tâm sự, nói tiếng Anh là việc đương nhiên, thế mà nhiều gia đ́nh VN từ vợ chồng con cái đều ra vẻ hănh diện với mớ tiếng Mỹ đôi khi trật giọng, sai văn phạm….hoặc nói đệm, câu nào cũng chêm thêm chữ Mỹ vào, trong khi cố t́nh lơ lớ tiếng mẹ đẻ của ḿnh, dễ mất gốc quá, tủi hổ ông bà tổ tiên quá, uổng phí quá.
Lại có cả vài người viết văn, nhiều chữ thông thường không biết, hay giả vờ không biết, lại phải dùng tiếng Anh mới thấy dổm làm sao.
Tôi rất khâm phục những gia đ́nh c̣n giữ vững truyền thống tốt đẹp VN. Tôi thấy những em bé VN thật dễ thương với tiếng Việt líu lo như chim hót, nhưng tôi nh́n các em với cặp mắt b́nh thường nếu các em nói tiếng Anh, thật b́nh thường v́ đây là nước Mỹ, sau này khi lớn lên phải học thêm một ngoại ngữ ngoài tiếng Anh, họ sẽ hối hận. Tiếc quá, Mike chặt lưỡi, lập đi lập lại, tiếc quá !!
Anh có biết “bà lang kẹt” là ai không? Thế mà một ông VN đă tuyên bố tự nhiên như người Sàig̣n, vào mỗi mùa Đông, trên giường của ông phải có ít nhất hai bà lang kẹt ngủ mới đă, mới đủ ấm !?!?
Mai Liên, vợ anh, một sinh viên Đại Học Cần Thơ sinh quán Sóc Trăng.
Hai người quen nhau khi Mai Liên đi học thêm Anh ngữ trong một lớp do chính Mike phụ trách phần đàm thoại và luyện giọng. Thế rồi hai người yêu nhau nhưng không thể tiến đến hôn nhân v́ gia đ́nh hai bên đều không tán thành.
Mike phải xin trở lại Việt Nam lần thứ hai, kiên tŕ thuyết phục cha mẹ Mai Liên bằng chính tiếng Việt anh đă học được từ người t́nh. Cuối cùng không những cha mẹ, anh chị em của Mai Liên mà cả bà con xóm giềng cũng hài ḷng với “thằng Cồ” vui tánh dễ thương lúc nào, nơi nào cũng pha tṛ được.
Riêng gia đ́nh Mike lúc đầu vẫn chưa mấy thiện cảm với người dâu dị tộc. Hai vợ chồng son cố gắng sống ḥa hợp với mọi người, không tỏ ra khó chịu mà c̣n thấy vui vui với cái tên Liên vài người cố t́nh đọc trại thành Alien (=người lạ).
Chẳng bao lâu sau t́nh thế hoàn toàn đảo ngược. Khi cha mẹ Mike dọn vô nhà dưỡng lăo chỉ có vợ chồng Mike thăm viếng thường xuyên.
Ông bà rất cảm động, thỉnh thoảng lại công khai ngỏ lời xin lỗi Mai Liên và giới thiệu với mọi người Liên là đứa con gái yêu quư nhất.
Bốn gia đ́nh anh chị của Mike tan vỡ hết ba, sự kiện phổ thông với trên 60% gia đ́nh Mỹ bị rắc rối trong hôn nhân. Cứ một lần li dị lại một lần chia gia tài, riết giống như chuyện thường t́nh. Tuy nhiên, có điều lạ là sau khi chia tay, họ vẫn liên lạc qua lại với nhau, coi nhau như bạn, không ai ghen tuông ǵ hết.
“Tạ ơn trời đất (Mike không dùng chữ Chúa) tôi có được một bà vợ tuyệt vời. Liên lo lắng chăm sóc tôi kỹ lắm từ mọi sinh hoạt đến từng miếng ăn hàng ngày. Tôi đă quen và rất thích thức ăn Việt Nam. Rất hợp lư nếu ta không biết kiêng cữ, cứ ăn tầm bậy là đưa đủ thứ bệnh tật vào thân thể ḿnh thôi. Anh ăn cái ǵ anh sẽ như thứ ấy (1).
Ăn nhiều rau, đậu, trái cây tươi, da thịt anh sẽ tươi. Anh ăn mỡ, cơ thể anh sẽ phải đeo mỡ (2).
Tốt nhứt nên ăn chay. Gia đ́nh tôi ăn chay mỗi tuần một lần, nhiều nhất là các loại rau. Đồ chay Liên làm ngon lắm. Món nào cũng ngon, cũng tốt cho sức khỏe v́ Liên chỉ dùng dầu olive thay cho mỡ động vật, không mặn lắm, không ngọt quá như đồ ăn Mỹ, nhất là hoàn toàn không dùng bột ngọt. Đặc biệt nước mắm ăn riết rồi mê luôn nhưng điều cần thiết nước mắm mua ở chợ về phải đem nấu cho sôi lên rồi đổ lại vô chai xài v́ trong nước mắm có thể có nhiều siêu vi trùng, nhất là siêu vi bệnh gan, các loại mắm cũng vậy.
Chế độ ăn uống như thế làm sao bị phát ph́ như ba phần tư dân Mỹ hiện nay. Đến như con nít trên 6 tuổi th́ phân nửa đă vượt quá trọng lượng được coi là mập rồi. C̣n về thẩm mỹ, Anh thấy không, thông thường da người Mỹ trắng lại quá trắng, trắng nhễ nhại (?!)trắng như Bạch Tuyết nên trông có vẻ yếu đuối, bệnh tật, v́ vậy họ phải đi phơi nắng ngoài biển hay vô các pḥng nhuộm da trong các tanning clubs để cho da họ có màu đồng nâu hay màu bánh mật, nh́n rất khỏe mạnh, thể thao hơn, mốt thời thượng mà! Bà xă tôi được Trời Đất thương cho cái màu tự nhiên đó từ bé nên Ông Bà Ngoại sắp nhỏ mới đặt cho cái tên Mai Liên, anh đọc lái lại coi?!”
Nghe đến đây chính tôi đă phải kêu lên: chu choa mệ tổ ơi, mần răng mà cái chi mô anh cũng biết hết rứa chừ hết biết luôn.
Mike hiện nguyên h́nh một “chú Sam” há hốc miệng “Wh…what? What d’you say?”
Ngay sau khi dành thắng lợi đem được Mai Liên về Mỹ, Mike giải ngũ. Liên đi làm 2 nghề khác nhau cho phép Mike trở lại Đại Học lấy xong bằng Kỹ Sư Điện Tử.
Mike rất vui mỗi lần nhắc lại giai đoạn này:
tôi sướng như Ông Trời con, ngày ngày đi học, c̣n Liên cực lắm, hy sinh vừa đi làm vừa lo cho tôi c̣n hơn Ba Má tôi ngày xưa, dĩ nhiên tôi yên tâm học xong rất nhanh.
Bên Mỹ này anh muốn học là phải được, muốn học ǵ cũng được, muốn lấy bằng ǵ cũng có, chỉ cần anh có ư thích và có ư chí. Anh có thể học toàn thời gian, bán thời gian, học hàm thụ hay học ngay cả trên online. Không có tiền th́ Chánh Phủ hoặc một cơ sở, một công ty hay một tổ chức nào đó ứng tiền cho mượn nếu đủ tiêu chuẩn. Tuy nhiên khi nộp đơn xin việc làm, người chủ chỉ căn cứ một phần trên bằng cấp, c̣n phần lớn dựa trên kinh nghiệm việc làm đă qua và sự giới thiệu, phê b́nh của các chủ cũ.
Tôi là cựu chiến binh, gần lấy xong bằng Kỹ Sư th́ hăng Điện Tử Intel đă nhận trước rồi.
Năm đầu tiên tôi đi làm Liên chỉ c̣n làm một nghề, đến năm thứ hai Liên nghỉ việc hoàn toàn để đi học ngành Y tá. Đó là lư do chúng tôi chậm có con và chỉ có hai đứa.
Bên Mỹ này nghe nhà nào có 3,4 con là thiên hạ lắc đầu, le lưỡi liền. Có bầu, sanh con thật dễ dàng nhưng khó nhất, đau đầu nhất là vấn đề giáo dục, không dạy dỗ con được th́ lại đổ thừa “cha mẹ sanh con, Trời sanh tánh”, chưa chắc vậy đâu !
Có rất nhiều gia đ́nh nuôi con đến 18 tuổi là bắt nó phải tự lập, nghĩa là đẩy nó ra ngoài xă hội, xét cho cùng điều này cũng có phần tốt.
V́ vậy, cũng rất công bằng khi bố mẹ già yếu, đến phiên chúng nó sẽ đẩy bố mẹ vô nhà hưu dưỡng thôi!
– Mai Lan ơi, ra chào chú đi con, Mike gọi.
Một cô gái Mỹ đẹp như tài tử điện ảnh Hollywood tươi cười bước ra, hai tay khoanh trước ngực, đầu cúi xuống, nói bằng tiếng Việt rất chuẩn:
– Cháu tên Mai Lan, cháu chào chú.
Tôi đứng dậy, Mai Lan bắt tay tôi bằng cả hai bàn tay:
– Chú tên là Long, Chú rất hân hạnh được biết cháu, được quen biết gia đ́nh cháu, một gia đ́nh tuyệt vời, cháu là một cô gái tuyệt vời. Cháu có về VN lần nào chưa?
– Dạ, cám ơn lời khen của Chú. Cháu đă về VN hai lần. Năm rồi cháu đi VN miễn phí.
– Sao vậy?
– Cháu có hai người bạn, hai chị em, bố mẹ họ là người Việt, hai bạn cháu không rành tiếng Việt nên bao cháu đi chung về VN để làm thông ngôn. Vui quá chừng. Bà con cḥm xóm dưới quê cứ nh́n cháu chằm chằm: sao kỳ quá hè, Mỹ nói tiếng Việt c̣n Việt đặc th́ bù trất, kỳ hén !
Lại nữa, Mỹ th́ tên Việt c̣n Việt lại lấy tên Mỹ, ngộ ghê!!
Cháu dịch lại cho hai đứa bạn nghe, tụi nó mắc cỡ quá, về đến Mỹ bắt đầu học tiếng Việt ngay.
Ba má tụi nó kèm riết, cháu cũng dạy thêm, bây giờ nói được hơi nhiều rồi. Hè năm nay tụi cháu lại về VN nhưng lần này cháu phải trả tiền vé máy bay v́ bạn cháu không cần thông ngôn nữa, thông ngôn thất nghiệp rồi !!
Ông bà ngoại cùng gia đ́nh mấy Cậu, mấy D́ thương cháu lắm. Cũng có thể sẽ có anh Liêm đi cùng.
– Liêm là ai?
– Anh Hai cháu. Ảnh tên là Uy Liêm.
– Có phải đó là phiên âm tiếng Việt của chữ William không?
– Dạ đúng
– Thế anh cháu thích tên nào?
– Cả nhà cháu thích tên Uy Liêm hơn v́ đa số tên riêng của Mỹ không có ư nghĩa ǵ hết, thường được bắt chước từ trong Kinh Thánh. C̣n tên VN có lồng nghĩa trong đó, có khi mang cả ước vọng của cha mẹ đặt ở người con.
– Vậy Uy Liêm nghĩa là sao? Tôi giả vờ hỏi.
– Uy là uy phong, uy nghi, uy quyền, uy lực… c̣n Liêm là liêm chính, liêm sỉ, thanh liêm.
Người có quyền uy th́ phải liêm chính. Người ta khi có chút quyền chức thường hay sanh tật xấu, rồi tham nhũng, rồi phách lối.
Ba má cháu muốn anh Hai khi nào có địa vị lớn th́ phải sống thanh liêm.
– Anh hai cháu đă có địa vị lớn chưa?
– Dạ ảnh chỉ mới là Đại Úy Thủy Quân Lục Chiến đang chiến đấu ở Iraq . C̣n 4 tháng nữa ảnh sẽ xong nghĩa vụ, khi trở lại Mỹ, được nghỉ phép, anh Hai sẽ theo tụi cháu về thăm Ngoại.
– Anh Hai có biết tiếng Việt không?
– Hết sẩy Chú ơi, dù dở nhứt nhà nhưng cũng gần ngang tầm với Ba cháu …
Mike ngồi nghe tôi khảo hạch cô con gái, miệng cứ tủm tỉm cười.
Tôi thật sự cảm động, nếu không nói là choáng váng, cứ ngây người ra. Giả sử có ai đó kể tôi nghe về một gia đ́nh như thế này, về một cô gái Mỹ thế này, về một Đại Úy Đại Đội Trưởng TQLC Mỹ như vậy… chắc chắn tôi không thể tin v́ tôi đă phải chứng kiến nhiều hoàn cảnh trái ngược.
Có lần, vừa bước vô nhà một người bạn VN, ngay tại pḥng khách treo một tấm bảng bằng carton với chữ: “No Vietnamese!” tôi ngập ngừng, hơi tái mặt, rồi lẳng lặng, chẳng nói chẳng rằng bước ra ngoài. Chủ nhà chạy theo đon đả.
Tôi nuốt nước miếng cho dằn cái ǵ đó nghèn nghẹn trong cổ họng rồi chậm răi: có phải ông không muốn tiếp khách người VN hay ông không cho phép ai ngồi trong pḥng đó nói tiếng Việt ?
Anh ta phân bua: tôi chỉ muốn bà Xă và các cháu luyện tiếng Anh cho thật nhuyễn để mau thành dân Mỹ thôi !?!?
Vậy nếu ông vào một nhà hàng, một công viên, lên máy bay, xe lửa, xe buưt hay vô nhà một người Mỹ nào đó, ông thấy hàng chữ này, ông hiểu nó thế nào?!?!
Cách đây vài chục năm, khi t́nh trạng kỳ thị chủng tộc c̣n tồn tại trên đất nước Mỹ, người ta thường thấy trên xe buưt hay công viên có đeo bảng: No dogs and negroes (cấm chó và người da đen). Đến thập niên 60 mới chấm dứt. Bây giờ ông treo “No Vietnamese” trong pḥng khách nghĩa là làm sao?!?!
Ông ta gỡ bảng xuống liền.
Ông bà này nghe nói qua Mỹ có mấy năm đă về VN xum xuê, bà con bên nhà ngạc nhiên thấy ông và gia đ́nh lột xác nhanh quá, sức mạnh một đại cường quốc có khác.
Bên này cả hai ông bà đi làm vệ sinh, quét dọn trường học, về VN khoe làm trong ngành giáo dục nên rất ít nói tiếng Việt.
Riêng dân Mỹ hay người VN tại Mỹ chỉ nghe âm Mít đặc, không cần nh́n, đều biết ngay ông chánh gốc là “dân địa phương” Alaska v́, mười câu hết chín, ông đều nhắc đến tên một thành phố lớn của Tiểu Bang này: Du nô (3).
Nhưng thôi, đây là đất nước tự do mà! Tự do dân chủ với lưỡng đảng đàng hoàng.
Mike thường nói đùa với tôi “coi dzậy chứ hổng phải dzậy mà c̣n quá cha dzậy nữa” khi đề cập đến hệ thống lưỡng đảng của Hoa Kỳ hiện nay.
Cứ nh́n vô gia đ́nh Thống Đốc Tiểu Bang California : Ông chồng Schwarzenegger thuộc đảng Cộng Ḥa trong khi bà vợ lại theo Dân Chủ. Khi làm việc, hai đảng kiểm soát lẫn nhau như vợ theo dơi chồng, như chồng để ư coi chừng bà vợ.
Nhưng khi có những sự kiện trọng đại liên quan đến an ninh đất nước, đến sự tồn vong của quốc gia, đến sự sống c̣n của dân tộc Hoa Kỳ th́ hai đảng chỉ là một như sau vụ 9/11 mấy năm trước đây. H́nh như có một thứ siêu chính quyền đâu đó quyết định tất cả, tương tự ảnh hưởng nội ngoại trên hai vợ chồng giữ cho hạnh phúc lứa đôi bền vững, từ đó nuôi dạy con cái thành công, kinh tế gia đ́nh thịnh vượng, cho nước Mỹ chỉ mới hơn 200 năm lập quốc đă tiến lên bá chủ hoàn cầu. Nước Mỹ đang đứng nhất trên toàn thế giới về mọi phương diện nhưng rất tiếc, nhất luôn về vô luân thường, vô đạo lư và nhất luôn về cả lănh vực tội phạm!
Đấy, Mike hướng dẫn cho tôi nhiều, rất nhiều điều, nhiều chuyện.
Chúng tôi ngày càng thân hơn khi biết tôi ngày xưa cũng có một thời gian đi dạy học. Vợ chồng Mike và cháu Lan lại thích t́m hiểu sâu xa tiếng Việt hơn qua những từ ngữ Hán Nôm mà tôi đă được Ông Ngoại, một Cử Nhân Hán Văn, khoa thi cuối cùng, dạy dỗ.
Nhờ vợ chồng Mike, tôi thực sự hội nhập vào xă hội Mỹ lúc nào không hay. Từ sự nhiệt t́nh giới thiệu của Mike, tôi được một chân Technician trong hăng Merix ở Forest Grove. Một năm sau, Mike khuyến khích và hướng dẫn vợ chồng tôi mua một cơ sở kinh doanh riêng ngay trung tâm thành phố Tigard đến nay đă tṛn 12 năm.
Thời gian cứ lặng lẽ trôi nhanh như những áng mây ngoài khung trời rộng. Thênh thang như giấc mơ Hoa Kỳ của gia đ́nh tôi liên tiếp nở hoa.
Cho đến một ngày… Tin như sét đánh ngang tai. Hai vợ chồng Mike vừa qua đời trong một tai nạn xe! Cháu Lan gọi báo cho tôi bằng tiếng được tiếng mất, tức tưởi, nghẹn ngào.
Một anh Mễ nhập cư bất hợp pháp say rượu lái xe vào đường cấm ngược chiều. Xe Toyota Camry của vợ chồng Mike nằm bẹp dí dưới gầm chiếc xe tải F350 chở đầy đồ nghề làm vườn cắt cỏ.
Toán cấp cứu phải cưa xe mới đem được hai người ra nhưng cả hai đều đă tắt thở v́ sức va chạm quá mạnh và v́ vết thương quá nặng….
Lại thêm một nhức nhối của người Mỹ trước làn sóng nhập cư bất hợp pháp… lại thêm một vết đen tệ nạn say rượu, say x́ ke lái xe DUII (4) ngày càng nhiều….
Tang lễ thật đơn giản gồm đa số người quen gia đ́nh, bạn bè làm chung Intel với Mike và đồng nghiệp trong bệnh viện của Mai Liên.
Cháu Uy Liêm được thông báo từ Iraq về để vừa kịp nh́n cha mẹ lần cuối trước khi đóng nắp quan tài.
Trời Oregon chiều nay mưa buồn day dứt. Nghĩa trang Finley Sunset Hills với những dốc thoai thoải quay về hướng Tây, về hướng Thái B́nh Dương mà tận cùng bên kia bờ có một vùng đất mang tên Việt Nam, quê hương yêu dấu của Mike và Mai Liên suốt cả đời người. Gió buốt miên man như xoáy sâu vào tận xương tủy. Như chưa bao giờ.
Vài tia sáng yếu ớt long lanh trên những ngọn cỏ đầm đ́a. Mắt tôi nhạt nḥa trong cái lạnh tái tê. Cũng xong một kiếp trong vô lượng luân hồi. Một chút ǵ đó có lẽ hai người đang hài ḷng là vẫn c̣n được đi chung với nhau, vẫn c̣n được tay trong tay, cùng qua một thế giới khác, hy vọng sẽ tốt đẹp hơn.
Ít nhất về vật chất bây giờ xác hai người vẫn c̣n được nằm bên nhau, hai ngôi mộ song song, cùng nh́n về quê hương Việ Nam tít mù xa thẳm cuối chân trời.
Riêng tôi ḷng trĩu nặng mối ân t́nh chưa thanh thỏa.
Trong suốt cuộc đời c̣n lại, dù c̣n sống trên đất Mỹ này, hay giang hồ đó đây, h́nh ảnh tươi vui khỏe mạnh, tràn đầy sinh lực, gương mặt dễ thương, cử chỉ ân cần, lời nói nhă nhặn nhiệt t́nh và đặc biệt ân nghĩa của vợ chồng Mike đă dành cho gia đ́nh tôi chắc chắn sẽ khó phai mờ.
Cám ơn Michael Erickson. Cám ơn Mai Liên Trần.
Xin tạm biệt
Truyện ngắn rất hay của Nguyễn Thế Thăng (C) K2 Tân Lập
Truyện ngắn cuối tuần - Người Việt gốc Mỹ
Nguyễn Thế Thăng
Trong khi người Việt t́m mọi cách chối bỏ văn hóa Việt, nặng về huớng ngoại th́ có những người ngoại quốc nâng niu, ǵn giữ những giá trị đẹp của văn hóa Việt và coi Việt Nam như tổ quốc họ.
Câu chuyện sau đây của thiếu tá Nguyễn Thế Thăng kể về nguời bạn cựu chiến binh Mỹ Michael Ericsson.
Tôi biết Mike khoảng hai năm sau ngày đặt chân lên đất Hoa Kỳ. Dù hành trang sẵn có chút ít tiếng Anh từ trước 1975, tôi vẫn phải vất vả hội nhập vào xă hội mới bằng những bước chân chập chững, e dè trong độ tuổi “bất hoặc”.
Thật may mắn, tôi t́nh cờ được gặp và quen biết Mike. Anh đă cho tôi một cái nh́n khá bao quát nước Mỹ từ phong tục tập quán đến văn hóa xă hội lẫn chính trị. Mike đă tận t́nh hướng dẫn, giúp đỡ cả vật chất tinh thần để tôi có được một nghị lực, niềm tự tin, sự phấn khởi tràn trề khi bắt đầu nửa cuộc đời c̣n lại nơi tha phương, đất khách.
Trong buổi họp mặt cựu Chiến Binh nhân dịp Memorial Day của State Guards Association of U.S (SGAUS), bàn của tụi tôi rất ồn ào với đủ mọi vấn đề trên trời dưới đất, vui nhất là những chuyện tiếu lâm xoay quanh đời sống thường nhật của người Mỹ, đặc biệt lớp tuổi về hưu phải đương đầu với nhà dưỡng lăo, bệnh tật, nhất là bệnh lăng trí Alzheimer… .
Hôm ấy, tôi kể chuyện một đôi vợ chồng già, Bác Sĩ nói với người vợ: tôi thấy sức khỏe ông nhà ngày càng khá hơn khi ông t́m được niềm vui nơi Thượng Đế, tin tưởng nhiều hơn vào Chúa Quan Pḥng, đến nỗi, ông nghĩ Chúa đang theo giúp đỡ ông trong mọi việc, trong từng bước chân đi. Ông nói với tôi, đêm qua, khi ông vừa mở cửa nhà vệ sinh để đi tiểu th́ Chúa bật đèn lên cho ông liền….
Bà vợ la lên, ngắt lời Bác Sĩ:
– Ôi lạy Chúa tôi, ổng lại đái vào tủ lạnh của tôi rồi!!!
Cả bọn cười ḅ lê ḅ càng. Cười lớn nhất là một chàng cao lớn, tóc vàng tên là Mike.
A nh vỗ vai tôi:
– Ê, bạn người gốc nước nào?
– Việt Nam.
Mike bật đứng dậy, bàn tay như hộ pháp chụp lên đầu tôi, nói thật lớn, nguyên văn bằng tiếng Việt đặc sệt giọng miền nam:
– Đ.M. năy giờ sao hổng nói?
– Ủa, anh biết tiếng Việt hả?
Mike vênh mặt lên, tay phải vỗ bồm bộp vào cái ngực đang ưỡn, vẫn dùng tiếng Việt:
– Hai lần công tác Việt Nam, đem về Mỹ một cô giáo dạy tiếng Việt tại gia từ 1972, học và nói tiếng Việt từ hồi đó đến giờ, bộ ngu lắm sao mà không biết, biết rành quá đi chứ!!
Không ngờ trong bàn lại có một số cựu chiến binh Việt Nam khác, đua nhau xổ ra những câu tiếng Việt họ c̣n nhớ lơm bơm:
– Cḥi đắt ui (trời đất ơi)
– chào cắc Ong, mành giỏi? (chào các Ông, mạnh giỏi)
– Con gái Viết Nàm dde.p lám (con gái VN đẹp lắm)
– Ngùi Viết Nàm tót lám, đi đi mao, đin – kí đàu (người VN tốt lắm, đi đi mau, điên cái đầu !)….
Riêng Mike nói tiếng Việt rất lưu loát, không hề sai một âm nào (giống như ca sĩ Delena hát tiếng Việt vậy), kể cả cách dùng chữ rất trí thức, đôi khi dí dỏm, có lúc thật tiếu lâm.
Tôi đă gặp một nhân viên Bộ Ngoại Giao rành tiếng Việt đến nỗi khi tôi đùa hỏi “Anh người ǵ mà nói tiếng Việt ngon lành vậy” Anh trả lời tỉnh bơ “Tôi người Bắc !”.
Tôi cũng đă gặp một số người Mỹ chính gốc, thuộc giáo phái Mormon, họ thảo luận Kinh Thánh, đi truyền đạo Tin Lành bằng tiếng Việt thật trôi chảy, nhưng đó là nghề của họ.
C̣n Mike, anh nói tiếng Việt bằng cả tấm ḷng: tên Mỹ của tôi là Micheal, tên Việt của tôi là Mai, theo giọng Việt Nam có nghĩa là hên, là may mắn, c̣n giọng Việt Bắc (?) hay Việt Trung (?) có nghĩa là hoa mai, một loài hoa rực rỡ mùa xuân !
Vợ tôi vẫn thích kêu tôi là Mai Cồ, hay Anh Cồ, hoặc Cồ ơi chỉ v́ tôi bự con! Con rể của nước Đại Cồ Việt mà! Một ông thày bói VN nói số tôi phải cưới vợ họ Trần v́ cả đời tôi không thích mặc áo..vv và vv … tôi há hốc miệng ngồi nghe một chàng mắt xanh, mũi lơ, tóc vàng 100% Anglo-Saxon đang chơi chữ bằng chính ngôn ngữ của tôi !!!
Một đêm hội ngộ tuyệt vời, vui như chưa từng thấy từ ngày sống kiếp lưu vong.
Một tuần sau, Mike điện thoại mời tôi đến nhà.
Từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác: gia đ́nh Mike gồm vợ chồng và 2 con hoàn toàn sinh hoạt theo truyền thống Việt Nam và tự nhận là người VN. Mike nói: đúng ra tôi là người Việt gốc Mỹ! Người bản xứ khi nghe tôi giới thiệu là người VN, nói tiếng VN th́ họ vui lắm, vài người lúc đầu cứ tưởng nước VN ở đâu đó bên Đông Âu nên mới tóc vàng, mắt xanh!
Người gốc VN lại tưởng tôi là Mỹ lai, càng vui hơn, gần gũi hơn v́ có 50% máu Việt Nam trong người mà, ai cũng vui. Mike dùng chữ “vui cả làng”!
Cả gia đ́nh dùng tiếng Việt làm ngôn ngữ chính.
Sống trên đất Mỹ, Mike tâm sự, nói tiếng Anh là việc đương nhiên, thế mà nhiều gia đ́nh VN từ vợ chồng con cái đều ra vẻ hănh diện với mớ tiếng Mỹ đôi khi trật giọng, sai văn phạm….hoặc nói đệm, câu nào cũng chêm thêm chữ Mỹ vào, trong khi cố t́nh lơ lớ tiếng mẹ đẻ của ḿnh, dễ mất gốc quá, tủi hổ ông bà tổ tiên quá, uổng phí quá.
Lại có cả vài người viết văn, nhiều chữ thông thường không biết, hay giả vờ không biết, lại phải dùng tiếng Anh mới thấy dổm làm sao.
Tôi rất khâm phục những gia đ́nh c̣n giữ vững truyền thống tốt đẹp VN. Tôi thấy những em bé VN thật dễ thương với tiếng Việt líu lo như chim hót, nhưng tôi nh́n các em với cặp mắt b́nh thường nếu các em nói tiếng Anh, thật b́nh thường v́ đây là nước Mỹ, sau này khi lớn lên phải học thêm một ngoại ngữ ngoài tiếng Anh, họ sẽ hối hận. Tiếc quá, Mike chặt lưỡi, lập đi lập lại, tiếc quá !!
Anh có biết “bà lang kẹt” là ai không? Thế mà một ông VN đă tuyên bố tự nhiên như người Sàig̣n, vào mỗi mùa Đông, trên giường của ông phải có ít nhất hai bà lang kẹt ngủ mới đă, mới đủ ấm !?!?
Mai Liên, vợ anh, một sinh viên Đại Học Cần Thơ sinh quán Sóc Trăng.
Hai người quen nhau khi Mai Liên đi học thêm Anh ngữ trong một lớp do chính Mike phụ trách phần đàm thoại và luyện giọng. Thế rồi hai người yêu nhau nhưng không thể tiến đến hôn nhân v́ gia đ́nh hai bên đều không tán thành.
Mike phải xin trở lại Việt Nam lần thứ hai, kiên tŕ thuyết phục cha mẹ Mai Liên bằng chính tiếng Việt anh đă học được từ người t́nh. Cuối cùng không những cha mẹ, anh chị em của Mai Liên mà cả bà con xóm giềng cũng hài ḷng với “thằng Cồ” vui tánh dễ thương lúc nào, nơi nào cũng pha tṛ được.
Riêng gia đ́nh Mike lúc đầu vẫn chưa mấy thiện cảm với người dâu dị tộc. Hai vợ chồng son cố gắng sống ḥa hợp với mọi người, không tỏ ra khó chịu mà c̣n thấy vui vui với cái tên Liên vài người cố t́nh đọc trại thành Alien (=người lạ).
Chẳng bao lâu sau t́nh thế hoàn toàn đảo ngược. Khi cha mẹ Mike dọn vô nhà dưỡng lăo chỉ có vợ chồng Mike thăm viếng thường xuyên.
Ông bà rất cảm động, thỉnh thoảng lại công khai ngỏ lời xin lỗi Mai Liên và giới thiệu với mọi người Liên là đứa con gái yêu quư nhất.
Bốn gia đ́nh anh chị của Mike tan vỡ hết ba, sự kiện phổ thông với trên 60% gia đ́nh Mỹ bị rắc rối trong hôn nhân. Cứ một lần li dị lại một lần chia gia tài, riết giống như chuyện thường t́nh. Tuy nhiên, có điều lạ là sau khi chia tay, họ vẫn liên lạc qua lại với nhau, coi nhau như bạn, không ai ghen tuông ǵ hết.
“Tạ ơn trời đất (Mike không dùng chữ Chúa) tôi có được một bà vợ tuyệt vời. Liên lo lắng chăm sóc tôi kỹ lắm từ mọi sinh hoạt đến từng miếng ăn hàng ngày. Tôi đă quen và rất thích thức ăn Việt Nam. Rất hợp lư nếu ta không biết kiêng cữ, cứ ăn tầm bậy là đưa đủ thứ bệnh tật vào thân thể ḿnh thôi. Anh ăn cái ǵ anh sẽ như thứ ấy (1).
Ăn nhiều rau, đậu, trái cây tươi, da thịt anh sẽ tươi. Anh ăn mỡ, cơ thể anh sẽ phải đeo mỡ (2).
Tốt nhứt nên ăn chay. Gia đ́nh tôi ăn chay mỗi tuần một lần, nhiều nhất là các loại rau. Đồ chay Liên làm ngon lắm. Món nào cũng ngon, cũng tốt cho sức khỏe v́ Liên chỉ dùng dầu olive thay cho mỡ động vật, không mặn lắm, không ngọt quá như đồ ăn Mỹ, nhất là hoàn toàn không dùng bột ngọt. Đặc biệt nước mắm ăn riết rồi mê luôn nhưng điều cần thiết nước mắm mua ở chợ về phải đem nấu cho sôi lên rồi đổ lại vô chai xài v́ trong nước mắm có thể có nhiều siêu vi trùng, nhất là siêu vi bệnh gan, các loại mắm cũng vậy.
Chế độ ăn uống như thế làm sao bị phát ph́ như ba phần tư dân Mỹ hiện nay. Đến như con nít trên 6 tuổi th́ phân nửa đă vượt quá trọng lượng được coi là mập rồi. C̣n về thẩm mỹ, Anh thấy không, thông thường da người Mỹ trắng lại quá trắng, trắng nhễ nhại (?!)trắng như Bạch Tuyết nên trông có vẻ yếu đuối, bệnh tật, v́ vậy họ phải đi phơi nắng ngoài biển hay vô các pḥng nhuộm da trong các tanning clubs để cho da họ có màu đồng nâu hay màu bánh mật, nh́n rất khỏe mạnh, thể thao hơn, mốt thời thượng mà! Bà xă tôi được Trời Đất thương cho cái màu tự nhiên đó từ bé nên Ông Bà Ngoại sắp nhỏ mới đặt cho cái tên Mai Liên, anh đọc lái lại coi?!”
Nghe đến đây chính tôi đă phải kêu lên: chu choa mệ tổ ơi, mần răng mà cái chi mô anh cũng biết hết rứa chừ hết biết luôn.
Mike hiện nguyên h́nh một “chú Sam” há hốc miệng “Wh…what? What d’you say?”
Ngay sau khi dành thắng lợi đem được Mai Liên về Mỹ, Mike giải ngũ. Liên đi làm 2 nghề khác nhau cho phép Mike trở lại Đại Học lấy xong bằng Kỹ Sư Điện Tử.
Mike rất vui mỗi lần nhắc lại giai đoạn này:
tôi sướng như Ông Trời con, ngày ngày đi học, c̣n Liên cực lắm, hy sinh vừa đi làm vừa lo cho tôi c̣n hơn Ba Má tôi ngày xưa, dĩ nhiên tôi yên tâm học xong rất nhanh.
Bên Mỹ này anh muốn học là phải được, muốn học ǵ cũng được, muốn lấy bằng ǵ cũng có, chỉ cần anh có ư thích và có ư chí. Anh có thể học toàn thời gian, bán thời gian, học hàm thụ hay học ngay cả trên online. Không có tiền th́ Chánh Phủ hoặc một cơ sở, một công ty hay một tổ chức nào đó ứng tiền cho mượn nếu đủ tiêu chuẩn. Tuy nhiên khi nộp đơn xin việc làm, người chủ chỉ căn cứ một phần trên bằng cấp, c̣n phần lớn dựa trên kinh nghiệm việc làm đă qua và sự giới thiệu, phê b́nh của các chủ cũ.
Tôi là cựu chiến binh, gần lấy xong bằng Kỹ Sư th́ hăng Điện Tử Intel đă nhận trước rồi.
Năm đầu tiên tôi đi làm Liên chỉ c̣n làm một nghề, đến năm thứ hai Liên nghỉ việc hoàn toàn để đi học ngành Y tá. Đó là lư do chúng tôi chậm có con và chỉ có hai đứa.
Bên Mỹ này nghe nhà nào có 3,4 con là thiên hạ lắc đầu, le lưỡi liền. Có bầu, sanh con thật dễ dàng nhưng khó nhất, đau đầu nhất là vấn đề giáo dục, không dạy dỗ con được th́ lại đổ thừa “cha mẹ sanh con, Trời sanh tánh”, chưa chắc vậy đâu !
Có rất nhiều gia đ́nh nuôi con đến 18 tuổi là bắt nó phải tự lập, nghĩa là đẩy nó ra ngoài xă hội, xét cho cùng điều này cũng có phần tốt.
V́ vậy, cũng rất công bằng khi bố mẹ già yếu, đến phiên chúng nó sẽ đẩy bố mẹ vô nhà hưu dưỡng thôi!
– Mai Lan ơi, ra chào chú đi con, Mike gọi.
Một cô gái Mỹ đẹp như tài tử điện ảnh Hollywood tươi cười bước ra, hai tay khoanh trước ngực, đầu cúi xuống, nói bằng tiếng Việt rất chuẩn:
– Cháu tên Mai Lan, cháu chào chú.
Tôi đứng dậy, Mai Lan bắt tay tôi bằng cả hai bàn tay:
– Chú tên là Long, Chú rất hân hạnh được biết cháu, được quen biết gia đ́nh cháu, một gia đ́nh tuyệt vời, cháu là một cô gái tuyệt vời. Cháu có về VN lần nào chưa?
– Dạ, cám ơn lời khen của Chú. Cháu đă về VN hai lần. Năm rồi cháu đi VN miễn phí.
– Sao vậy?
– Cháu có hai người bạn, hai chị em, bố mẹ họ là người Việt, hai bạn cháu không rành tiếng Việt nên bao cháu đi chung về VN để làm thông ngôn. Vui quá chừng. Bà con cḥm xóm dưới quê cứ nh́n cháu chằm chằm: sao kỳ quá hè, Mỹ nói tiếng Việt c̣n Việt đặc th́ bù trất, kỳ hén !
Lại nữa, Mỹ th́ tên Việt c̣n Việt lại lấy tên Mỹ, ngộ ghê!!
Cháu dịch lại cho hai đứa bạn nghe, tụi nó mắc cỡ quá, về đến Mỹ bắt đầu học tiếng Việt ngay.
Ba má tụi nó kèm riết, cháu cũng dạy thêm, bây giờ nói được hơi nhiều rồi. Hè năm nay tụi cháu lại về VN nhưng lần này cháu phải trả tiền vé máy bay v́ bạn cháu không cần thông ngôn nữa, thông ngôn thất nghiệp rồi !!
Ông bà ngoại cùng gia đ́nh mấy Cậu, mấy D́ thương cháu lắm. Cũng có thể sẽ có anh Liêm đi cùng.
– Liêm là ai?
– Anh Hai cháu. Ảnh tên là Uy Liêm.
– Có phải đó là phiên âm tiếng Việt của chữ William không?
– Dạ đúng
– Thế anh cháu thích tên nào?
– Cả nhà cháu thích tên Uy Liêm hơn v́ đa số tên riêng của Mỹ không có ư nghĩa ǵ hết, thường được bắt chước từ trong Kinh Thánh. C̣n tên VN có lồng nghĩa trong đó, có khi mang cả ước vọng của cha mẹ đặt ở người con.
– Vậy Uy Liêm nghĩa là sao? Tôi giả vờ hỏi.
– Uy là uy phong, uy nghi, uy quyền, uy lực… c̣n Liêm là liêm chính, liêm sỉ, thanh liêm.
Người có quyền uy th́ phải liêm chính. Người ta khi có chút quyền chức thường hay sanh tật xấu, rồi tham nhũng, rồi phách lối.
Ba má cháu muốn anh Hai khi nào có địa vị lớn th́ phải sống thanh liêm.
– Anh hai cháu đă có địa vị lớn chưa?
– Dạ ảnh chỉ mới là Đại Úy Thủy Quân Lục Chiến đang chiến đấu ở Iraq . C̣n 4 tháng nữa ảnh sẽ xong nghĩa vụ, khi trở lại Mỹ, được nghỉ phép, anh Hai sẽ theo tụi cháu về thăm Ngoại.
– Anh Hai có biết tiếng Việt không?
– Hết sẩy Chú ơi, dù dở nhứt nhà nhưng cũng gần ngang tầm với Ba cháu …
Mike ngồi nghe tôi khảo hạch cô con gái, miệng cứ tủm tỉm cười.
Tôi thật sự cảm động, nếu không nói là choáng váng, cứ ngây người ra. Giả sử có ai đó kể tôi nghe về một gia đ́nh như thế này, về một cô gái Mỹ thế này, về một Đại Úy Đại Đội Trưởng TQLC Mỹ như vậy… chắc chắn tôi không thể tin v́ tôi đă phải chứng kiến nhiều hoàn cảnh trái ngược.
Có lần, vừa bước vô nhà một người bạn VN, ngay tại pḥng khách treo một tấm bảng bằng carton với chữ: “No Vietnamese!” tôi ngập ngừng, hơi tái mặt, rồi lẳng lặng, chẳng nói chẳng rằng bước ra ngoài. Chủ nhà chạy theo đon đả.
Tôi nuốt nước miếng cho dằn cái ǵ đó nghèn nghẹn trong cổ họng rồi chậm răi: có phải ông không muốn tiếp khách người VN hay ông không cho phép ai ngồi trong pḥng đó nói tiếng Việt ?
Anh ta phân bua: tôi chỉ muốn bà Xă và các cháu luyện tiếng Anh cho thật nhuyễn để mau thành dân Mỹ thôi !?!?
Vậy nếu ông vào một nhà hàng, một công viên, lên máy bay, xe lửa, xe buưt hay vô nhà một người Mỹ nào đó, ông thấy hàng chữ này, ông hiểu nó thế nào?!?!
Cách đây vài chục năm, khi t́nh trạng kỳ thị chủng tộc c̣n tồn tại trên đất nước Mỹ, người ta thường thấy trên xe buưt hay công viên có đeo bảng: No dogs and negroes (cấm chó và người da đen). Đến thập niên 60 mới chấm dứt. Bây giờ ông treo “No Vietnamese” trong pḥng khách nghĩa là làm sao?!?!
Ông ta gỡ bảng xuống liền.
Ông bà này nghe nói qua Mỹ có mấy năm đă về VN xum xuê, bà con bên nhà ngạc nhiên thấy ông và gia đ́nh lột xác nhanh quá, sức mạnh một đại cường quốc có khác.
Bên này cả hai ông bà đi làm vệ sinh, quét dọn trường học, về VN khoe làm trong ngành giáo dục nên rất ít nói tiếng Việt.
Riêng dân Mỹ hay người VN tại Mỹ chỉ nghe âm Mít đặc, không cần nh́n, đều biết ngay ông chánh gốc là “dân địa phương” Alaska v́, mười câu hết chín, ông đều nhắc đến tên một thành phố lớn của Tiểu Bang này: Du nô (3).
Nhưng thôi, đây là đất nước tự do mà! Tự do dân chủ với lưỡng đảng đàng hoàng.
Mike thường nói đùa với tôi “coi dzậy chứ hổng phải dzậy mà c̣n quá cha dzậy nữa” khi đề cập đến hệ thống lưỡng đảng của Hoa Kỳ hiện nay.
Cứ nh́n vô gia đ́nh Thống Đốc Tiểu Bang California : Ông chồng Schwarzenegger thuộc đảng Cộng Ḥa trong khi bà vợ lại theo Dân Chủ. Khi làm việc, hai đảng kiểm soát lẫn nhau như vợ theo dơi chồng, như chồng để ư coi chừng bà vợ.
Nhưng khi có những sự kiện trọng đại liên quan đến an ninh đất nước, đến sự tồn vong của quốc gia, đến sự sống c̣n của dân tộc Hoa Kỳ th́ hai đảng chỉ là một như sau vụ 9/11 mấy năm trước đây. H́nh như có một thứ siêu chính quyền đâu đó quyết định tất cả, tương tự ảnh hưởng nội ngoại trên hai vợ chồng giữ cho hạnh phúc lứa đôi bền vững, từ đó nuôi dạy con cái thành công, kinh tế gia đ́nh thịnh vượng, cho nước Mỹ chỉ mới hơn 200 năm lập quốc đă tiến lên bá chủ hoàn cầu. Nước Mỹ đang đứng nhất trên toàn thế giới về mọi phương diện nhưng rất tiếc, nhất luôn về vô luân thường, vô đạo lư và nhất luôn về cả lănh vực tội phạm!
Đấy, Mike hướng dẫn cho tôi nhiều, rất nhiều điều, nhiều chuyện.
Chúng tôi ngày càng thân hơn khi biết tôi ngày xưa cũng có một thời gian đi dạy học. Vợ chồng Mike và cháu Lan lại thích t́m hiểu sâu xa tiếng Việt hơn qua những từ ngữ Hán Nôm mà tôi đă được Ông Ngoại, một Cử Nhân Hán Văn, khoa thi cuối cùng, dạy dỗ.
Nhờ vợ chồng Mike, tôi thực sự hội nhập vào xă hội Mỹ lúc nào không hay. Từ sự nhiệt t́nh giới thiệu của Mike, tôi được một chân Technician trong hăng Merix ở Forest Grove. Một năm sau, Mike khuyến khích và hướng dẫn vợ chồng tôi mua một cơ sở kinh doanh riêng ngay trung tâm thành phố Tigard đến nay đă tṛn 12 năm.
Thời gian cứ lặng lẽ trôi nhanh như những áng mây ngoài khung trời rộng. Thênh thang như giấc mơ Hoa Kỳ của gia đ́nh tôi liên tiếp nở hoa.
Cho đến một ngày… Tin như sét đánh ngang tai. Hai vợ chồng Mike vừa qua đời trong một tai nạn xe! Cháu Lan gọi báo cho tôi bằng tiếng được tiếng mất, tức tưởi, nghẹn ngào.
Một anh Mễ nhập cư bất hợp pháp say rượu lái xe vào đường cấm ngược chiều. Xe Toyota Camry của vợ chồng Mike nằm bẹp dí dưới gầm chiếc xe tải F350 chở đầy đồ nghề làm vườn cắt cỏ.
Toán cấp cứu phải cưa xe mới đem được hai người ra nhưng cả hai đều đă tắt thở v́ sức va chạm quá mạnh và v́ vết thương quá nặng….
Lại thêm một nhức nhối của người Mỹ trước làn sóng nhập cư bất hợp pháp… lại thêm một vết đen tệ nạn say rượu, say x́ ke lái xe DUII (4) ngày càng nhiều….
Tang lễ thật đơn giản gồm đa số người quen gia đ́nh, bạn bè làm chung Intel với Mike và đồng nghiệp trong bệnh viện của Mai Liên.
Cháu Uy Liêm được thông báo từ Iraq về để vừa kịp nh́n cha mẹ lần cuối trước khi đóng nắp quan tài.
Trời Oregon chiều nay mưa buồn day dứt. Nghĩa trang Finley Sunset Hills với những dốc thoai thoải quay về hướng Tây, về hướng Thái B́nh Dương mà tận cùng bên kia bờ có một vùng đất mang tên Việt Nam, quê hương yêu dấu của Mike và Mai Liên suốt cả đời người. Gió buốt miên man như xoáy sâu vào tận xương tủy. Như chưa bao giờ.
Vài tia sáng yếu ớt long lanh trên những ngọn cỏ đầm đ́a. Mắt tôi nhạt nḥa trong cái lạnh tái tê. Cũng xong một kiếp trong vô lượng luân hồi. Một chút ǵ đó có lẽ hai người đang hài ḷng là vẫn c̣n được đi chung với nhau, vẫn c̣n được tay trong tay, cùng qua một thế giới khác, hy vọng sẽ tốt đẹp hơn.
Ít nhất về vật chất bây giờ xác hai người vẫn c̣n được nằm bên nhau, hai ngôi mộ song song, cùng nh́n về quê hương Việ Nam tít mù xa thẳm cuối chân trời.
Riêng tôi ḷng trĩu nặng mối ân t́nh chưa thanh thỏa.
Trong suốt cuộc đời c̣n lại, dù c̣n sống trên đất Mỹ này, hay giang hồ đó đây, h́nh ảnh tươi vui khỏe mạnh, tràn đầy sinh lực, gương mặt dễ thương, cử chỉ ân cần, lời nói nhă nhặn nhiệt t́nh và đặc biệt ân nghĩa của vợ chồng Mike đă dành cho gia đ́nh tôi chắc chắn sẽ khó phai mờ.
Cám ơn Michael Erickson. Cám ơn Mai Liên Trần.
Xin tạm biệt