Kiemsi
13-06-2017, 04:37
H́nh ảnh người cha năm xưa trong bài viết, ít nhiều phảng phất thân quen trong ḷng mỗi người. Tác gỉa Đoàn Xuân Thu đă làm gợi nhớ một qúa khứ yêu dấu. Nhân ngày Father's Day June/16/2017, kính dâng t́nh cha đến tất cả mọi người. Cho dù bây giờ ḿnh có lớn tuổi , vẫn là thằng bé trong nỗi nhớ cha nhớ mẹ ḿnh.
Ba tôi, người đánh máy mướn!
Đoàn xuân thu
Năm 1961, thằng em thứ sáu, vừa lên 5 của tôi, bị viêm màng năo rồi chết. Thân phụ tôi đang làm trưởng ty Bưu Điện Rạch Giá buồn bă quá, xin đổi về Sài G̣n làm ở Bưu Điện Trung Tâm gần Vương Cung Thánh Đường, dắt cả gia đ́nh chạy trốn một kỷ niệm buồn đau!
Nhà th́ chính phủ cho một căn, ở lầu hai cư xá Bưu Điện trên đường Hai Bà Trưng, nằm trong con hẻm lớn, đối diện nhà thờ Tân Định.
Rồi năm 63, cuộc đảo chánh 1/11 của các tướng lănh. Tổng Thống Ngô Đ́nh Diệm và bào đệ là Cố Vấn Ngô Đ́nh Nhu bị giết. Cái chết của Tổng Thống Diệm đă chấm dứt luôn cuộc sống tương đối dễ thở của các công chức bậc trung. Nhà đông con, vật giá càng lúc càng tăng, con cái ngày một lớn, tiền ăn tiền quần áo tiền trường đè nặng lên vai Ba. Nên Ba phải làm thêm ‘job’ nữa. Đánh máy mướn!
Vốn xuất thân từ thư kư, sau vừa làm vừa học, thi đậu cải ngạch thành Cán Sự Bưu Điện, Ba đánh máy rất nghề, chỉ nh́n vào văn bản mà không cần nh́n vào bàn phím chữ. Đánh bằng mười ngón, tốc độ nhanh, nghe như tiếng rào rào đổ trên mái tôn. Mưa!
Cuối đường Phan Đ́nh Phùng, đi về phía Chợ Lớn rồi quẹo tay phải sang đường Lư Thái Tổ có rất nhiều tiệm Ronéo. Trong tiệm, ngoài giàn máy Ronéo, c̣n có vài cái máy đánh chữ, bàn ghế ngồi do chủ tiệm cung cấp. Làm ăn chia, tứ lục, 6/4.
Muốn in Ronéo, phải đánh trên giấy stencil. Đó là loại giấy có tráng sáp để khi đánh, chữ sẽ khắc dấu trên sáp; rồi khi đưa vào máy, mực sẽ tràn ra phủ đầy trên những dấu lơm. Dán stencil vào máy, rồi quay bằng tay hay bằng điện. Bài viết sẽ lần lượt được in ra.
Khách hàng đến là các giáo sư mướn đánh máy bài giảng ở trường đại học, bán “cours” cho sinh viên.
Khách hàng cũng có thể là các nhà văn chuyên viết truyện dài đăng trên báo hằng ngày mà Miền Nam lúc bấy giờ gọi là viết “feuilleton” như Dương Hà, An Khê, Ngọc Linh, Sơn Nam… Họ mang những bản thảo viết tay, thường là khó đọc, đến mướn đánh máy cho rơ ràng để thợ sắp chữ nhà in dễ đọc, dễ sắp chữ trên bản kẽm rồi in ra thành tiểu thuyết.
Giá cả có khác nhau tùy theo khách hàng thường xuyên như các giáo sư hay các nhà văn. Ngoài ra cũng có nhận đánh đơn từ các loại.
Mỗi ngày, Ba cỡi chiếc xe đạp đ̣n dông đi làm theo giờ hành chánh từ 7 giờ sáng đến 5 giờ chiều. Tan sở lại phải chạy xuống tiệm Toàn Thắng ở cuối đường Phan Đ́nh Phùng để làm cái “job” thứ hai.
Khoảng 9, 10 giờ đêm, mệt mỏi, ră rời sau 16 tiếng đồng hồ làm việc, Ba mới theo đường Phan Thanh Giản, chỉ cho chạy một chiều để quay trở về Hai Bà Trưng, Tân Định.
Má vẫn thường chờ Ba cơm tối; c̣n 8 anh em tôi th́ đă đi ngủ mất rồi. Hôm nào được lănh lương hoặc đánh máy có tiền nhiều, Ba vẫn thường ghé qua xe bán bánh ḿ Tám Cẩu ở ngă tư Cao Thắng và Phan Thanh Giản, gần rạp hát Đại Đồng, mua vài ổ bánh ḿ về cho con.
Về nhà Ba vô giường, bế từng đứa dậy, đặt ngồi ngoài bàn rồi bảo: “Ăn đi con!” Ăn th́ khoái thiệt nhưng “bù ngủ” híp con mắt luôn!
Em gái tôi cắn miếng bán ḿ nhai, chưa kịp nuốt th́ gục xuống bàn… ngủ tiếp. Ba lại bế từng đứa, cho vào giường ngủ.
Người ta thường bảo người mẹ như cánh c̣. Cánh c̣ lặn lội bờ sông… Ba tôi không phải là cánh c̣, Ba tôi là đại bàng nhưng con đông quá, bám vào đôi cánh của Ba nặng trĩu. Ba không bay cao, bay xa được mà chỉ bay là đà; nhưng vẫn phải ráng mà bay để t́m mồi về cho vợ và con trong thời khốn khó!
Ba chưa từng bao giờ từ bỏ ước vọng là con ḿnh sẽ được ăn học đàng hoàng, tới nơi tới chốn để cuộc đời chúng nó sau không phải vất vả như Ba!
Bước ra đời, nếu ḿnh có thành công, có giỏi hơn người khác thường là bị gièm pha, xúc xiểm, ganh tị… nhưng mỗi thành công dù rất nhỏ trên trường đời của con th́ Ba lại tự hào, hănh diện coi thành công đó là rất lớn và là chính của Ba luôn!
Năm 63, tôi thi đậu vào Petrus Kư. Đỡ cho Ba không phải lo tiền trường. V́ nếu rớt, phải đi học tư, tốn lắm! Việt Nam lúc đó đậu vào một trường công lập nổi tiếng như Petrus Trương Vĩnh Kư cho con trai hay Gia Long cho con gái là rất khó. Trường rất có kỷ luật nên học tṛ trường công không dám “cúp cua” đi chơi nên thường học giỏi hơn học tṛ trường tư dù giáo sư trường tư lại nổi tiếng dạy hay hơn: Dạy hay hơn nên mới được chủ trường tư mời dạy!
Ngày coi kết quả thi vào Petrus Kư, trời đổ trận mưa to. Thầy Trường dạy luyện thi đệ thất, có danh sách học tṛ thi đậu, báo tin vui. Ba nhường áo mưa cho con, c̣n ḿnh đội mưa đến. Thầy và Ba bắt tay nhau, hỉ hả cười rạng rỡ, dù nước mưa c̣n chảy ṛng ṛng trên má. Tôi thấy thương Ba quá trời. Sao mà khổ dữ vậy! Tôi thấy đậu vô đệ thất, cho dù là của một trường trung học nổi tiếng nhứt miền Nam đi chăng nữa th́ có ǵ là… lớn lao lắm đâu! Mấy thằng bạn học chung với tôi cũng thi đậu đó thôi.
Rồi khi thi đậu tú tài một, tú tài hai, Ba cũng mừng như chính Ba thi đậu vậy!
Khi vào đại học, Ba muốn con học Luật Khoa để trở thành luật sư chẳng hạn… Có lẽ đường hoạn lộ công danh của Ba đă từng bị xui xẻ, bị đối xử bất công quá hay chăng mà Ba không muốn con ḿnh phải gánh chịu: Phải biết Luật để cho tụi nó sợ mà không dám áp bức lại ḿnh?
Tôi th́ thấy những chồng “cours” là đă “ớn.” Lại phải tốn rất nhiều tiền để mua nên không muốn đi học Luật; dù trường đó, trên con đường Duy Tân, thơ mộng và có biết bao nhiêu là con gái, tiểu thơ con nhà giàu chưng diện, ẹo tới, ẹo lui…
Ba nói một, hai lần th́ tôi vẫn giả bộ tảng lờ. Nhưng lần thứ ba th́ con Ba, cái thằng bất hiếu, cứng đầu căi lại: “Con là con ếch mà Ba muốn con to bằng con ḅ! Không được đâu!”
Tôi đă nhẫn tâm làm tan nát niềm ước vọng của Ba tôi rồi; mà tôi cứ “thản nhiên” như không. Trời ạ!
Sau nầy vào Đại Học Sư Phạm ra trường, đi dạy, một hôm Ba nói: “Thôi không làm luật sư, làm giáo sư cũng được!” Dù tôi chỉ là Giáo Sư Trung Học Đệ Nhứt Cấp “quèn” mà thôi!
Rồi 75 đến, nước mất nhưng nhà tôi nhứt định không tan. Cũng sống lầm than mà cũng không nghe Ba một tiếng thở than: Đi tù cải tạo sáu tháng v́ là viên chức ngụy quyền, cấp trưởng ty. Trong tù, Ba tôi vẫn ăn mặc một cách đàng hoàng, tề chỉnh. Đêm trong trại, Ba xếp quần áo lại, lót dưới gối trên đầu nằm cho thẳng thớm. Sáng ra, mặc áo bỏ vô quần, mang giày như thuở c̣n đi làm; dù mấy thằng cán bộ nhiều lần mỉa mai, phê b́nh Ba là c̣n giữ tác phong “tiểu tư sản”! Ba chỉ nói: “Ḿnh mất nước chớ không mất tư cách!”
Ra tù, Ba lại trở về Sài G̣n, ra Lư Thái Tổ ngồi đánh máy mướn để nuôi đàn con: đứa th́ đi tù v́ là sĩ quan Ngụy, đứa th́ bị đuổi! Ba vẫn ăn mặc rất đàng hoàng, vẫn áo trắng bỏ vô quần, vẫn mang giày, dù cũ, ra đánh máy mướn, làm đơn cho bà con cô bác Sài G̣n đi thăm nuôi chồng, con đang ở tù cải tạo.
Cuộc sống cực kỳ khốn khó mà Ba vẫn không than van; vẫn không phiền trách ai đă làm cho ḿnh mất nước!
Bà con ở Hố Nai, có thời đi lính Liên Hiệp Pháp, xuống nhờ Ba đánh đơn gởi Tổng Thống Francois Mitterrand để xin đi định cư. Là người học chương tŕnh Pháp, Ba viết thơ giùm họ cảm động làm sao đến nỗi ông chánh văn pḥng của tổng thống hồi đáp ngay, rồi Ba dịch ra tiếng Việt cho bà con nghe là: “Tổng Thống Cộng Ḥa Pháp đă nhận được thơ ông và đă chỉ thị chuyển hồ sơ qua Bộ Ngoại Giao để hoàn tất tiếp hồ sơ!”. Sau đó cũng có vài gia đ́nh được đi Pháp định cư.
Có lần ông chủ một cây xăng ở Rạch Giá bị đánh tư sản, bị đuổi đi vùng kinh tế. Khổ quá, ông trốn về Sài G̣n và gặp lại Ba. Ông vẫn c̣n gọi Ba là ông trưởng ty như ngày cũ! Ông nói v́ không có hộ khẩu nên không làm được thông hành và chiếu khán nhập cảnh Hoa Kỳ; dù con ông đă gởi đơn về bảo lănh. Ba lại giúp ông làm đơn gởi cho bọn công an, bộ phận xuất nhập cảnh ở đường Nguyễn Trăi Chợ Lớn và Ṭa Đại Sứ Mỹ ở Bangkok, Thailand. Đơn thành công và ông được ra đi! Bùi ngùi từ giă, ông nói: “Tôi đi rồi, không biết chừng nào mới có dịp gặp lại ông trưởng ty.” Rồi rưng rưng nước mắt, bắt tay chào vĩnh biệt!
Đọc sử thế giới, tôi nhớ rằng Raoul Wallenberg (1912-1947), nhà ngoại giao Thụy Điển, đă cứu hàng chục ngàn người Do Thái ở Hungary thoát khỏi Holocaust, ḷ hơi ngạt của Phát Xít Hitler trong Thế chiến thứ hai. Ông đă cấp những thông hành bảo vệ (Schutz-Pass) và cho những người Do Thái ẩn náu trong những ṭa nhà thuộc ṭa đại sứ Thụy Điển ở hải ngoại. Ngày 17 tháng 1, 1945, Hồng quân Cộng Sản Liên Xô tiến vào Budapest, Hungary bắt ông giam cầm và ông chết ngày 17 tháng 7, 1947 trong nhà tù Lubyanka ở Moskva. Trái tim vĩ đại của một con người nhân hậu đă măi măi thôi đập nữa!
Chủ Nghĩa Phát Xít và Chủ Nghĩa Cộng Sản đều tàn ác như nhau. Chính bọn chúng đă giết đi những người nhân hậu!
Dĩ nhiên thân phụ tôi không thể cứu được nhiều nạn nhân như ông Raoul Wallenberg đă từng làm; nhưng chí ít Ba tôi cũng đă giúp được một số người, dù con số đó rất nhỏ nhoi, vượt thoát khỏi gông cùm cộng sản. Chỉ có một trái tim nhân đạo mới dám làm được như thế! Ba từng nói: “Giúp được ai, dù là chuyện nhỏ, để làm cho họ bớt thống khổ hơn là điều phải làm con ơi!”
Năm 81, thằng em thứ 5 của tôi liều chết vượt biên đến được Pulau Bidong, Mă Lai. Về Adelaide, Nam Úc định cư, nó lần lượt lănh Ba và các anh em qua. Cuối cùng cả gia đ́nh đoàn tụ!
Đêm nay, ngồi trước bàn phím computer, viết bài này nhân Father’s Day, tôi lại nhớ đến cái bàn máy đánh chữ của Ba. Nhớ mười ngón tay xương xẩu, cong ṿng của Ba gơ trên bàn đánh máy mà ngày xưa người ta thường cảnh báo về già sẽ bị đau tim mà chết. Nhưng Ba không sợ! Mười ngón tay đó của Ba đă nuôi anh em con ăn học, đủ để sống sót và làm lại cuộc đời nơi đất lạ quê người. Tụi con xin cảm ơn Ba!
Ba bỏ tụi con đi, năm nay nữa là 15 năm chẵn. Tiếng gơ trên bàn máy chữ vẫn rào rào như tiếng mưa rơi… vẫn c̣n vang động đâu đây! Nhớ và thương vô cùng cái dáng của Ba c̣ng lưng trên xe đạp trong những ngày ngược gió. Nhớ bánh ḿ Tám Cẩu Ba mua; mà đút vào miệng chưa kịp nhai tụi con đă gục đầu xuống bàn… mà ngủ tiếp. Nhớ cái bắt tay của Ba với thầy Trường ngày con đậu vào đệ thất.
Người ta cần tới Father’s Day, Chúa Nhựt, tuần lễ thứ ba của Tháng Sáu như ở Hoa Kỳ hay Chúa Nhựt, tuần lễ thứ nhứt của Tháng Chín ở Úc để kỷ niệm ngày từ phụ, để nhớ tới phụ thân!
C̣n con, con nhớ Ba mỗi ngày, khi c̣n sống… Và cho đến lúc nào đó con sẽ được gặp lại Ba!
Đoàn xuân thu
Melbourne
H́nh ảnh người cha năm xưa trong bài viết, ít nhiều phảng phất thân quen trong ḷng mỗi người. Tác gỉa Đoàn Xuân Thu đă làm gợi nhớ một qúa khứ yêu dấu. Nhân ngày Father's Day June/16/2017, kính dâng t́nh cha đến tất cả mọi người. Cho dù bây giờ ḿnh có lớn tuổi , vẫn là thằng bé trong nỗi nhớ cha nhớ mẹ ḿnh.
Ba tôi, người đánh máy mướn!
Đoàn xuân thu
Năm 1961, thằng em thứ sáu, vừa lên 5 của tôi, bị viêm màng năo rồi chết. Thân phụ tôi đang làm trưởng ty Bưu Điện Rạch Giá buồn bă quá, xin đổi về Sài G̣n làm ở Bưu Điện Trung Tâm gần Vương Cung Thánh Đường, dắt cả gia đ́nh chạy trốn một kỷ niệm buồn đau!
Nhà th́ chính phủ cho một căn, ở lầu hai cư xá Bưu Điện trên đường Hai Bà Trưng, nằm trong con hẻm lớn, đối diện nhà thờ Tân Định.
Rồi năm 63, cuộc đảo chánh 1/11 của các tướng lănh. Tổng Thống Ngô Đ́nh Diệm và bào đệ là Cố Vấn Ngô Đ́nh Nhu bị giết. Cái chết của Tổng Thống Diệm đă chấm dứt luôn cuộc sống tương đối dễ thở của các công chức bậc trung. Nhà đông con, vật giá càng lúc càng tăng, con cái ngày một lớn, tiền ăn tiền quần áo tiền trường đè nặng lên vai Ba. Nên Ba phải làm thêm ‘job’ nữa. Đánh máy mướn!
Vốn xuất thân từ thư kư, sau vừa làm vừa học, thi đậu cải ngạch thành Cán Sự Bưu Điện, Ba đánh máy rất nghề, chỉ nh́n vào văn bản mà không cần nh́n vào bàn phím chữ. Đánh bằng mười ngón, tốc độ nhanh, nghe như tiếng rào rào đổ trên mái tôn. Mưa!
Cuối đường Phan Đ́nh Phùng, đi về phía Chợ Lớn rồi quẹo tay phải sang đường Lư Thái Tổ có rất nhiều tiệm Ronéo. Trong tiệm, ngoài giàn máy Ronéo, c̣n có vài cái máy đánh chữ, bàn ghế ngồi do chủ tiệm cung cấp. Làm ăn chia, tứ lục, 6/4.
Muốn in Ronéo, phải đánh trên giấy stencil. Đó là loại giấy có tráng sáp để khi đánh, chữ sẽ khắc dấu trên sáp; rồi khi đưa vào máy, mực sẽ tràn ra phủ đầy trên những dấu lơm. Dán stencil vào máy, rồi quay bằng tay hay bằng điện. Bài viết sẽ lần lượt được in ra.
Khách hàng đến là các giáo sư mướn đánh máy bài giảng ở trường đại học, bán “cours” cho sinh viên.
Khách hàng cũng có thể là các nhà văn chuyên viết truyện dài đăng trên báo hằng ngày mà Miền Nam lúc bấy giờ gọi là viết “feuilleton” như Dương Hà, An Khê, Ngọc Linh, Sơn Nam… Họ mang những bản thảo viết tay, thường là khó đọc, đến mướn đánh máy cho rơ ràng để thợ sắp chữ nhà in dễ đọc, dễ sắp chữ trên bản kẽm rồi in ra thành tiểu thuyết.
Giá cả có khác nhau tùy theo khách hàng thường xuyên như các giáo sư hay các nhà văn. Ngoài ra cũng có nhận đánh đơn từ các loại.
Mỗi ngày, Ba cỡi chiếc xe đạp đ̣n dông đi làm theo giờ hành chánh từ 7 giờ sáng đến 5 giờ chiều. Tan sở lại phải chạy xuống tiệm Toàn Thắng ở cuối đường Phan Đ́nh Phùng để làm cái “job” thứ hai.
Khoảng 9, 10 giờ đêm, mệt mỏi, ră rời sau 16 tiếng đồng hồ làm việc, Ba mới theo đường Phan Thanh Giản, chỉ cho chạy một chiều để quay trở về Hai Bà Trưng, Tân Định.
Má vẫn thường chờ Ba cơm tối; c̣n 8 anh em tôi th́ đă đi ngủ mất rồi. Hôm nào được lănh lương hoặc đánh máy có tiền nhiều, Ba vẫn thường ghé qua xe bán bánh ḿ Tám Cẩu ở ngă tư Cao Thắng và Phan Thanh Giản, gần rạp hát Đại Đồng, mua vài ổ bánh ḿ về cho con.
Về nhà Ba vô giường, bế từng đứa dậy, đặt ngồi ngoài bàn rồi bảo: “Ăn đi con!” Ăn th́ khoái thiệt nhưng “bù ngủ” híp con mắt luôn!
Em gái tôi cắn miếng bán ḿ nhai, chưa kịp nuốt th́ gục xuống bàn… ngủ tiếp. Ba lại bế từng đứa, cho vào giường ngủ.
Người ta thường bảo người mẹ như cánh c̣. Cánh c̣ lặn lội bờ sông… Ba tôi không phải là cánh c̣, Ba tôi là đại bàng nhưng con đông quá, bám vào đôi cánh của Ba nặng trĩu. Ba không bay cao, bay xa được mà chỉ bay là đà; nhưng vẫn phải ráng mà bay để t́m mồi về cho vợ và con trong thời khốn khó!
Ba chưa từng bao giờ từ bỏ ước vọng là con ḿnh sẽ được ăn học đàng hoàng, tới nơi tới chốn để cuộc đời chúng nó sau không phải vất vả như Ba!
Bước ra đời, nếu ḿnh có thành công, có giỏi hơn người khác thường là bị gièm pha, xúc xiểm, ganh tị… nhưng mỗi thành công dù rất nhỏ trên trường đời của con th́ Ba lại tự hào, hănh diện coi thành công đó là rất lớn và là chính của Ba luôn!
Năm 63, tôi thi đậu vào Petrus Kư. Đỡ cho Ba không phải lo tiền trường. V́ nếu rớt, phải đi học tư, tốn lắm! Việt Nam lúc đó đậu vào một trường công lập nổi tiếng như Petrus Trương Vĩnh Kư cho con trai hay Gia Long cho con gái là rất khó. Trường rất có kỷ luật nên học tṛ trường công không dám “cúp cua” đi chơi nên thường học giỏi hơn học tṛ trường tư dù giáo sư trường tư lại nổi tiếng dạy hay hơn: Dạy hay hơn nên mới được chủ trường tư mời dạy!
Ngày coi kết quả thi vào Petrus Kư, trời đổ trận mưa to. Thầy Trường dạy luyện thi đệ thất, có danh sách học tṛ thi đậu, báo tin vui. Ba nhường áo mưa cho con, c̣n ḿnh đội mưa đến. Thầy và Ba bắt tay nhau, hỉ hả cười rạng rỡ, dù nước mưa c̣n chảy ṛng ṛng trên má. Tôi thấy thương Ba quá trời. Sao mà khổ dữ vậy! Tôi thấy đậu vô đệ thất, cho dù là của một trường trung học nổi tiếng nhứt miền Nam đi chăng nữa th́ có ǵ là… lớn lao lắm đâu! Mấy thằng bạn học chung với tôi cũng thi đậu đó thôi.
Rồi khi thi đậu tú tài một, tú tài hai, Ba cũng mừng như chính Ba thi đậu vậy!
Khi vào đại học, Ba muốn con học Luật Khoa để trở thành luật sư chẳng hạn… Có lẽ đường hoạn lộ công danh của Ba đă từng bị xui xẻ, bị đối xử bất công quá hay chăng mà Ba không muốn con ḿnh phải gánh chịu: Phải biết Luật để cho tụi nó sợ mà không dám áp bức lại ḿnh?
Tôi th́ thấy những chồng “cours” là đă “ớn.” Lại phải tốn rất nhiều tiền để mua nên không muốn đi học Luật; dù trường đó, trên con đường Duy Tân, thơ mộng và có biết bao nhiêu là con gái, tiểu thơ con nhà giàu chưng diện, ẹo tới, ẹo lui…
Ba nói một, hai lần th́ tôi vẫn giả bộ tảng lờ. Nhưng lần thứ ba th́ con Ba, cái thằng bất hiếu, cứng đầu căi lại: “Con là con ếch mà Ba muốn con to bằng con ḅ! Không được đâu!”
Tôi đă nhẫn tâm làm tan nát niềm ước vọng của Ba tôi rồi; mà tôi cứ “thản nhiên” như không. Trời ạ!
Sau nầy vào Đại Học Sư Phạm ra trường, đi dạy, một hôm Ba nói: “Thôi không làm luật sư, làm giáo sư cũng được!” Dù tôi chỉ là Giáo Sư Trung Học Đệ Nhứt Cấp “quèn” mà thôi!
Rồi 75 đến, nước mất nhưng nhà tôi nhứt định không tan. Cũng sống lầm than mà cũng không nghe Ba một tiếng thở than: Đi tù cải tạo sáu tháng v́ là viên chức ngụy quyền, cấp trưởng ty. Trong tù, Ba tôi vẫn ăn mặc một cách đàng hoàng, tề chỉnh. Đêm trong trại, Ba xếp quần áo lại, lót dưới gối trên đầu nằm cho thẳng thớm. Sáng ra, mặc áo bỏ vô quần, mang giày như thuở c̣n đi làm; dù mấy thằng cán bộ nhiều lần mỉa mai, phê b́nh Ba là c̣n giữ tác phong “tiểu tư sản”! Ba chỉ nói: “Ḿnh mất nước chớ không mất tư cách!”
Ra tù, Ba lại trở về Sài G̣n, ra Lư Thái Tổ ngồi đánh máy mướn để nuôi đàn con: đứa th́ đi tù v́ là sĩ quan Ngụy, đứa th́ bị đuổi! Ba vẫn ăn mặc rất đàng hoàng, vẫn áo trắng bỏ vô quần, vẫn mang giày, dù cũ, ra đánh máy mướn, làm đơn cho bà con cô bác Sài G̣n đi thăm nuôi chồng, con đang ở tù cải tạo.
Cuộc sống cực kỳ khốn khó mà Ba vẫn không than van; vẫn không phiền trách ai đă làm cho ḿnh mất nước!
Bà con ở Hố Nai, có thời đi lính Liên Hiệp Pháp, xuống nhờ Ba đánh đơn gởi Tổng Thống Francois Mitterrand để xin đi định cư. Là người học chương tŕnh Pháp, Ba viết thơ giùm họ cảm động làm sao đến nỗi ông chánh văn pḥng của tổng thống hồi đáp ngay, rồi Ba dịch ra tiếng Việt cho bà con nghe là: “Tổng Thống Cộng Ḥa Pháp đă nhận được thơ ông và đă chỉ thị chuyển hồ sơ qua Bộ Ngoại Giao để hoàn tất tiếp hồ sơ!”. Sau đó cũng có vài gia đ́nh được đi Pháp định cư.
Có lần ông chủ một cây xăng ở Rạch Giá bị đánh tư sản, bị đuổi đi vùng kinh tế. Khổ quá, ông trốn về Sài G̣n và gặp lại Ba. Ông vẫn c̣n gọi Ba là ông trưởng ty như ngày cũ! Ông nói v́ không có hộ khẩu nên không làm được thông hành và chiếu khán nhập cảnh Hoa Kỳ; dù con ông đă gởi đơn về bảo lănh. Ba lại giúp ông làm đơn gởi cho bọn công an, bộ phận xuất nhập cảnh ở đường Nguyễn Trăi Chợ Lớn và Ṭa Đại Sứ Mỹ ở Bangkok, Thailand. Đơn thành công và ông được ra đi! Bùi ngùi từ giă, ông nói: “Tôi đi rồi, không biết chừng nào mới có dịp gặp lại ông trưởng ty.” Rồi rưng rưng nước mắt, bắt tay chào vĩnh biệt!
Đọc sử thế giới, tôi nhớ rằng Raoul Wallenberg (1912-1947), nhà ngoại giao Thụy Điển, đă cứu hàng chục ngàn người Do Thái ở Hungary thoát khỏi Holocaust, ḷ hơi ngạt của Phát Xít Hitler trong Thế chiến thứ hai. Ông đă cấp những thông hành bảo vệ (Schutz-Pass) và cho những người Do Thái ẩn náu trong những ṭa nhà thuộc ṭa đại sứ Thụy Điển ở hải ngoại. Ngày 17 tháng 1, 1945, Hồng quân Cộng Sản Liên Xô tiến vào Budapest, Hungary bắt ông giam cầm và ông chết ngày 17 tháng 7, 1947 trong nhà tù Lubyanka ở Moskva. Trái tim vĩ đại của một con người nhân hậu đă măi măi thôi đập nữa!
Chủ Nghĩa Phát Xít và Chủ Nghĩa Cộng Sản đều tàn ác như nhau. Chính bọn chúng đă giết đi những người nhân hậu!
Dĩ nhiên thân phụ tôi không thể cứu được nhiều nạn nhân như ông Raoul Wallenberg đă từng làm; nhưng chí ít Ba tôi cũng đă giúp được một số người, dù con số đó rất nhỏ nhoi, vượt thoát khỏi gông cùm cộng sản. Chỉ có một trái tim nhân đạo mới dám làm được như thế! Ba từng nói: “Giúp được ai, dù là chuyện nhỏ, để làm cho họ bớt thống khổ hơn là điều phải làm con ơi!”
Năm 81, thằng em thứ 5 của tôi liều chết vượt biên đến được Pulau Bidong, Mă Lai. Về Adelaide, Nam Úc định cư, nó lần lượt lănh Ba và các anh em qua. Cuối cùng cả gia đ́nh đoàn tụ!
Đêm nay, ngồi trước bàn phím computer, viết bài này nhân Father’s Day, tôi lại nhớ đến cái bàn máy đánh chữ của Ba. Nhớ mười ngón tay xương xẩu, cong ṿng của Ba gơ trên bàn đánh máy mà ngày xưa người ta thường cảnh báo về già sẽ bị đau tim mà chết. Nhưng Ba không sợ! Mười ngón tay đó của Ba đă nuôi anh em con ăn học, đủ để sống sót và làm lại cuộc đời nơi đất lạ quê người. Tụi con xin cảm ơn Ba!
Ba bỏ tụi con đi, năm nay nữa là 15 năm chẵn. Tiếng gơ trên bàn máy chữ vẫn rào rào như tiếng mưa rơi… vẫn c̣n vang động đâu đây! Nhớ và thương vô cùng cái dáng của Ba c̣ng lưng trên xe đạp trong những ngày ngược gió. Nhớ bánh ḿ Tám Cẩu Ba mua; mà đút vào miệng chưa kịp nhai tụi con đă gục đầu xuống bàn… mà ngủ tiếp. Nhớ cái bắt tay của Ba với thầy Trường ngày con đậu vào đệ thất.
Người ta cần tới Father’s Day, Chúa Nhựt, tuần lễ thứ ba của Tháng Sáu như ở Hoa Kỳ hay Chúa Nhựt, tuần lễ thứ nhứt của Tháng Chín ở Úc để kỷ niệm ngày từ phụ, để nhớ tới phụ thân!
C̣n con, con nhớ Ba mỗi ngày, khi c̣n sống… Và cho đến lúc nào đó con sẽ được gặp lại Ba!
Đoàn xuân thu
Melbourne